Giriş
Türkiye’de yatırım teşvik belgesi kapsamında gerçekleştirilen yatırımlar, vergi mevzuatı bakımından çeşitli avantajlar sağlamaktadır. Ancak bu kapsamda alınan makine ve teçhizatların maliyet bedeline nakliye, montaj, gümrükleme ve devreye alma gibi giderlerin dahil edilip edilmeyeceği konusu, işletmeler açısından önem arz eden muhasebe ve vergi sorularından biridir.
Vergi Usul Kanunu Çerçevesinde Maliyet Bedeli
213 sayılı Vergi Usul Kanunu (VUK)’un 262. maddesine göre maliyet bedeli, iktisadi kıymetin iktisap edilmesi veya değerinin artırılması amacıyla yapılan tüm ödemeler ile bunlara ilişkin giderlerin toplamını ifade eder.
Bu bağlamda, makine ve teçhizatın satın alınması sırasında ortaya çıkan;
- Nakliye,
- Montaj,
- Gümrükleme,
- Devreye alma gibi harcamalar maliyetin bir parçası olarak kabul edilmektedir.
Fatura Düzenlemesinde Ayrıştırma Zorunluluğu Var mı?
Vergi Usul Kanunu’nun 229 ve devamı maddelerinde, fatura düzenlenmesine ilişkin kurallar açıkça belirlenmiştir. Özelgede belirtildiği üzere, makine ve teçhizat bedeli ile bunların iktisabı sırasında yüklenilen nakliye ve montaj giderleri ayrı ayrı fatura edilemez.
Yani, söz konusu giderler makine ve teçhizatın maliyet bedelinin bir unsuru olarak tek kalemde gösterilmek zorundadır.
Yatırım Teşvik Belgesi Kapsamında Uygulama
Yatırım teşvik belgesi kapsamında sağlanan vergi avantajlarının uygulanabilmesi için makine ve teçhizatın maliyet bedelinin doğru hesaplanması gerekir. Bu çerçevede, nakliye ve montaj giderlerinin ayrıştırılarak farklı satırda faturalandırılması mümkün değildir; bunlar doğrudan maliyet bedelinin içinde değerlendirilmelidir.
Sonuç
- Makine ve teçhizat alımlarında nakliye, montaj ve benzeri giderler maliyet bedeline dahil edilir.
- Fatura düzenlenirken bu giderler makine ve teçhizat bedelinden ayrıştırılamaz.
- Yatırım teşvik belgesi kapsamındaki işlemlerde maliyetin doğru hesaplanması, hem teşviklerden yararlanma hem de vergi mevzuatına uyum açısından kritik öneme sahiptir.
Soru-Cevap Bölümü
1. Yatırım teşvik belgesi kapsamında alınan makine ve teçhizat için nakliye gideri maliyete dahil edilir mi?
Evet, nakliye giderleri maliyet bedeline dahil edilir.
2. Montaj giderleri maliyetin dışında ayrıca gider yazılabilir mi?
Hayır, montaj giderleri de maliyetin bir parçasıdır.
3. Özelgedeki vakaya göre faturada makine bedeli ile nakliye gideri ayrı ayrı gösterilebilir mi?
Hayır, bu mümkün değildir. Tek bedel üzerinden faturalandırılmalıdır.
4. Vergi Usul Kanunu’nun hangi maddesi maliyet bedelini düzenler?
VUK’un 262. maddesi maliyet bedelini düzenler.
5. Gümrükleme giderleri maliyete dahil edilir mi?
Evet, gümrükleme giderleri de maliyetin bir unsurudur.
6. Yatırım teşvik belgesi maliyet hesaplamasında avantaj sağlar mı?
Evet, doğru maliyet hesaplaması teşvikten yararlanmayı kolaylaştırır.
7. Özelgedeki somut olaya göre Fftura düzenlemede ayrıştırma zorunluluğu var mı?
Hayır, maliyet unsurları ayrı ayrı gösterilemez.
8. Devreye alma giderleri maliyet bedeline dahil midir?
Evet, devreye alma harcamaları da maliyete eklenir.
9. Maliyet hesaplamasında hata yapılırsa teşvik hakkı etkilenir mi?
Evet, yanlış maliyet hesaplaması teşvikten yararlanmada sorun yaratabilir.
10. Yatırımcılar için bu düzenleme neden önemlidir?
Çünkü maliyet bedelinin doğru belirlenmesi hem teşvik haklarının korunması hem de vergi uyumunun sağlanması açısından zorunludur.
ÖRNEK ÖZELGE
| T.C. GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı Gelir Kanunları Usul Grup Müdürlüğü |
| ACELE | ||||
| Sayı | : | E-11395140-105[VUK-3-1424]-1435824 | 06.12.2022 | |
| Konu | : | Yatırım teşvik belgesi kapsamında alınan makine ve teçhizata ilişkin nakliye ve montaj giderlerinin maliyete eklenip eklenmeyeceği | ||
İlgide kayıtlı özelge talep formunuzun ve eklerinin incelenmesinden;
– Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF)’nun kayyım olarak atandığı; A… A.Ş.’ye ait … Santrali ile T… A.Ş.’ye ait gayrimenkul ve makine-teçhizatların 6758 sayılı Kanunun 19 uncu ve 20 nci maddeleri ile 5411 sayılı Kanunun 134 üncü maddesinin 5 inci fıkrası uyarınca ihale edildiği,
– A… A.Ş. tarafından söz konusu makine-teçhizatın iktisabı aşamasında yüklenilen ve maliyet bedeline intikal ettirilen mal bedeli dışındaki nakliye, montaj, devreye alma, gümrükleme vb. hizmet alımlarına ilişkin giderlerin yapıldığı,
– Söz konusu makine-teçhizatın A… A.Ş. tarafından şirketinize devrinin, daha önce söz konusu makine teçhizatın iktisabına ilişkin olarak yüklenilen nakliye, montaj gibi giderlerin makine-teçhizat bedelinden ayrıştırılmadan tek bir bedel üzerinden gerçekleştirilip gerçekleştirilemeyeceği hususunda Başkanlığımız görüşünün talep edildiği
anlaşılmıştır.
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 227 nci maddesinde, “Bu Kanunda aksine hüküm olmadıkça, bu Kanuna göre tutulan ve üçüncü şahıslarla olan münasebet ve muamelelere ait olan kayıtların tevsiki mecburidir.” hükmü yer almakta olup, söz konusu kayıtların ise aynı Kanunun 229 ve müteakip maddelerinde yer alan veya Bakanlığımıza verilen yetkiye istinaden kullanılma zorunluluğu getirilen belgelerle tevsik edilmesi gerekmektedir.
Bu kapsamda, mezkûr Kanunun;
– 229 uncu maddesinde; “Fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır.”,
– 230 uncu maddesinde, “Faturada en az aşağıdaki bilgiler bulunur:
1. Faturanın düzenlenme tarihi, seri ve sıra numarası;
2. Faturayı düzenleyenin adı, varsa ticaret unvanı, iş adresi, bağlı olduğu vergi dairesi ve hesap numarası;
3. Müşterinin adı, ticaret unvanı, adresi, varsa vergi dairesi ve hesap numarası;
4. Malın veya işin nevi, miktarı, fiyatı ve tutarı;
5. Satılan malların teslim tarihi ve irsaliye numarası…”,
– 231 inci maddesinin birinci fıkrasının (5) numaralı fıkrasında, “Fatura, malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azamî yedi gün içinde düzenlenir. Bu süre içerisinde düzenlenmeyen faturalar hiç düzenlenmemiş sayılır.”,
– 232 nci maddesinin birinci fıkrasında, “Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçiler:
1. Birinci ve ikinci sınıf tüccarlara;
2. Serbest meslek erbabına;
3. Kazançları basit usulde tesbit olunan tüccarlara;
4. Defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilere;
5. Vergiden muaf esnafa.
Sattıkları emtia veya yaptıkları işler için fatura vermek ve bunlar da fatura istemek ve almak mecburiyetindedirler.”
hükümleri yer almaktadır.
Bunun yanı sıra, aynı Kanunun;
– 262 nci maddesinin birinci fıkrasında, maliyet bedelinin, iktisadi bir kıymetin iktisap edilmesi veyahut değerinin artırılması münasebetiyle yapılan ödemelerle bunlara müteferri bilumum giderlerin toplamını ifade ettiği,
– 269 uncu maddesinde, iktisadi işletmelere dahil bilumum gayrimenkullerin maliyet bedelleri ile değerleneceği, bu Kanuna göre, gayrimenkullerin mütemmim cüzüleri ve teferruatı, tesisat ve makineler, gemiler ve diğer taşıtlar ile gayrimaddi hakların gayrimenkuller gibi değerleneceği,
– 7338 sayılı Kanunun 29 uncu maddesiyle 26/10/2021 tarihinden itibaren yürürlükten kaldırılan 270 inci maddesinde, gayrimenkullerde, maliyet bedeline, satınalma bedelinden başka;
1. Makina ve tesisatta gümrük vergileri, nakliye ve montaj giderlerinin,
2. Mevcut bir binanın satın alınarak yıkılmasından ve arsasının tesviyesinden mütevellit giderlerin
gireceği; noter, mahkeme, kıymet takdiri, komisyon ve tellaliye giderleri ile Emlak Alım ve Özel Tüketim Vergilerini maliyet bedelini ithal etmekte veya genel giderler arasında göstermekte mükelleflerin serbest olduğu
hükme bağlanmıştır.
Buna göre, somut durumda, A…A.Ş. tarafından yatırım teşvik belgesi kapsamındaki makine-teçhizatın iktisabı aşamasında yüklenilen (ve söz konusu makine ve teçhizatın maliyet bedelinin tespitinde dikkate alınan) nakliye, montaj gibi giderlerin, söz konusu ihale neticesinde makine-teçhizatın şirketinize devrine ilişkin olarak düzenlenecek faturada, makine-teçhizatın devir bedelinden ayrı olarak değerlendirilmesi, diğer bir ifade ile makine-teçhizat bedeli ile daha önce makine-teçhizatın iktisabı aşamasında adı geçen şirket tarafından yüklenilmiş ve maliyete intikal ettirilmiş nakliye, montaj gibi giderler ayrı ayrı olmak üzere iki ayrı mal/iş nevi ve bunlara ait ayrı bedeller şeklinde faturada bedelin ayrıştırılması/gösterilmesi mümkün bulunmamaktadır.
Bilgi edinilmesini rica ederim.
(*) Bu Özelge 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 413.maddesine dayanılarak verilmiştir.
(**) İnceleme, yargı ya da uzlaşmada olduğu halde bu konuya ilişkin olarak yanlış bilgi verilmiş ise bu özelge geçersizdir.
(***) Talebiniz üzerine tayin edilmiş olan bu özelgeye uygun işlem yapmanız hâlinde, bu fiilleriniz dolayısıyla vergi tarh edilmesi icap ederse, tarafınıza vergi cezası kesilmeyecek ve tarh edilen vergi için gecikme faizi hesaplanmayacaktır.
Kaynak: GİB Özelge Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. karenaudit veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
