Giriş

Nakliye sektöründe faaliyet gösteren işletmeler, taşıtlarını genellikle faaliyet konularına uygun hale getirmek için frigorifik kasa, panelvan içi izolasyon, lift veya soğutucu ünite gibi ilave donanımlar eklemektedir. Ancak bu tür tertibatların amortisman uygulaması ve faydalı ömürlerinin nasıl değerlendirileceği, muhasebe uygulamalarında sıkça karıştırılmaktadır.

Kocaeli Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 20.07.2016 tarih ve 70280967-105[2016-272]-63 sayılı özelgesi, bu konuda açık bir yol göstermekte ve değer artırıcı tertibatların araç maliyetine eklenmesi gerektiğini belirtmektedir.

Olayın Özeti

Çınar ATEŞ Nakliyat Ltd. Şti., nakliye ve kiralama faaliyetinde kullandığı kamyon ve panelvanlarına, taşınan malların korunması amacıyla frigorifik kasa, soğutucu ünite, hidrolik lift ve panelvan içi izolasyon yaptırmıştır.

Firma, bu harcamaların doğrudan gider mi, yoksa amortismana tabi iktisadi kıymet olarak aktifleştirilip itfa mı edileceği konusunda idarenin görüşünü istemiştir.

Vergi Usul Kanunu Kapsamında Değerlendirme

1. Maliyet Bedeline Eklenmesi Gereken Giderler

VUK’un 272’nci maddesi, taşıtların ekonomik değerini artıran veya yeni özellik kazandıran giderlerin maliyet bedeline eklenmesi gerektiğini belirtir.

Örneğin:

Aracın ilk alımında bulunmayan soğutucu ünite veya frigorifik kasa montajı,
Panelvan araçta sonradan yapılan izolasyon uygulaması,
Lift takılması,

gibi işlemler, aracın iktisadi kıymetini artırır. Bu nedenle, bu giderler doğrudan gider yazılamaz, araç maliyetine eklenir ve amortismana tabi tutulur.

2. Faydalı Ömür ve Amortisman Oranı

VUK’un 315’inci maddesi uyarınca amortisman oranları, 333 Sıra No.lu Tebliğ ve sonradan yapılan değişiklik tebliğlerinde (339, 365, 406, 418, 439, 458 Sıra No.lu Tebliğler) belirtilen faydalı ömür listelerine göre belirlenir.
Bu kapsamda:

Motorlu kara taşıtlarının genel faydalı ömrü 5 yıl, amortisman oranı ise %20’dir.
Eklenen frigorifik kasa, izolasyon ve lift gibi tertibatlar da, araçla bütünlük arz ettiği için aynı oranda (%20) itfa edilir.

Eğer söz konusu tertibat, aracın amortisman süresi tamamlandıktan sonra takılmışsa, bu durumda yeniden aktifleştirilir ve araç için geçerli oran (%20) ile amortismana tabi tutulur.

3. Normal Bakım-Onarım ve Değer Artırıcı Gider Ayrımı

Normal bakım ve onarım giderleri (boya, küçük tamir, lastik değişimi vb.) doğrudan gider yazılır.
Ancak araç değerini artıran (soğutucu, lift, kasa vb.) yatırımlar değer artırıcı niteliktedir ve aktifleştirilmelidir.
Bu ayrımın doğru yapılmaması, vergi incelemelerinde KKEG (kanunen kabul edilmeyen gider) tespiti riskini doğurabilir.

Ticari araçlarda amortisman süresi 4 yıl amortisman oranı %25’dir.

Sonuç ve Vergisel Değerlendirme

Kocaeli Vergi Dairesi Başkanlığı’nın görüşüne göre:

Taşıtların alımında bulunmayan yeni özelliklerin eklenmesi (örneğin frigorifik kasa, lift, izolasyon, soğutucu ünite) araç maliyetine eklenmelidir.
Bu tertibatlar, aracın kalan ömrü süresince amortismanla itfa edilir.
Eğer araç zaten tamamen amorti edilmişse, yeni yapılan ilave tertibatlar için ayrı aktifleştirme yapılır ve yine %20 amortisman oranı uygulanır.
Bu uygulama, taşıma kapasitesini veya işlevini artıran tüm nakliye araçları için geçerlidir.

Uygulamada Önerilen Muhasebe Akışı

Tertibat faturaları KDV hariç tutarlar üzerinden değerlendirilir.
264 veya 254 – Taşıtlar hesabına eklenir (araçla bütünleşik ise).
Amortisman oranı: %20 – 5 yıl. (ticari araçlarda %25 – 4 Yıl)
Amortisman gideri, 730/740/760/770… hesaplarına dağıtılır.
Amortisman süresi dolmuş araçlarda, yeni tertibat için ayrı aktifleştirme yapılır.

Özelge İle İlgili 10 Soru – 10 Cevap

Soru	Cevap
Frigorifik kasa harcaması doğrudan gider yazılabilir mi?	Hayır, araç maliyetine eklenir ve amortismana tabi tutulur.
Panelvan izolasyonu amortismana tabi midir?	Evet, değer artırıcı olduğu için araçla birlikte %20 oranla itfa edilir.
Lift montajı hangi süreyle amorti edilir?	Aracın faydalı ömrü olan 5 yıl, %20 oranla.
Soğutucu ünitenin ömrü araçtan kısa ise ne yapılır?	Araçla birlikte tek amortisman planı uygulanır.
Aracın ömrü dolmuşsa yeni kasa takılırsa ne olur?	Yeni tertibat ayrı aktifleştirilir, %20 oranla itfa edilir.
Küçük tamir ve bakım giderleri nasıl değerlendirilir?	Doğrudan gider yazılır, aktifleştirilmez. Gider kısıtlaması olup olmadığına bakılmalıdır.
Tertibat KDV’si maliyete dahil midir?	Hayır, KDV indirim konusu yapılır, maliyete eklenmez.
Aracın değerini artıran her işlem aktifleştirilmeli mi?	Evet, ekonomik değer artırıyorsa maliyet bedeline eklenir.
Aynı araçta birden fazla ekleme yapılırsa nasıl itfa edilir?	Topluca maliyet artışı sayılır, araçla aynı oranda amorti edilir.
Frigorifik araç kiralanıyorsa durum değişir mi?	Hayır, amortisman sahibi kiracı değil, araç sahibidir.

Not: Bu yazı yalnızca özelgede yer alan olay ve ilgili mevzuat çerçevesinde hazırlanmıştır.

ÖRNEK ÖZELGE

T.C. GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI KOCAELİ VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI Mükellef Hizmetleri Grup Müdürlüğü

Sayı	:	70280967-105[2016-272]-63	20.07.2016
Konu	:	Üst yapıların faydalı ömrü

…………

İlgide kayıtlı özelge talep formunda; firmanızın nakliye ve kiralama işinde kullandığı ticari araçlara yaptırılan frigorifik kasa, panelvan içi izolasyon, lift ve soğutucu ünitenin faydalı ömürleri ve amortisman oranları hakkında Başkanlığımızdan görüş talep edilmektedir.

213 sayılı Vergi Usul Kanununun 269 uncu maddesinde taşıtların gayrimenkuller gibi maliyet bedeli ile değerleneceği hükmü bulunmaktadır.

Anılan Kanunun 272 nci maddesinde “Normal bakım, tamir ve temizleme giderleri dışında, gayrimenkulü veya elektrik üretim ve dağıtım varlıklarını genişletmek veya iktisadi kıymetini devamlı olarak artırmak maksadıyla yapılan giderler, gayrimenkulün veya elektrik üretim veya dağıtım varlıklarının maliyet bedeline eklenir.

(Bir geminin iktisap tarihindeki süratini fazlalaştırmak, yolcu ve eşya yükleme ve barınma tertibatını genişletmek veya değiştirmek suretiyle iktisadi kıymetini devamlı olarak artıran giderlerle bir motorlu kara nakil vasıtasının kasa veya motorunun yenisi ile değiştirilmesi veya alımında mevcut olmayan yeni bir tertibatın eklenmesi için yapılan giderler maliyet bedeline eklenmesi gereken giderlerdendir.) …” hükmüne yer verilmiştir.

Aynı Kanunun 315 inci maddesinde “Mükellefler amortismana tabi iktisadi kıymetlerini Maliye Bakanlığının tespit ve ilan edeceği oranlar üzerinden itfa ederler. İlan edilecek oranların tespitinde iktisadi kıymetlerin faydalı ömürleri dikkate alınır.” hükmü bulunmaktadır.

Anılan maddenin Maliye Bakanlığına verdiği yetkiye istinaden amortismana tabi iktisadi kıymetler için uygulanacak “Faydalı Ömür ve Amortisman Oranları” tespit edilmiş ve bu oranlar 339, 365, 389, 399, 406, 418, 439 ve 458 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile değişik 333 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği eki Amortisman Listesi ile açıklanmıştır.

Bu itibarla, gayrimenkuller ve gayrimenkul gibi değerlenen iktisadi kıymetlerin aktife alınmalarından sonra yapılan giderler niteliğine göre maliyet bedeline dahil edilir veya genel gider olarak kaydedilirler.

Buna göre;

– İktisadi kıymetin ilk iktisabı sırasında bulunmayan özelliklerin kazandırılması veya ilk iktisap sırasında bulunan özelliklerinin geliştirilmesi için yapılan giderler değer arttırıcı giderler sayılır ve amortisman süreleri iktisadi kıymetin kalan ömrüne göre belirlenir.

– İktisadi kıymetin ilk iktisabı sırasındaki beklenen ömrünü uzatmak amacıyla yapılan giderler, aktifleştirildikleri yıldan başlayarak iktisadi kıymet için belirlenen oran ve süreye göre amortismana tabi tutulur.

– İktisadi kıymet için yapılan normal bakım, onarım ve temizlik gibi giderler ise maliyet olarak kabul edilmeyip doğrudan gider olarak yazılması gerekmektedir.

Diğer taraftan, gayrimenkuller ve gayrimenkul gibi değerlenen iktisadi kıymetlerin amortisman sürelerini tamamlayarak itfa edilmesinden sonra, ekonomik ömrünü ve değerini arttırıcı nitelikteki bütün giderler aktifleştirilir. Bu giderlerden iktisadi kıymetlerin ekonomik ömrünü uzatıcı nitelikte olanlar, iktisadi kıymete ait amortisman oran ve süresinde aktife alındığı tarihten itibaren itfa edilir. İktisadi kıymetlerin değerini arttırıcı nitelikte olanlar da iktisadi kıymetin ömrünü uzatan giderler gibi iktisadi kıymet için belirlenen oran ve sürede amortismana tabi tutulacaklardır.

Yukarıda yer alan hüküm ve açıklamalara göre fabrika çıkışı sonrasında motorlu kara nakil vasıtalarına, akaryakıt, kimyasal maddeler, su, süt, vb. ile bilumum ticari emtianın taşınmasına uygun olacak şekilde kasa eklenmesi veya alımında mevcut olmayan yeni bir tertibatın eklenmesi için yapılan giderlerin motorlu kara nakil vasıtasının maliyetine eklenmesi gerekmektedir. Bu nedenle, araçların alımında olmayan değer artırıcı nitelikte olan frigorifik kasa, panelvan içi izolasyon, lift ve soğutucu ünitelerin araçlara eklenmesi halinde bu tertibatlar araçların maliyet bedeline eklenecek olup araçların kalan ömürlerinde itfa edilecektir.

Ancak, söz konusu değer artırıcı tertibatların araçlara faydalı ömürleri tamamlandıktan sonra eklenmesi halinde, iktisadi kıymetin ömrünü uzatan giderler gibi araçlar için belirlenen oran ve sürede amortismana tabi tutulacaklardır.

Bilgilerinize rica ederim.

(*) Bu Özelge 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 413.maddesine dayanılarak verilmiştir.

(**) İnceleme, yargı ya da uzlaşmada olduğu halde bu konuya ilişkin olarak yanlış bilgi verilmiş ise bu özelge geçersizdir.

(***) Talebiniz üzerine tayin edilmiş olan bu özelgeye uygun işlem yapmanız hâlinde, bu fiilleriniz dolayısıyla vergi tarh edilmesi icap ederse, tarafınıza vergi cezası kesilmeyecek ve tarh edilen vergi için gecikme faizi hesaplanmayacaktır.

Kaynak: GİB Özelge Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. karenaudit veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.