Teknokentlerde Kur Farkı Gelir ve Giderlerinin Vergisel Durumu

Giriş

Türkiye’de Teknoloji Geliştirme Bölgeleri (Teknokentler), yazılım, tasarım ve Ar-Ge faaliyetlerini teşvik eden özel vergi avantajlarına sahiptir. 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu’nun geçici 2. maddesi ile bu bölgelerde yürütülen Ar-Ge, yazılım ve tasarım faaliyetlerinden elde edilen kazançlar 31.12.2028 tarihine kadar gelir ve kurumlar vergisinden istisna edilmiştir. Ancak istisna uygulamasında, kur farkı gelir ve giderleri konusunda dikkat edilmesi gereken özel hükümler bulunmaktadır.

İstisna Kapsamındaki Gelirler

  • Yazılım, tasarım ve Ar-Ge faaliyetlerinden elde edilen kazançlar tamamen istisna kapsamındadır.
  • Bu faaliyetler kapsamında ortaya çıkan ticari alacakların tahsiline kadar oluşan kur farkı gelirleri de istisna kapsamında değerlendirilir.
  • TÜBİTAK ve benzeri kuruluşlardan alınan hibe ve destekler de kurum kazancına dahil edilerek istisna kapsamında tutulur.

İstisna Dışı Gelirler

Bölgede faaliyet gösteren mükelleflerin her geliri istisna kapsamında değildir. Özellikle aşağıdaki gelirler istisna dışında kalmaktadır:

  • Banka hesaplarındaki döviz mevcutlarından doğan kur farkı gelirleri
  • Nakitlerin değerlendirilmesinden elde edilen faiz gelirleri
  • Ar-Ge ve yazılım dışı ticari faaliyetlerden sağlanan kazançlar
  • İktisadi kıymetlerin elden çıkarılmasından doğan kazançlar

Bu gelirler, olağan dışı kazançlar olarak kabul edilmekte ve Teknokent istisnasından yararlanamamaktadır.

Kur Farkı Gelir ve Giderlerinde Ayrım

  1. Ar-Ge faaliyetlerinden doğan ticari alacaklar:
    Dövizli alacakların tahsiline kadar oluşan kur farkı gelirleri istisna kapsamındadır.
  2. Banka döviz hesapları:
    Bankadaki döviz mevcudunun değerlemesinden kaynaklanan kur farkları istisna kapsamında değildir.
  3. Ticari faaliyet dışı döviz işlemleri:
    Olağan dışı gelir niteliğinde kabul edildiği için istisna dışında tutulur.

Uygulamada Dikkat Edilecek Hususlar

  • İstisna kapsamındaki ve kapsam dışındaki gelirlerin muhasebe kayıtlarında ayrı ayrı takip edilmesi zorunludur.
  • İstisna kapsamındaki faaliyetler zararla sonuçlansa dahi bu zararların, istisna dışı kazançlardan düşülmesi mümkün değildir.
  • Mali tablolar hazırlanırken, Teknokent istisnası kapsamındaki kazançlar ile diğer ticari faaliyet kazançlarının ayrıştırılması gerekmektedir.

Sonuç

Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde faaliyet gösteren şirketler için kur farkı gelirleri, elde edildikleri kaynağa göre farklı şekilde vergilendirilmektedir. Ar-Ge faaliyetlerinden doğan dövizli alacaklara ilişkin kur farkları istisna kapsamında iken, bankalardaki döviz mevcudundan kaynaklanan kur farkları istisna dışıdır. Bu ayrımın muhasebe ve vergi uygulamalarında titizlikle gözetilmesi gerekmektedir.

Soru – Cevap Bölümü

1. Teknokentlerde hangi kazançlar vergi istisnası kapsamındadır?
Yazılım, tasarım ve Ar-Ge faaliyetlerinden elde edilen kazançlar istisna kapsamındadır.

2. Kur farkı gelirleri her zaman istisna kapsamında mıdır?
Hayır, sadece Ar-Ge faaliyetlerinden doğan alacaklara ilişkin kur farkı gelirleri istisna kapsamındadır.

3. Bankadaki döviz hesaplarından doğan kur farkı gelirleri istisna mıdır?
Hayır, banka döviz hesaplarının değerlemesinden kaynaklanan kur farkı gelirleri istisna dışındadır.

4. Ar-Ge faaliyetlerinden doğan dövizli alacaklarda kur farkı nasıl değerlendirilir?
Tahsil edilinceye kadar oluşan kur farkları Ar-Ge kazançları ile birlikte istisna kapsamında değerlendirilir.

5. Teknokentte elde edilen faiz gelirleri istisna mıdır?
Hayır, faiz gelirleri olağan dışı gelir sayıldığından istisna kapsamına girmez.

6. TÜBİTAK’tan alınan hibeler vergi istisnası kapsamına girer mi?
Evet, hibe ve bağışlar kurum kazancına dahil edilerek istisnadan yararlanır.

7. Teknokent istisnası zararla sonuçlanırsa zarar diğer kazançlardan indirilebilir mi?
Hayır, istisna faaliyetlerinden doğan zararlar diğer ticari kazançlardan indirilemez.

8. Kurumlar vergisi istisnası 2028 sonrasında devam edecek mi?
Mevcut düzenlemeye göre 31.12.2028’e kadar geçerlidir, uzatma için yeni kanun düzenlemesi gerekir.

9. İstisna kapsamındaki ve kapsam dışındaki gelirler nasıl muhasebeleştirilmelidir?
Ayrı ayrı izlenmeli ve kayıtlar bu ayrımı gösterecek şekilde tutulmalıdır.

10. Teknokent istisnası sadece Ar-Ge projeleri için mi geçerlidir?
Evet, sadece yazılım, tasarım ve Ar-Ge projelerinden elde edilen kazançlar için geçerlidir.

 

ÖRNEK ÖZELGE

T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
Ankara Defterdarlığı
Gelir Kanunları Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü
Sayı : E-38418978-125[4691-2022/5-(i)]-…. 30.07.2025
Konu : Teknokentte Oluşan Kur Farkı Zararının İstisna Dışı Kurum Kazancının Tespitinde Dikkate Alınıp Alınmayacağı
İlgi : ….

İlgide kayıtlı özelge talep formunuzda;

 – Şirketinizin … Teknopark Teknoloji Geliştirme Bölgesinde faaliyet gösterdiği, Ar-Ge ve yazılım kapsamında yürütmüş olduğu projelerinin dışında ayrıca ticari faaliyetlerinin de bulunduğu,

 – Dövizli ticari alacakları ve borçları ile banka hesaplarındaki döviz mevcutlarının, Vergi Usul Kanunu uyarınca geçici vergi dönemlerinde değerlemeye tabi tutulduğu ve yapılan değerleme sonrasında oluşan kur farkı gelirleri ile giderlerinin ilgili hesaplarda takip edildiği

 belirtilmiş olup, bankadaki döviz mevcudu ile dövizli alacak ve borçlardan kaynaklanan kur farkı gelirleri ve giderlerinin, Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanununda yer alan kurumlar vergisi istisnası kapsamında ne şekilde değerlendirileceği hususunda Başkanlığımız görüşü sorulmuştur.

4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanununun geçici 2 nci maddesinde, “Yönetici şirketlerin bu Kanun uygulaması kapsamında elde ettikleri kazançlar ile Bölgede faaliyet gösteren gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, münhasıran bu Bölgedeki yazılım, tasarım ve AR-GE faaliyetlerinden elde ettikleri kazançları 31/12/2028 tarihine kadar gelir ve kurumlar vergisinden müstesnadır…” hükmüne yer verilmiştir.

1 seri no.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinin “5.12.2.4. İstisna kazanç tutarının tespiti” başlıklı bölümünde, “4691 sayılı Kanunun geçici 2 nci maddesinde yer alan istisna, bir kazanç istisnası olup istisna kapsamındaki faaliyetlerden elde edilen hasılattan bu faaliyetler nedeniyle yüklenilen gider ve maliyet unsurlarının düşülmesi sonucu bulunacak kazancın tamamı kurumlar vergisinden istisna olacaktır.

İstisna kazancın ve bu bağlamda kurumlar vergisi matrahının tespiti açısından, Kanun uygulaması kapsamında bulunan ve bulunmayan hasılat, maliyet ve gider unsurlarının ayrı ayrı izlenmesi ve istisna kapsamında olan faaliyetlere ait hasılat, maliyet ve gider unsurlarının, diğer faaliyetlerle ilişkilendirilmemesi ve kayıtların da bu ayrımı sağlayacak şekilde tutulması gerekmektedir.

Kanun uygulaması kapsamında istisna olan faaliyetlerin zararla sonuçlanması halinde, bu zararların istisna kapsamında olmayan diğer faaliyetlere ilişkin kazançlardan indirilmesi mümkün değildir.

Bölgede faaliyet gösteren mükelleflerin, 4691 sayılı Kanun kapsamı dışındaki ticari işlemlerinden elde edecekleri gelirleri ile olağandışı gelirlerinin istisna kapsamında değerlendirilmesi mümkün değildir. Bu kapsamda, nakitlerin değerlendirilmesi sonucu oluşan faiz gelirleri, yabancı para cinsinden aktifler dolayısıyla oluşan kur farkları ve iktisadi kıymetlerin elden çıkarılmasından doğan gelirler istisna kapsamında değerlendirilmeyecektir.

Bölgede faaliyet gösteren gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerine, diğer kurumlardan geri ödeme koşuluyla sermaye desteği olarak sağlanan yardımlar, borç mahiyetinde olduğundan bu yardımların ticari kazanca dahil edilmesi söz konusu olmayacaktır.

Diğer taraftan, teknoloji geliştirme bölgelerinde faaliyet gösteren mükelleflere, istisnadan yararlanan Ar-Ge ve tasarım projelerine ilişkin olarak, TÜBİTAK ve benzeri kurumlar tarafından ilgili mevzuat çerçevesinde hibe şeklinde sağlanan destek tutarları ile diğer kurumların bu mahiyetteki her türlü bağış ve yardımları, kurum kazancına dahil edilecek ve istisnadan yararlandırılacaktır.” açıklamaları yer almaktadır.

 Tebliğde de belirtildiği üzere, Bölgedeki yazılım, tasarım ve Ar-Ge faaliyetleri kapsamındaki kazançlar istisna kapsamında değerlendirilmekte olup bu faaliyetlere ilişkin döviz cinsinden alacaklar tahsil edilinceye kadar oluşan kur farkları da istisna kapsamındadır. Ar-Ge faaliyetlerinden elde edilse dahi nakitlerin değerlendirilmesi sonucu oluşan gelirler, yabancı paraların değerlenmesinden kaynaklanan kur farkları ise anılan istisna kapsamında değildir. Yine, yazılım, tasarım ve Ar-Ge faaliyetleri kapsamı dışında elde edilen gelirler ile olağandışı gelirler de istisna kapsamı dışındadır.

Bu hüküm ve açıklamalara göre;

– Teknoloji geliştirme bölgelerinde yürütülen faaliyetlerden doğan alacaklara ilişkin kur farkı gelirleri, 4691 sayılı Kanun kapsamındaki ticari işlemlerden elde edilen gelir olarak değerlendirildiğinden, söz konusu istisnanın kapsamında olacaktır.

– Banka hesaplarındaki döviz mevcutlarına ilişkin ortaya çıkan kur farkı gelirlerinin ise Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanununun geçici 2 nci maddesinde yer verilen istisna kapsamında değerlendirilmesi mümkün bulunmamaktadır.

…

 

Kaynak: GİB Özelge Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. karenaudit veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.

Önceki Yazılar