Giriş
Uluslararası şirketlerin Türkiye’deki şubeleri aracılığıyla yürüttükleri faaliyetlerde, avukatlık hizmetleri başta olmak üzere çeşitli serbest meslek hizmetlerinden yararlanılmaktadır. Bu noktada, söz konusu hizmetlerin hangi kurum adına belgelendirileceği ve hangi oranda vergi tevkifatı yapılacağı uygulamada sıklıkla tereddüt yaratmaktadır. Aşağıda, Gelir Vergisi Kanunu ve Vergi Usul Kanunu hükümleri çerçevesinde, merkezi İtalya’da bulunan bir şirketin Türkiye şubesine verilen avukatlık hizmetine ilişkin vergilendirme ve belge düzeni açıklanmaktadır.
Gelir Vergisi Kanunu Açısından Değerlendirme
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 65. maddesi, serbest meslek faaliyetlerinden doğan kazançları “serbest meslek kazancı” olarak tanımlamaktadır. Aynı Kanun’un 94. maddesinde, serbest meslek ödemeleri üzerinden tevkifat yapılacağı hüküm altına alınmıştır.
- Avukatlık hizmeti Türkiye’de verilmiş, hizmetten Türkiye’de faydalanılmış ve ödemeler Türkiye şubesinin kayıtlarına alınmıştır.
- Dolayısıyla, hizmet doğrudan Türkiye şubesine verilmiş sayılır.
- Avukatlara yapılan ödemeler her ne kadar yurtdışı merkez tarafından karşılanmış olsa da, tevkifat yükümlüsü Türkiye şubesidir.
- Buna göre, Türkiye şubesinin avukata yaptığı ödemeler üzerinden %20 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılmalı ve bu tutar muhtasar beyanname ile beyan edilip ödenmelidir.
Vergi Usul Kanunu Açısından Değerlendirme
Vergi Usul Kanunu’nun 227. maddesi, mükelleflerin üçüncü kişilerle olan ilişkilerinde belge düzenleme zorunluluğunu hüküm altına almıştır. Ayrıca, 236. maddeye göre serbest meslek erbabı her tahsilat için serbest meslek makbuzu düzenlemek zorundadır.
Bu çerçevede:
- Avukatlık hizmeti, İtalya mukimi şirketin Türkiye şubesine verilmiş olduğundan, düzenlenecek serbest meslek makbuzları da Türkiye şubesi adına kesilmelidir.
- Tahsilat anında, KDV ve stopaj bilgilerini içeren serbest meslek makbuzu düzenlenerek şube yetkilisine verilmelidir.
- Davalara ilişkin masraflar, giderler ve hakediş faturaları da yine Türkiye şubesinin kayıtlarında yer almalıdır.
ÖZET
Merkezi yurt dışında bulunan bir şirketin Türkiye şubesine verilen avukatlık hizmetleri;
- Türkiye şubesine verilmiş hizmet olarak kabul edilmektedir.
- Ödemelerden %20 oranında gelir vergisi stopajı yapılması gerekmektedir.
- Avukatlık ücretine ilişkin serbest meslek makbuzlarının Türkiye şubesi adına düzenlenmesi zorunludur.
Bu düzenleme, hem gelir vergisi yönünden hem de belge düzeni açısından Türkiye’deki yasal yükümlülüklere uyumu sağlamaktadır.
Soru-Cevap Tablosu
| Soru | Cevap |
|---|---|
| Avukatlık hizmeti Türkiye şubesine verilirse stopaj uygulanır mı? | Evet, Türkiye şubesine verilen hizmetler için %20 oranında gelir vergisi stopajı yapılır. |
| Stopaj yükümlülüğü kimdedir? | Türkiye’deki şube stopaj yapmak ve muhtasar beyanname ile beyan etmek zorundadır. |
| Ödeme yurtdışından gelse de stopaj yapılır mı? | Evet, ödeme yurtdışından gelse bile hizmet şubeye verildiği için stopaj uygulanır. |
| Serbest meslek makbuzu kimin adına düzenlenir? | Türkiye şubesinin adına düzenlenmelidir. |
| KDV bu hizmetlerde hesaplanır mı? | Evet, serbest meslek makbuzunda KDV gösterilmelidir. |
| Avukatlık ücretini yurtdışı merkez öderse belge düzeni değişir mi? | Hayır, hizmet şubeye verildiği için belge yine Türkiye şubesi adına düzenlenir. |
| Stopaj oranı nedir? | %20 oranında stopaj yapılmalıdır. |
| Davalara ilişkin masrafları kim karşılar? | Türkiye şubesi karşılar ve kendi kayıtlarına işler. |
| Makbuz ne zaman düzenlenmelidir? | Tahsilat anında düzenlenmelidir. |
| Hangi kanunlar geçerlidir? | Gelir Vergisi Kanunu (GVK) ve Vergi Usul Kanunu (VUK) hükümleri uygulanır. |
ÖRNEK ÖZELGE
T.C.
HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI
Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı
Gelir Kanunları Usul Grup Müdürlüğü
| Sayı | : | 27575268-105[236-2018-593]-58403 | 17.02.2021 | |
| Konu | : | Merkezi İtalya’da bulunan şirketin Türkiye şubesine verilen avukatlık hizmetinde vergilendirme ve belge düzeni | ||
İlgide kayıtlı özelge talep formunuz ve eklerinin incelenmesinden;
– … otoyolunun yapım işi kapsamındaki bir kısım ikincil işlere ilişkin olarak ana müteahhit … ile merkezi İtalya’da bulunan … arasında yapılan alt sözleşmeye konu işleri yapmak üzere Türkiye’de … Türkiye Şubesinin kurulduğu,
– Alt sözleşmeye konu işlerin eksik ve kusurlu olduğu gerekçesi ile ana mütahhit ile … arasında oluşan hukuki ihtilaflardan kaynaklanan davaların takibi için İtalya mukimi …’nın tarafınıza vekalet verdiği,
– Söz konusu davaların, bahse konu alt sözleşme kapsamında, Türkiye’de ticaret siciline tescilli vergi mükellefi olan, … Türkiye Şubesi tarafından yapılan işlere ilişkin olduğu, davaların Türkiye’de görüldüğü,
– Avukatlık hizmetinize ilişkin tahsilatlarınıza ait serbest meslek makbuzlarının (KDV ve GV Stopaj tutarlarına da yer verilerek) … Türkiye Şubesi adına düzenlendiği, … Türkiye Şubesi tarafından kendi kayıtlarına/hesaplarına alındığı, dava masrafları ve giderlerinin de … Türkiye Şubesi yetkilisi tarafından karşılandığı, ayrıca bahse konu alt sözleşme kapsamında yapılan işlere ilişkin hakediş faturalarının … Türkiye Şubesi tarafından düzenlendiği, yine mal ve hizmet alımlarına ilişkin faturaların da bu şube tarafından kayıtlarına alındığı
– … Türkiye Şubesinin giderlerinin İtalya mukimi şirket tarafından karşılanması nedeniyle, serbest meslek makbuzlarına ilişkin ödemelerin (net tutar ve KDV’nin) İtalya mukimi … tarafından ödendiği/gönderildiği, stopajların Türkiye Şubesi tarafından beyan edildiği ve ilgili vergi dairesine ödendiği
hususlarından bahisle, söz konusu avukatlık ücreti ödemelerinde serbest meslek makbuzunun kimin adına düzenleneceği ve stopaj uygulanıp uygulanmayacağı hususlarında Başkanlığımız görüşünün talep edildiği anlaşılmaktadır.
1- GELİR VERGİSİ KANUNU YÖNÜNDEN
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 65 inci maddesinin birinci fıkrasında, serbest meslek faaliyetlerinden doğan kazançların serbest meslek kazancı olduğu hükme bağlanmıştır.
Aynı Kanunun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasında tevkifat yapmakla sorumlu olanlar sayılmış ve fıkranın (2) numaralı bendinde, serbest meslek ödemeleri üzerinden tevkifat yapılacağı hükme bağlanmıştır.
Ayrıca, tevkifat oranı 2009/14592 sayılı Bakanlar kurulu kararı ile 18 inci madde kapsamına giren serbest meslek işleri dolayısıyla yapılan ödemelerde %17, diğerlerinde % 20 olarak belirlenmiştir.
Öte yandan, verilen avukatlık hizmetlerinin, Türkiye’de yürütülen bir yapım işinden kaynaklı olması, Türkiye’de verilmesi ve hizmetten Türkiye’de faydalanılması, söz konusu hizmetler karşılığı yapılan ödemelerin Türkiye’deki şubenin kayıtlarına alınması hususları birlikte değerlendirildiğinde, avukatlık hizmetlerinin İtalya mukimi merkez şirketin Türkiye Şubesine verildiği anlaşılmaktadır.
Buna göre, her ne kadar avukatlara yapılan ödemeler doğrudan yurt dışı ana merkez tarafından yapılsa da hizmetin İtalya mukimi şirketin Türkiye Şubesine verildiği açık olup, avukatlık hizmeti karşılığı yapılan ödemelerden anılan şube tarafından, Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesi uyarınca %20 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılması ve tevkif edilen vergilerin muhtasar beyannameyle beyan edilerek vergi dairesine ödenmesi gerekmektedir.
2- VERGİ USUL KANUNU YÖNÜNDEN
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 227 nci maddesinin birinci fıkrasında “Bu Kanunda aksine hüküm olmadıkça bu Kanuna göre tutulan ve üçüncü şahıslarla olan münasebet ve muamelelere ait olan kayıtların tevsiki mecburidir.” hükmü uyarınca, mükelleflerin mal teslimi, hizmet ifası ve diğer muameleler sebebiyle bir vesika düzenlenmesi benimsenmiş olup, söz konusu işlemlerin, esas itibariyle, mezkûr Kanunun 229 ve müteakip maddelerinde yer alan belgelerden uygun olanı ile tevsik edilmesi gerekmektedir.
Ayrıca, aynı Kanunun 236 ncı maddesinde, serbest meslek erbabının mesleki faaliyetlerine ilişkin her türlü tahsilatı için iki nüsha serbest meslek makbuzu tanzim etmek ve bir nüshasını müşteriye vermek, müşterinin de bu makbuzu istemek ve almak mecburiyetinde olduğu hüküm altına alınmıştır.
Söz konusu düzenlemeden de anlaşılacağı üzere, serbest meslek makbuzu, serbest meslek faaliyetine ilişkin her türlü tahsilatı belgelendirmek için düzenlenmesi gereken bir belge olup, bu kapsamda avukatlık ücretinin tahsilinde de, tahsilatın yapıldığı anda müşteri adına serbest meslek makbuzu düzenlenmesi Kanunen zorunludur.
Buna göre, avukatlık hizmetinin İtalya mukimi şirketin Türkiye Şubesine verildiği anlaşıldığından, avukatlık vekalet ücretlerinin tarafınıza ödendiği anda söz konusu ödemeler için İtalya mukimi şirketin Türkiye Şubesi adına serbest meslek makbuzu düzenlemeniz gerekmektedir.
Bilgi edinilmesini rica ederim.
(*) Bu Özelge 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 413.maddesine dayanılarak verilmiştir.
(**) İnceleme, yargı ya da uzlaşmada olduğu halde bu konuya ilişkin olarak yanlış bilgi verilmiş ise bu özelge geçersizdir.
(***) Talebiniz üzerine tayin edilmiş olan bu özelgeye uygun işlem yapmanız hâlinde, bu fiilleriniz dolayısıyla vergi tarh edilmesi icap ederse, tarafınıza vergi cezası kesilmeyecek ve tarh edilen vergi için gecikme faizi hesaplanmayacaktır.
Kaynak: GİB Özelge Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. karenaudit veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
