Tasarım Merkezlerinde İlk Madde ve Malzeme Harcamalarının Vergisel Durumu

Giriş

Türkiye’de 5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun, Ar-Ge ve tasarım merkezlerine önemli vergi avantajları sağlamaktadır. Bu düzenleme ile şirketler, yenilikçi faaliyetlerini destekleyerek hem maliyetlerini azaltmakta hem de vergi yüklerini optimize edebilmektedir. Özellikle tasarım merkezlerinde yürütülen projelerde kullanılan ilk madde ve malzeme giderlerinin hangi koşullarda indirime konu edilebileceği sıkça merak edilmektedir.

Tasarım Faaliyetlerinde Harcama Kapsamı

5746 sayılı Kanunun 3. maddesine göre;

  • Ar-Ge ve tasarım merkezlerinde yürütülen projelerde yapılan harcamaların tamamı indirim konusu yapılabilir.
  • Bu kapsamda ilk madde, yardımcı madde, prototip, ara mamul ve benzeri malzemeler, tasarım indirimi kapsamında değerlendirilir.

Ancak bu harcamaların mutlaka tasarım faaliyetinde fiilen kullanılması gerekir. Kullanılmayan veya stokta bekleyen malzeme giderleri indirim konusu yapılamaz.

Test ve Deneme Aşamaları

Tasarım projelerinde, nihai ürünün üretilebilirliğinin ölçülmesi ve geliştirilmesi amacıyla yapılan test ve deneme çalışmaları da tasarım faaliyeti kapsamındadır.

  • İşletme içi veya dışındaki laboratuvarlarda yapılan çekme, yıkama, gramaj ölçümü, ışık haslığı gibi testler,
  • Numune üretimi ve prototip geliştirme çalışmaları,
    tasarım indirimine konu edilebilir.

Dışarıdan Sağlanan Hizmetler

Tasarım projeleri kapsamında laboratuvar testleri ve analiz hizmetleri dışarıdan da alınabilir. Ancak burada bir sınırlama vardır:

  • Dışarıdan alınan test, analiz, laboratuvar hizmetleri toplam harcamanın %50’sini aşamaz.
    Bu sınırlama, teşviklerin amacına uygun olarak harcamaların ağırlıklı şekilde merkezde yürütülmesini sağlamaktadır.

Numune ve Seri Üretim Ayrımı

Tebliğ hükümlerine göre;

  • Ürünün kullanılabilirliğini ölçmeye yönelik numune üretimi ve test harcamaları tasarım indirimi kapsamındadır.
  • Ancak ticari üretim planlaması veya tanıtım amacıyla üretilen numuneler için yapılan harcamalar indirim kapsamı dışındadır.

Sonuç

Tasarım merkezlerinde yürütülen projelerde ilk madde ve malzeme giderleri, test ve deneme harcamaları ile dışarıdan sağlanan analiz hizmetleri, belirli şartlar dahilinde tasarım indirimi kapsamında giderleştirilebilir. İşletmelerin bu ayrımı dikkatle yapması, hem yasal uyum açısından hem de vergi avantajından tam yararlanabilmek için kritik öneme sahiptir.

Soru – Cevap Bölümü

1. Tasarım merkezlerinde yapılan malzeme harcamaları indirilebilir mi?
Evet, tasarım faaliyetlerinde fiilen kullanılan ilk madde ve malzeme giderleri indirilebilir.

2. Kullanılmayan malzeme giderleri tasarım indirimine konu olur mu?
Hayır, stokta kalan veya kullanılmayan malzemeler indirim kapsamında değildir.

3. Numune üretimi için yapılan harcamalar gider yazılabilir mi?
Evet, ürünün kullanılabilirliğini ölçmek amacıyla yapılan numune üretimleri indirime konu edilebilir.

4. Ticari üretim için yapılan giderler indirilebilir mi?
Hayır, ticari üretim ve tanıtım amacıyla yapılan giderler kapsam dışındadır.

5. Test ve deney harcamaları tasarım indirimi kapsamında mıdır?
Evet, ürünün geliştirilmesi ve doğrulanması amacıyla yapılan testler kapsama dahildir.

6. Dışarıdan sağlanan laboratuvar hizmetleri indirilebilir mi?
Evet, ancak proje kapsamındaki harcamaların %50’sini aşmamak şartıyla indirilebilir.

7. Tasarım faaliyetinde hangi testler dikkate alınır?
Yıkama, çekme, gramaj ölçümü, güç tutuşurluk, ışık haslığı gibi testler tasarım indirimi kapsamında değerlendirilir.

8. Prototip üretimi tasarım indirimi kapsamına girer mi?
Evet, prototip üretimi ve geliştirilmesi kapsamında yapılan harcamalar indirim konusudur.

9. Tasarım merkezinde mi yapılmalı, dışarıda da olabilir mi?
Her iki durumda da mümkündür, ancak harcamaların tasarım faaliyetinde fiilen kullanılması gerekir.

10. Bu düzenleme hangi kanuna dayanır?
5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun’a dayanmaktadır.

Önemli Not:
Özelgeden sonraki dönemlerde uygulama ile ilgili değişiklikleri takip etmeyi unutmayınız! Yukarıdaki açıklamalar aşağıda halihazırda GİB sisteminde yer alan Özelgeler ışığında yapılmıştır. İşletmenize özel işlem yapmadan önce mali müşavirinizden danışmanlık almanız önemlidir.

ÖRNEK ÖZELGE

T.C.
HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI
Gelir İdaresi Başkanlığı
Bursa Vergi Dairesi Başkanlığı
Sayı : E-17192610-125[KV-22-35]-106775 18.05.2023
Konu : 5746 Sayılı kanun kapsamında tasarım merkezi tarafından yürütülen tasarım projelerinin devamı niteliğindeki ilk madde ve malzeme harcamalarının indirimi
İlgi : …..

İlgide kayıtlı özelge talep formu ve eklerinin tetkikinden,

– Tasarım merkezi belgesine sahip olan şirketinizin, tasarım merkezinde gerçekleştirilmiş olunan tasarım faaliyeti ile ilgili 5746 Sayılı Kanuna uygun olarak destek ve teşviklerden yararlandığı,

– Şirketiniz tarafından bu kapsamda üretilen nihai ürünlerin kullanılabilirliğini ölçmek için üretimde kullanılan ilk madde ve malzemelerin bir kısmının tasarım merkezi fiziki sınırları dışında projelerin numune üretimi, test deney çalışmaları ve laboratuvar aşamalarında kullanıldığı,

– Kumaşlar için tasarlanan her desenin ve renklerinin numune üretimi yapılarak deseninin üretilebilirliğinin doğrulanıp firmanızda yapılan denemelere ilave olarak fabrika dışında deneme işlemlerinin yaptırıldığı,

– Üretilen numunelerin nihai özelliklerin doğrulanması amacıyla firma içi ve firma dışındaki laboratuvarlarda testlere (yıkama, çekme, güç tutuşurluk, gramaj ölçümü, ışık haslığı vb.) tabi tutulduğu,

– Tasarım merkezi projeleri kapsamında gerçekleştirilen yeni ürün çalışmalarında; nihai ürünün oluşturulması aşamasında ürünlerin kullanılabilirliğinin ölçülmesi ve tasarımda gerektiği taktirde iyileştirme/revizyonlar yapılabilmesi adına test edilmesi gerektiği,

– ”Nihai ürünün oluşturulması aşamasında elde edilen ürünlerin kullanılabilirliğini ölçmek ve gerektiğinde değişiklik yapılmak üzere işletme içinde veya dışında test edilmesi amacıyla yapılan harcamalar Ar-Ge faaliyeti kapsamındadır…” ifadesinin aynı zamanda tasarım faaliyeti içinde geçerli olup olmadığı ve bu kapsamdaki söz konusu harcamaların tasarım indirimine konu edilip edilmeyeceği

hususlarında tereddüt hasıl olduğundan Başkanlığımızdan görüş talep edildiği anlaşılmaktadır.

5746 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasında; “(1) Ar-Ge ve tasarım indirimi: Teknoloji merkezi işletmelerinde, Ar-Ge merkezlerinde, kamu kurum ve kuruluşları ile kanunla kurulan veya teknoloji geliştirme projesi anlaşmaları kapsamında uluslararası kurumlardan ya da kamu kurum ve kuruluşlarından Ar-Ge projelerini desteklemek amacıyla fon veya kredi kullanan vakıflar tarafından veya uluslararası fonlarca desteklenen Ar-Ge ve yenilik projelerinde, rekabet öncesi işbirliği projelerinde ve teknogirişim sermaye desteklerinden yararlananlarca gerçekleştirilen Ar-Ge ve yenilik harcamalarının tamamı ile bu Kanun kapsamında yukarıda sayılan kurum ve kuruluşlar tarafından desteklenen tasarım projelerinde ve tasarım merkezlerinde gerçekleştirilen münhasıran tasarım harcamalarının tamamı, 13/6/2006 tarihli ve 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 10 uncu maddesine göre kurum kazancının ve 31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 89 uncu maddesi uyarınca ticari kazancın tespitinde indirim konusu yapılır.” hükmü yer almaktadır.

Öte yandan, konu hakkında yayımlanan 6 seri no.lu 5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun Genel Tebliğinin;

– “Ar-Ge ve tasarım faaliyetlerinin kapsamı” başlıklı 3 üncü maddesinde;“…(6) 5746 sayılı Kanun kapsamında Ar-Ge faaliyeti, esas itibarıyla denemelerin son bulduğu, ilk üretimin yapıldığı aşamada sona erer. Ar-Ge projesi neticesinde elde edilen ürünün pazarlanabilir aşamaya geldiği andan itibaren Ar-Ge projesi bitmiş sayılır. Bu tarihten sonra yapılan harcamalar Ar-Ge harcaması kapsamında değerlendirilmez. Ancak, tamamlanan bir proje sonucunda elde edilen ürünün geliştirilmesi amacıyla yapılacak çalışmalar, yeni Ar-Ge projesi olarak değerlendirilir.

(7) Nihai ürünün oluşturulması aşamasında elde edilen ürünlerin kullanılabilirliğini ölçmek ve gerektiğinde değişiklik yapılmak üzere işletme içinde veya dışında test edilmesi amacıyla yapılan harcamalar Ar-Ge faaliyeti kapsamındadır. Ancak, ticari üretimin planlanması ve seri üretim sürecine ilişkin harcamalarla, ürünün tanıtılması amacıyla üretilip dağıtılan numuneler için yapılan harcamalar da Ar-Ge faaliyeti kapsamı dışındadır.”

– “Ar-Ge ve tasarım indirimine konu edilebilecek harcamalar” başlıklı 4 üncü maddesinde, “(1) Ar-Ge ve yenilik faaliyetleri ile tasarım faaliyetleri kapsamında yapılan ve Ar-Ge ve tasarım indirimine konu edilebilecek harcamalar aşağıda yer almaktadır.

a) İlk madde ve malzeme giderleri: Her türlü doğrudan ilk madde, yardımcı madde, işletme malzemesi, ara mamul, yedek parça, prototip ve benzeri giderler ile 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre amortismana tabi tutulması mümkün olmayan maddi kıymetlerin iktisabına ilişkin giderler bu kapsamdadır. Hammadde ve diğer malzeme stoklarından Ar-Ge, yenilik veya tasarım faaliyetlerinde fiilen kullanılan kısma ilişkin maliyetler Ar-Ge ve tasarım indirimine konu tutarın tespitinde dikkate alınacaktır. Bu nedenle, henüz Ar-Ge, yenilik veya tasarım faaliyetlerinde kullanılmamış olan hammadde ve diğer malzemelere ilişkin maliyet tutarlarının stok hesaplarında; kullanılan, satılan ya da elden çıkarılanların da stok hesaplarından mahsup edilmek suretiyle izlenmesi gerekir. Buna göre, Ar-Ge, yenilik veya tasarım projelerinde fiilen sarf edilmeyen ilk madde ve malzemelere ilişkin giderlerin Ar-Ge ve tasarım indirimine konu edilmesi mümkün değildir.

…

d) Dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler: Normal bakım ve onarım giderleri hariç olmak üzere, Ar-Ge, yenilik veya tasarım faaliyetleriyle ilgili olarak işletme dışında yerli veya yabancı diğer kurum ve kuruluşlardan alınan; mesleki veya teknik destek, test, laboratuvar ve analiz hizmetleri ile bu mahiyetteki diğer hizmet alımları kapsamında yapılan ödemeleri kapsar. Bu şekilde alınan hizmetlere ilişkin harcamalar, proje kapsamında gerçekleştirilen toplam harcama tutarının yüzde ellisini geçemez.

…”

– “Ar-Ge ve tasarım indirimi uygulama esasları” başlıklı 5 inci maddesinde, “…(2) Ar-Ge merkezlerinde yapılan bir harcamanın Ar-Ge ve tasarım indirimine konu edilebilmesi için bu harcamanın Ar-Ge, yenilik veya tasarım faaliyeti kapsamında; tasarım merkezlerinde yapılan bir harcamanın indirime konu edilebilmesi için bu harcamanın münhasıran tasarım faaliyeti kapsamında yapılmış olması esastır.

…”

açıklamaları yer almıştır.

Bu hüküm ve açıklamalara göre, nihai ürünün oluşturulması aşamasında elde edilen ürünlerin kullanılabilirliğini ölçmek ve gerektiğinde değişiklik yapılmak üzere işletme içinde veya dışında test edilmesi amacıyla yapılan harcamalar tasarım faaliyeti kapsamında olduğundan, tasarım merkezi fiziki sınırları dışında gerçekleştirilen ilk madde ve malzeme harcamalarından tasarım faaliyetinde fiilen kullanılan kısma ilişkin maliyetlerin tasarım indirimine konu edilmesi mümkün bulunmaktadır.

Öte yandan, nihai ürünün oluşturulması aşamasında elde edilen ürünlerin kullanılabilirliğini ölçmek ve gerektiğinde değişiklik yapılmak üzere işletme içinde veya dışında test edilmesi amacıyla yapılan projelerin numune üretimi, test/deney çalışmaları ve laboratuvar aşamalarında ürün reçetelerinin oluşturulmasına yönelik harcamaların tasarım indirimine konu edilmesi mümkün bulunmakta olup, test hizmetinin farklı firmalardan alınması durumunda dışarıdan sağlanan hizmet kapsamındaki bu harcamaların proje kapsamında gerçekleştirilen toplam harcama tutarının yüzde ellisini geçemeyeceği tabidir.

…

 

Kaynak: GİB Özelge Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Karenaudit veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.

 

Önceki Yazılar