Cari Dönemde Zarar Beyan Eden Mükelleflerin Girişim Sermayesi Fonu Ayırma Durumu
Giriş
Girişim sermayesi fonu, işletmelerin yenilikçi projelere ve girişimcilere sermaye sağlamak amacıyla ayırdıkları özel bir fon olup, vergi mevzuatı kapsamında belirli koşullarla kurum kazancından indirilebilmektedir. Ancak, dönem sonunda zarar beyan eden mükellefler için bu fonun ayrılması ve indirim konusu yapılması bazı yasal sınırlamalara tabidir. Bu yazıda, özellikle 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu ve Vergi Usul Kanunu (VUK) 325/A çerçevesinde, cari dönemde zarar beyan eden mükelleflerin girişim sermayesi fonu ayırma yükümlülükleri ele alınmaktadır.
Girişim Sermayesi Fonu Nedir?
Girişim sermayesi fonu, kurumlar vergisi mükelleflerinin;
- Girişim sermayesi yatırım ortaklıklarına sermaye olarak katkı sağlamaları,
- Girişim sermayesi yatırım fonu paylarını satın almaları
amacıyla ilgili dönem kazancından ayırdıkları tutardır.
Bu fon, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu ve VUK 325/A hükümlerine göre, belirli oranlar ve şartlar dahilinde kurum kazancından indirilebilmektedir.
İndirim Şartları
1 Seri No.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği’ne göre girişim sermayesi fonunun indirim konusu yapılabilmesi için:
- Fon tutar sınırı
-Ayrılan fon, beyan edilen gelirin %10’unu aşamaz.
-Toplam fon tutarı, öz sermayenin %20’sini aşamaz. - Yatırım süresi
-Fonun ayrıldığı yılın sonuna kadar Türkiye’de kurulmuş girişim sermayesi yatırım ortaklıklarına veya fonlarına yatırım yapılmalıdır. - Beyannamede gösterme
-Ayrılan fon, kurumlar vergisi beyannamesinde açıkça belirtilmelidir. - Geçici vergi dönemlerinde uygulanmaz
-Fon ayrılması sadece hesap dönemi sonunda yapılabilir.
Zarar Beyan Eden Mükellefler İçin Durum
Vergi Usul Kanunu’nun 325/A maddesi uyarınca, girişim sermayesi fonu ilgili dönem kazancından ayrılabilir.
Eğer bir mükellef, kurumlar vergisi beyannamesinde zarar beyan etmişse ve indirime esas kazancı bulunmuyorsa, bu dönemde girişim sermayesi fonu ayırması mümkün değildir.
Teknoloji Geliştirme Bölgeleri ve Fon Ayırma Yükümlülüğü
4691 sayılı Kanun kapsamında;
–Geçici 2. madde ile teknoloji geliştirme bölgelerinde elde edilen kazançlar 31/12/2028’e kadar gelir ve kurumlar vergisinden istisnadır.
–Ek 3. madde ile 1/1/2022’den itibaren, istisna kazancı 1.000.000 TL (Cumhurbaşkanı kararıyla 2023 yılı itibarıyla 2.000.000 TL) ve üzerinde olan mükelleflerin, bu kazancın belirli bir yüzdesini girişim sermayesi fonuna aktarması zorunlu hale getirilmiştir.
–2025 yılı için Cumhurbaşkanı Kararı ile:
-Eşik tutar: 2.000.000 TL
-Oran: %3
-Yıllık üst sınır: 100.000.000 TL
Yatırım Yapma Zorunluluğu
Ayrılan tutar, yıl sonuna kadar:
- Türkiye’de yerleşik girişim sermayesi yatırım fonu paylarına,
- Girişim sermayesi yatırım ortaklıklarına,
- Kuluçka merkezlerinde faaliyet gösteren girişimcilere sermaye olarak konulmalıdır.
Aksi halde, ilgili yılda yararlanılan istisna kazançların %20’si vergiden istisna edilemez ve zamanında tahsil edilmeyen vergiler gecikme faizi ile birlikte alınır.
Sonuç
–Cari dönemde zarar beyan eden mükellefler, VUK 325/A kapsamında girişim sermayesi fonu ayıramaz.
–Teknoloji geliştirme bölgelerinde faaliyet gösteren ve istisna kazanç eşiğini aşan mükellefler, belirlenen oranda fon ayırmak ve bu fonu yıl içinde yatırım yapmak zorundadır.
-Yasal şartlara uyulmaması halinde, indirim ve istisna hakları kaybedilir.
VERGİ USUL KANUNU
Madde 325/A (6322 sayılı kanunun 15.maddesiyle eklenen madde; Yürürlük 15.06.2012)Girişim sermayesi fonu
(Ek: 31/5/2012 – 6322/15 md.) Sermaye Piyasası Kurulunun düzenleme ve denetimine tabi olarak Türkiye’de kurulmuş veya kurulacak olan girişim sermayesi yatırım ortaklıklarına sermaye olarak konulması veya girişim sermayesi yatırım fonu paylarının satın alınması amacıyla, ilgili dönem kazancından veya beyan edilen gelirden girişim sermayesi fonu ayrılabilir. Bu fon, kurum kazancının veya beyan edilen gelirin %10’unu ve öz sermayenin %20’sini aşamaz.
Girişim sermayesi fonu olarak ayrılan tutarlar pasifte geçici bir hesapta tutulur. Mükelleflerce, fonun ayrıldığı yılın sonuna kadar girişim sermayesi yatırım ortaklıklarına veya girişim sermayesi yatırım fonlarına yatırım yapılmaması halinde, zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler gecikme faizi ile birlikte tahsil edilir.
Bu fon; amacı dışında herhangi bir suretle başka bir hesaba nakledilmesi, işletmeden çekilmesi, ortaklara dağıtılması, dar mükelleflerce ana merkeze aktarılması veya işin terki, işletmenin tasfiyesi, devredilmesi, bölünmesi ya da girişim sermayesi yatırım ortaklıklarının hisse senetlerinin veya girişim sermayesi yatırım fonu katılma paylarının elden çıkarılmasından itibaren altı ay içinde bu maddede belirtilen amaçla yeniden kullanılmaması halinde, bu işlemlerin yapıldığı veya sürenin dolduğu dönemde vergiye tabi tutulur.
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığınca belirlenir.
Soru-Cevap Bölümü
- Girişim sermayesi fonu nedir?
Kurumların girişim sermayesi yatırım fonu payı almak veya yatırım ortaklıklarına sermaye sağlamak amacıyla kazançlarından ayırdıkları fondur. - Zarar beyan eden bir şirket fon ayırabilir mi?
Hayır, çünkü fon yalnızca kazançtan ayrılabilir. - Fonun indirim konusu yapılması için hangi sınırlar vardır?
Beyan edilen gelirin %10’u ve öz sermayenin %20’si sınırdır. - Fon ne zamana kadar yatırım yapılmalıdır?
Ayrıldığı yılın sonuna kadar. - Geçici vergi dönemlerinde fon ayrılabilir mi?
Hayır, sadece hesap dönemi sonunda mümkündür. - Teknoloji geliştirme bölgelerinde fon ayırma zorunluluğu var mı?
Evet, istisna kazancı belirlenen eşiği aşan mükellefler için zorunludur. - 2024 yılı için istisna kazanç eşiği nedir?
2.000.000 TL’dir. - Oran ve üst sınır ne kadardır?
Oran %3, üst sınır 100.000.000 TL’dir. - Yatırım yapılmazsa ne olur?
İstisna kazançların %20’si vergiden istisna edilemez, vergi faiziyle tahsil edilir. - Fon ayrıldığında beyannamede nasıl gösterilir?
Kurumlar vergisi beyannamesinde ilgili satırda açıkça belirtilmelidir.
ÖRNEK ÖZELGE
| T.C. GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI Ankara Defterdarlığı Gelir Kanunları Usul Grup Müdürlüğü |
| Sayı | : | E-27575268-105[2024-567]- | 21.07.2025 | |
| Konu | : | Cari dönemde zarar beyan eden mükellefin ilgili dönem kazancından girişim sermayesi fonu ayırması | ||
| İlgi | : |
İlgide kayıtlı özelge talep formunuzun incelenmesinden;
– Şirketinizin 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu kapsamında kazanç istisnasından faydalandığı,
– 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 325/A maddesine göre, Sermaye Piyasası Kurulunun düzenleme ve denetimine tabi olarak Türkiye’de kurulmuş veya kurulacak olan girişim sermayesi yatırım ortaklıklarına sermaye olarak konulması veya girişim sermayesi yatırım fonu paylarının satın alınması amacıyla, ilgili dönem kazancından veya beyan edilen gelirden Şirketinizce girişim sermayesi fonu ayrılacağı,
– 2023 yılı hesap dönemi kurumlar vergisi beyannamenizde; ticari bilanço karınızın … TL, kanunen kabul edilmeyen giderlerinizin … TL, teknoloji geliştirme bölgelerinden elde edilen kazancınızın … TL olduğu ve ilgili dönem kurumlar vergisi beyannamesinde “Cari Yıla Ait Zarar, İstisna ve İndirimler Toplamı” satırında gösterildiği,
– 4691 sayılı Kanuna göre 2023 yılına ilişkin teknoloji geliştirme bölgelerinden elde ettiğiniz kazançlarınızın 2.000.000 TL üzeri olması nedeniyle % 3 oranında girişim sermayesi fonu ayırmanız gerektiği
belirtilerek, bu durumda Şirketinizce ilgili dönem kurumlar vergisi beyannamesinde zarar beyan edilmiş olması nedeniyle, girişim sermayesi fonu ayrılıp ayrılmayacağı hususunda görüş talep edildiği anlaşılmaktadır.
5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 10 uncu maddesinin birinci fıkrasının (g) bendinde, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 325/A maddesine göre girişim sermayesi fonu olarak ayrılan tutarların beyan edilen gelirin %10’unu, toplam fon tutarının ise öz sermayenin %20’sini aşmayan kısmının kurumlar vergisi matrahının tespitinde kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla, kurum kazancından indirilebileceği hüküm altına alınmıştır.
Konuya ilişkin olarak, 1 Seri No.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinin “10.4 Girişim Sermayesi Fonu” başlıklı bölümünde;
“6322 sayılı Kanunla Vergi Usul Kanununa eklenen 325/A maddesiyle kurumlar vergisi mükelleflerine, girişim sermayesi yatırım ortaklıklarına sermaye olarak konulması veya girişim sermayesi yatırım fonu paylarının satın alınması amacıyla, ilgili dönem kazancından girişim sermayesi fonu ayırabilme imkanı getirilmiştir.
6322 sayılı Kanunla Kurumlar Vergisi Kanununun 10 uncu maddesine eklenen (g) bendi ile de Vergi Usul Kanununun 325/A maddesine göre girişim sermayesi fonu olarak ayrılan tutarlar kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla kurum kazancından indirim konusu yapılabilecektir.
10.4.1. İndirim şartları
Girişim sermayesi fonunun indirim konusu yapılabilmesi için;
– İlgili yılda ayrılan fon tutarının beyan edilen gelirin %10’unu, toplam fon tutarının ise öz sermayenin %20’sini aşmaması (İki şartın birlikte gerçekleşmesi gerekmektedir.),
– Fonun ayrıldığı yılın sonuna kadar Türkiye’de kurulmuş veya kurulacak olan ve Sermaye Piyasası Kurulunun düzenleme ve denetimine tabi girişim sermayesi yatırım ortaklıklarına veya fonlarına yatırım yapılması,
– Ayrılan fon tutarının ilgili yılın kurumlar vergisi beyannamesinde ayrıca gösterilmesi gerekmektedir.’
10.4.2. İndirim tutarının hesaplanması
İndirim tutarının tespitinde beyan edilen gelir olarak ticari bilanço kâr veya zararına kanunen kabul edilmeyen giderler eklenmek ve geçmiş yıl zararları ile varsa tüm indirim ve istisnalar düşülmek suretiyle bulunan tutar [Ticari bilanço kârı (zararı) + kanunen kabul edilmeyen giderler – geçmiş yıl zararları – tüm indirim ve istisnalar] dikkate alınacaktır.
Vergi Usul Kanununun 325/A maddesine göre girişim sermayesi fonu ilgili dönem kazancından ayrılacağından, pasifte özel bir fon hesabına alınacak tutar hesap dönemi sonu itibarıyla tespit edilebilecektir. Bu çerçevede, fon hesabına alınma işleminin, izleyen hesap döneminin başından itibaren kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği tarihe kadar yapılması gerekmektedir. Bu şekilde, indirim konusu yapılacak olan kazanç tutarı, ilgili dönemin genel sonuç hesaplarına yansıyacak olup kurumlar vergisi beyannamesinin ilgili satırında gösterilmek suretiyle de indirimden yararlanılabilecektir.
Dolayısıyla geçici vergilendirme dönemlerinde fon ayrılması ve indirim uygulamasından yararlanılması mümkün değildir.
Girişim sermayesi fonu olarak ayrılan tutarların mükelleflerce pasifte geçici bir hesapta tutulması, fonun ayrıldığı yılın sonuna kadar girişim sermayesi yatırım ortaklıklarına veya fonlarına yatırım yapılması gerekmektedir. Söz konusu yatırımın yapılmaması halinde, indirim konusu yapılan tutar nedeniyle tahakkuk ettirilecek vergi gecikme faizi ile birlikte mükelleften tahsil edilecektir.
…
İndirim konusu yapılacak tutarın tespitinde, her yıl girişim sermayesi fonu olarak ayrılan tutarlar ayrı ayrı dikkate alınacak, önceki yıllarda ayrılan fon tutarları için tekrar indirim uygulanmayacaktır. Ancak, ayrılan toplam fon tutarı hiçbir suretle öz sermayenin %20’sini aşamayacaktır.’
açıklamaları yer almaktadır.
Buna göre, Vergi Usul Kanununun 325/A maddesiyle kurumlar vergisi mükelleflerine, girişim sermayesi yatırım ortaklıklarına sermaye olarak konulması veya girişim sermayesi yatırım fonu paylarının satın alınması amacıyla, ilgili dönem kazancından girişim sermayesi fonu ayırabilme imkanı getirilmiş olup, kurumlar vergisi beyannamenizde zarar beyan edilmesi ve indirime esas olacak kazancınızın bulunmaması nedeniyle ilgili dönem için Vergi Usul Kanununa eklenen 325/A maddesi kapsamında girişim sermayesi fonu ayrılması mümkün değildir.
Diğer taraftan, 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanununun;
– Geçici 2 nci maddesinde, “Yönetici şirketlerin bu Kanun uygulaması kapsamında elde ettikleri kazançlar ile Bölgede faaliyet gösteren gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, münhasıran bu Bölgedeki yazılım, tasarım ve AR-GE faaliyetlerinden elde ettikleri kazançları 31/12/2028 tarihine kadar gelir ve kurumlar vergisinden müstesnadır.”,
– Ek 3 üncü maddesinde, “1/1/2022 tarihinden itibaren geçici 2 nci madde kapsamında yıllık beyanname üzerinden istisna edilen kazançları tutarı 1.000.000 Türk lirası ve üzerinde olan gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından, bu tutarın yüzde ikisi pasifte geçici bir hesaba aktarılır. Bu fıkra kapsamında aktarılması gereken tutar yükümlülüğü, yıllık bazda 20.000.000 Türk lirası ile sınırlıdır. Bu tutarın, geçici hesabın oluştuğu yılın sonuna kadar Türkiye’de yerleşik girişimcilere yatırım yapmak üzere kurulmuş girişim sermayesi yatırım fonu paylarının satın alınması veya girişim sermayesi yatırım ortaklıkları ya da bu Kanun kapsamındaki kuluçka merkezlerinde faaliyette bulunan diğer girişimcilere sermaye olarak konulması şarttır. Söz konusu tutarın ilgili yılın sonuna kadar aktarılmaması durumunda, bu Kanun kapsamında yıllık beyanname üzerinden istisna edilen kazançlar tutarının yüzde yirmisi, ilgili yılda yararlanılan gelir ve kurumlar vergisi istisnasına konu edilemez. Bu tutar nedeniyle zamanında alınmayan vergiler vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın tarh edilir. Cumhurbaşkanı bu fıkrada yer alan tutar ve oranları birlikte ya da ayrı ayrı sıfıra kadar indirmeye, beş katına kadar artırmaya yetkilidir. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir.”
hükümleri yer almaktadır.
15/12/2023 tarihli ve 7953 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile 4691 sayılı Kanunun Ek 3 üncü maddesinde yer alan; yıllık beyanname üzerinden istisna edilen kazanç tutarı 2.000.000 Türk lirası ve üzeri; bu tutar üzerinden pasifte geçici bir hesaba aktarılacak oran yüzde üç ve yıllık bazda aktarılması gereken tutar yükümlülüğünün sınırı 100.000.000 Türk Lirası şeklinde belirlenmiştir.
Yukarıda yer alan hüküm ve açıklamalara göre, 2023 hesap dönemi kurumlar vergisi beyannamenizde 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu kapsamında yararlanılan istisna tutarının yüzde üçünün pasifte geçici bir hesaba aktarılması, bu tutarın geçici hesabın oluştuğu yılın sonuna kadar Türkiye’de yerleşik girişimcilere yatırım yapmak üzere kurulmuş girişim sermayesi yatırım fonu paylarının satın alınması veya girişim sermayesi yatırım ortaklıkları ya da 4691 sayılı Kanun kapsamındaki kuluçka merkezlerinde faaliyette bulunan diğer girişimcilere sermaye olarak konulması şarttır.
…
Kaynak: GİB Özelge Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. karenaudit veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
