Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde Ar-Ge ve Yazılım Kazançlarının Vergilendirilmesi
Giriş
Türkiye’de teknoloji odaklı üretim ve yazılım geliştirme faaliyetlerinin desteklenmesi amacıyla 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu yürürlüktedir. Bu kanun, teknokentlerde yürütülen Ar-Ge, yazılım ve tasarım faaliyetlerinden elde edilen kazançlara belirli şartlar altında kurumlar vergisi istisnası sağlamaktadır. Ancak her faaliyet bu istisnadan yararlanamaz. Aşağıda, özellikle Teknoloji Geliştirme Bölgesinde yürütülen projelerden elde edilen gelirlerin vergisel durumuna ilişkin detaylı açıklamalar yer almaktadır.
1. Kurumlar Vergisi Açısından İstisna Şartları
4691 sayılı Kanun’un Geçici 2. maddesi uyarınca;
- Bölgede faaliyet gösteren gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, yalnızca bölge içindeki Ar-Ge, yazılım ve tasarım faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlar 31 Aralık 2028’e kadar kurumlar vergisinden istisnadır.
- İstisnadan yararlanmak için;
-Faaliyetin teknoloji geliştirme bölgesinde yürütülmesi,
-Kazancın yalnızca bu bölgede gerçekleştirilen Ar-Ge, yazılım veya tasarım faaliyetlerinden elde edilmesi,
-Bölge içi ve dışı faaliyet gelirlerinin ayrı hesaplanması gerekir.
Önemli Nokta:
Bölge içinde geliştirilen bir yazılımın, eğitim hizmeti verilerek gelir elde edilmesi durumunda bu gelir, doğrudan Ar-Ge veya yazılım kazancı sayılmaz. Dolayısıyla, eğitim hizmetlerinden elde edilen kazanç kurumlar vergisi istisnasına tabi değildir.
2. Gelir Vergisi Yönünden Değerlendirme
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 94. maddesi gereği;
- Kısmi süreli olarak danışmanlık hizmeti veren öğretim görevlileri serbest meslek erbabı sayılır.
- Bu kişilere yapılan ödemeler üzerinden gelir vergisi tevkifatı yapılması zorunludur.
- Tevkifat oranı, ilgili gelir vergisi tarifesine göre uygulanır.
3. Uygulama Örneği
Senaryo:
Bir teknokent firması, bir Ar-Ge projesi kapsamında yazılım geliştiriyor. Bu yazılımı kullanarak stüdyoda video dersler hazırlıyor ve öğrencilere eğitim veriyor. Eğitim gelirleri, yazılım geliştirme sürecinin bir parçası olsa da doğrudan Ar-Ge kazancı olarak kabul edilmiyor. Bu nedenle:
- Yazılım geliştirme faaliyeti: İstisna kapsamında.
- Eğitim faaliyeti: İstisna kapsamında değil.
- Danışman öğretim üyelerine yapılan ödemeler: Serbest meslek ödemesi sayılır ve gelir vergisi tevkifatına tabidir.
4. Sonuç ve Değerlendirme
Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde vergisel avantajlardan yararlanmak için faaliyetlerin kapsamı dikkatle belirlenmelidir. Ar-Ge, yazılım ve tasarım dışındaki gelirler istisna kapsamında değerlendirilmez. Ayrıca, proje kapsamında dışarıdan alınan danışmanlık hizmetleri için gelir vergisi stopajı yapılması gerekmektedir.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
1. Teknokentte geliştirilen yazılımdan elde edilen tüm gelirler vergiden istisna mı?
Hayır, yalnızca doğrudan Ar-Ge, yazılım ve tasarım faaliyetlerinden elde edilen kazançlar istisnadır.
2. Eğitim hizmeti gelirleri istisna kapsamında mı?
Hayır, eğitim gelirleri Ar-Ge kazancı sayılmadığı için kurumlar vergisi istisnasına tabi değildir.
3. 4691 sayılı Kanun’daki istisna süresi ne zaman bitiyor?
31 Aralık 2028 tarihinde sona ermektedir.
4. Danışmanlık hizmeti veren öğretim üyelerine yapılan ödemeler nasıl vergilendirilir?
Bu ödemeler serbest meslek kazancı sayılır ve gelir vergisi stopajına tabidir.
5. Bölge dışı faaliyetlerden elde edilen gelir istisnaya girer mi?
Hayır, yalnızca bölge içinde yürütülen faaliyetlerden elde edilen gelirler istisnaya girer.
6. Yazılım ihracatı yapan teknokent firmaları da bu istisnadan yararlanır mı?
Evet, ihracat gelirleri Ar-Ge veya yazılım kazancı ise istisna kapsamındadır.
7. Transfer fiyatlandırması istisnada nasıl uygulanır?
Lisans, patent gibi gayrimaddi hak gelirleri ayrıştırılarak istisna uygulanır.
8. Proje kapsamında alınan video çekim hizmetleri istisna kazanç mıdır?
Hayır, bu tür hizmet gelirleri doğrudan Ar-Ge sayılmaz.
9. Yazılımın lisanslanmasından elde edilen gelirler istisna mıdır?
Evet, yazılım lisans gelirleri istisna kapsamındadır.
10. Vergi tevkifatı yapmazsam ne olur?
Tevkifat yapılmaması durumunda vergi ziyaı cezası ve gecikme faizi uygulanabilir.
ÖRNEK ÖZELGE
| T.C. GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI Ankara Defterdarlığı Gelir Kanunları Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü |
| Sayı | : | E-38418978-125.05[4691-2024]-… | 11.06.2025 | |
| Konu | : | Teknoloji Geliştirme Bölgesinde Ar-Ge ve Yazılım Faaliyeti Gösteren Şirketin Elde Ettiği Kazancın İstisna Olup Olmadığı | ||
| İlgi | : | … |
İlgide kayıtlı özelge talep formunda;
– Şirketinizin …. Ar-Ge ve yazılım konularında faaliyette bulunduğu,
– Kültür ve Turizm Bakanlığı Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı ile şirket arasında yapılan sözleşmeye istinaden, … isimli Ar-Ge projesinin gerçekleştirildiği,
– Proje için gerekli olan ders anlatımları ve video çekimlerinin, stüdyo ortamında …. gerçekleştirildiği ve alınan bu hizmete ilişkin fatura karşılığında ödeme yapıldığı,
– Ayrıca projenin gerçekleştirilmesinde, üniversitelerin öğretim görevlilerinden kısmi süreli olarak danışmanlık hizmeti de alındığı
belirtilmiş olup, …. isimli Ar-Ge projesinden elde edilen kazancın kurumlar vergisinden istisna olup olmadığı ile teknokent projesiyle ilgili alınan danışmanlık hizmet ödemelerinden gelir vergisi kesintisi yapılıp yapılmayacağı hususlarında görüşümüz sorulmuştur.
I. KURUMLAR VERGİSİ YÖNÜNDEN
4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanununun;
– “Tanımlar” başlıklı 3 üncü maddesinde, “…c) Araştırma ve Geliştirme (AR-GE): Araştırma ve geliştirme, kültür, insan ve toplumun bilgisinden oluşan bilgi dağarcığının artırılması ve bunun yazılım dahil yeni süreç, sistem ve uygulamalar tasarlamak üzere kullanılması için sistematik bir temelde yürütülen yaratıcı çalışmaları,
…
l) Yazılım: Bir bilgisayar, iletişim cihazı veya bilgi teknolojilerine dayalı bir diğer cihazın çalışmasını ve kendisine verilen verilerle ilgili gereken işlemleri yapmasını sağlayan komutlar dizisinin veya programların ve bunların kod listesini, işletim ve kullanım kılavuzlarını da içeren belgelerin, belli bir sistematik içinde, tasarlama, geliştirme şeklindeki ürün ve hizmetlerin tümü ile bu ürün ya da mal ve hizmetlerin lisanslama, kiralama ve tüm hakları ile devretme gibi teslim şekillerinin tümünü,
…
ifade eder.”
– Geçici 2 nci maddesinde, “Yönetici şirketlerin bu Kanun uygulaması kapsamında elde ettikleri kazançlar ile Bölgede faaliyet gösteren gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, münhasıran bu Bölgedeki yazılım, tasarım ve AR-GE faaliyetlerinden elde ettikleri kazançları 31/12/2028 tarihine kadar gelir ve kurumlar vergisinden müstesnadır…”
hükümleri yer almaktadır.
Bu maddede yer alan istisna hükmünden yararlanılabilmesi için;
– Bu Kanunda tanımlanan teknoloji geliştirme bölgelerinde faaliyet gösterilmesi,
– Kazancın münhasıran bu bölgedeki Ar-Ge, yazılım ve tasarım faaliyetlerinden elde edilen kazançlardan olması,
– Bölge içi ve dışı faaliyetlerden elde edilen kazanç ayırımının yapılması
gerekmektedir.
Konu ile ilgili açıklamaların yer aldığı 1 seri no.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinin “5.12.2.2. Yazılım, tasarım ve Ar-Ge faaliyetlerinden elde edilen kazançlarda kurumlar vergisi istisnasının kapsamı” başlıklı bölümünde, “Yapılan düzenlemeyle teknoloji geliştirme bölgelerinde faaliyet gösteren mükelleflerin, münhasıran bu bölgedeki yazılım, tasarım ve Ar-Ge faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlar, faaliyete başlanılan tarihten bağımsız olmak üzere, 31/12/2023 tarihine kadar kurumlar vergisinden istisna edilmiştir.
Bölgede faaliyette bulunan mükelleflerin bölge dışında gerçekleştirdikleri faaliyetlerinden elde ettiği kazançlar, yazılım, tasarım ve Ar-Ge faaliyetlerinden elde edilmiş olsa dahi istisnadan yararlanamaz.
Öte yandan, teknoloji geliştirme bölgelerinde yazılım ve Ar-Ge faaliyetinde bulunan şirketlerin, bu faaliyetler sonucu buldukları ürünleri kendilerinin seri üretime tabi tutarak pazarlamaları halinde, bu ürünlerin pazarlanmasından elde edilen kazançların lisans, patent gibi gayrimaddi haklara isabet eden kısmı, transfer fiyatlandırması esaslarına göre ayrıştırılmak suretiyle istisnadan yararlanabilecektir. Ancak, lisans, patent gibi gayrimaddi haklara bağlanmamış olmakla birlikte uyarlama, yerleştirme, geliştirme, revizyon, ek yazılım gibi faaliyetlerden elde edilen kazançların istisna kapsamında değerlendirileceği tabiidir. Ayrıca, teknoloji geliştirme bölgelerinde tasarım faaliyetleri sonucu buldukları ürünleri kendileri seri üretime tabi tutarak pazarlayan mükellefler, bu ürünlerin pazarlanmasından elde edilen kazançlarının tasarıma isabet eden kısmını, transfer fiyatlandırması esaslarına göre ayrıştırmak suretiyle istisnadan yararlanabilecektir. Üretim ve pazarlama organizasyonu nedeniyle doğan kazancın diğer kısmı ise istisna kapsamında değerlendirilmeyecektir…”
açıklamalarına yer verilmiştir.
Bu hüküm ve açıklamalara göre, teknoloji geliştirme bölgelerinde faaliyet gösteren kurumların bölge içinde gerçekleştirdikleri ve 4691 sayılı Kanunda tanımı yapılan Ar-Ge, yazılım ve tasarım faaliyetlerinden elde etmiş oldukları kazançlar kurumlar vergisinden istisna edilmiştir.
Bu itibarla, teknokentte proje kapsamında geliştirilen program kullanılmak suretiyle verilen eğitim hizmetleri sonucu elde edilen gelir, Ar-Ge ve yazılım faaliyetlerinden elde edilen kazanç olarak değerlendirilemeyeceğinden, bu hizmet dolayısıyla oluşan kazançların kurumlar vergisinden istisna edilmesi mümkün bulunmamaktadır.
II. GELİR VERGİSİ YÖNÜNDEN
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun;
– “Ücretin tarifi” başlıklı 61 inci maddesinde, “Ücret, işverene tabi ve belirli bir iş yerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir.
Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez…”
– “İşverenin tarifi” başlıklı 62 nci maddesinde, “İş verenler, hizmet erbabını işe alan, emir ve talimatları dahilinde çalıştıran gerçek ve tüzel kişilerdir. 61’inci maddenin 1 ila 6 numaralı bentlerinde yazılı ödemeleri yapanlar bu kanunda yazılı ödevleri yerine getirmek bakımından işveren hükmündedir.”
– “Serbest meslek kazancının tarifi” başlıklı 65 inci maddesinde, “Serbest meslek faaliyeti; sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan işlerin işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır.”
– “Vergi tevkifatı” başlıklı 94 üncü maddesinde, “Kamu idare ve müesseseleri, iktisadî kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya ziraî işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar.
1. Hizmet erbabına ödenen ücretler ile 61 inci maddede yazılı olup ücret sayılan ödemelerden (istisnadan faydalananlar hariç), 103 ve 104 üncü maddelere göre,
2. Yaptıkları serbest meslek işleri dolayısıyla bu işleri icra edenlere yapılan ödemelerden (Noterlere serbest meslek faaliyetlerinden dolayı yapılan ödemeler hariç);
…
vergi tevkifatı yapılır.
…” hükümlerine yer verilmiştir.
Bu hükümler uyarınca, kısmi süreli olarak danışmanlık hizmeti aldığınız öğretim görevlilerine yapılan ödemelerin serbest meslek ödemesi olarak kabul edilmesi ve bu ödemeler üzerinden aynı Kanunun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasının (2) numaralı bendine göre gelir vergisi tevkifatı yapılması gerekmektedir.
…
Kaynak: GİB Özelge Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. karenaudit veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
