Türk vergi sisteminde işletmelerin sermaye yapısını güçlendirmeye yönelik en önemli teşviklerden biri, nakdi sermaye artışı faiz indirimi uygulamasıdır. 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10. maddesi, sermaye şirketlerinin nakdi sermaye artışları üzerinden belirli oranlarda indirim yapabilmelerine imkân tanımaktadır. Ancak bu indirim, bazı sınırlamalar ve istisnalarla uygulanmaktadır. Özellikle şirketin elde ettiği gelirin niteliği, indirim hakkının kapsamını doğrudan etkilemektedir.
Nakdi Sermaye Artışı Faiz İndirimi Nedir?
Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10/1-ı maddesine göre;
- Şirketlerin nakit sermaye artışları üzerinden Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından açıklanan ticari kredi faiz oranları dikkate alınarak hesaplanan tutarın %50’si, kurum kazancından indirilebilmektedir.
- Yurt dışından getirilen nakit sermaye için bu oran %75’e kadar yükselmektedir.
- İndirim, sermaye artırımının tescil edildiği dönemden itibaren beş hesap dönemi boyunca uygulanabilmektedir.
İndirim Uygulamasına İlişkin Sınırlamalar
Her ne kadar nakdi sermaye artışı faiz indirimi mükellefler açısından önemli bir avantaj sunsa da, bazı şirketler için bu indirimden yararlanma oranı sıfıra kadar indirilebilmektedir.
2015/7910 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ve Kurumlar Vergisi Genel Tebliği’ne göre;
- Gelirlerinin %25 veya fazlası pasif nitelikli gelirlerden (faiz, kâr payı, kira, lisans ücreti, menkul kıymet satış kazancı vb.) oluşan şirketlerde indirim oranı %0’dır.
- Bu durumda, sermaye artışı yapılmış olsa bile faiz indirimi uygulanmaz.
Pasif Nitelikli Gelir Kavramı
Pasif nitelikli gelir; şirketin esas faaliyet konusu dışında, sermaye getirisine dayalı olarak elde ettiği kazançlardır. Örneğin;
- Banka mevduat faizleri,
- İştiraklerden elde edilen kâr payları,
- Tahvil ve bono gelirleri,
- Gayrimenkul kira gelirleri,
- Lisans ve imtiyaz bedelleri.
Bu tür gelirlerin oranı, şirketin toplam gelirinin %25’ini aştığında faiz indirimi hakkı ortadan kalkmaktadır.
Hurda Satışları Pasif Gelir midir?
Uygulamada en çok merak edilen konulardan biri, üretim sürecinde ortaya çıkan hurda satışlarının pasif gelir sayılıp sayılmadığıdır. İlgili özelgeye göre;
- Bir şirketin yürüttüğü yatırım projesi kapsamında kullandığı demir malzemelerin bir kısmının hurda olarak ayrılması ve satılması durumunda, elde edilen gelir pasif nitelikli gelir sayılmaz.
- Çünkü bu kazanç, şirketin yatırım faaliyetinden doğrudan kaynaklanmaktadır.
Cumhurbaşkanının Yetkisi
Cumhurbaşkanı, indirim oranlarını:
- %0’a kadar indirme,
- %100’e kadar artırma,
- Halka açık şirketler için halka açıklık oranına göre %150’ye kadar farklılaştırma yetkisine sahiptir.
Bu nedenle oranlar, dönemsel olarak farklılık gösterebilmektedir.
Sonuç
Nakdi sermaye artışı faiz indirimi, işletmeler için önemli bir vergi avantajı sağlasa da, pasif gelir sınırı nedeniyle her şirket bu indirimden tam anlamıyla yararlanamayabilir. Şirketlerin gelir yapısını analiz ederek bu indirime uygunluklarını önceden değerlendirmeleri, olası vergi kayıplarının önüne geçilmesini sağlar. Hurda satışları gibi üretim sürecinden doğan gelirler ise pasif nitelikli gelir kapsamında değerlendirilmediğinden, bu indirim hakkını ortadan kaldırmaz.
Soru – Cevap Bölümü
1. Nakdi sermaye artışı faiz indirimi nedir?
Şirketlerin nakit sermaye artırımları üzerinden hesaplanan faiz tutarının belirli bir oranının kurum kazancından indirilmesidir.
2. Bu indirimden kimler yararlanabilir?
Sermaye şirketleri, beş yıl boyunca indirim hakkından faydalanabilir.
3. Yurt dışından getirilen nakit için oran farklı mı?
Evet, yurt dışından getirilen nakit için indirim oranı %75’tir.
4. Pasif nitelikli gelir nedir?
Faiz, kâr payı, kira, lisans ücreti, menkul kıymet satış kazancı gibi şirketin esas faaliyeti dışındaki kazançlardır.
5. Gelirlerin %25’inden fazlası pasif gelir olursa ne olur?
Bu durumda nakdi sermaye artışı faiz indirimi uygulanmaz, oran %0’dır.
6. Hurda satışları pasif gelir midir?
Hayır, üretim sürecinde ortaya çıktığı için pasif gelir sayılmaz.
7. İndirim ne kadar süreyle uygulanabilir?
Sermaye artırımının tescil edildiği dönemden itibaren beş hesap dönemi boyunca uygulanır.
8. Cumhurbaşkanının bu konudaki yetkisi nedir?
Oranları %0’a indirme veya %100’e çıkarma, halka açık şirketlerde %150’ye kadar farklı uygulama yetkisine sahiptir.
9. Faiz indirimi hangi hesap döneminde uygulanır?
Sermaye artışının tescil edildiği dönem ve bunu takip eden dört hesap döneminde uygulanır.
10. Şirketler bu indirimi nasıl raporlamalıdır?
Kurumlar vergisi beyannamesinde ayrıca gösterilerek indirim konusu yapılmalıdır.
ÖRNEK ÖZELGE
| T.C. GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı Gelir Kanunları Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü |
| Sayı | : | E-38418978-125[10-2022/12]-199185 | 09.05.2023 | |
| Konu | : | Nakdi Sermaye Artışında Faiz İndirimi – İndirim Uygulamasına İlişkin Sınırlamalar | ||
| İlgi | : |
İlgide kayıtlı özelge talep formunda; şirketinizin 3996 sayılı Kanun kapsamında …-….. Otoyol projesini yürütmekte olduğu ve yatırım süreci çerçevesinde faaliyetlerini sürdürdüğü, şirketinizin taahhütlerini yerine getirmek üzere demir malzemesi aldığı ve bunu proje kapsamında kullandığı, yapım süreci kapsamında demir malzemesinin bir kısmının hurda olarak ayrıldığı, hurda olarak ayrılan demirin ise daha sonra mevzuat çerçevesinde lisanslı hurda alıcılarına satıldığı belirtilerek, hurda olarak ayrılan demirin satışından (hurda satışının) elde edilecek gelirin pasif nitelikli gelir olarak dikkate alınıp alınmayacağı hususunda Başkanlığımız görüşü talep edilmektedir.
5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun “Diğer indirimler” başlıklı 10 uncu maddesinin birinci fıkrasında, kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla, kurum kazancından sırasıyla yapılacak indirimler sayılmış, bu fıkranın (ı) bendinde; “Finans, bankacılık ve sigortacılık sektörlerinde faaliyet gösteren kurumlar ile kamu iktisadi teşebbüsleri hariç olmak üzere sermaye şirketlerinin ilgili hesap dönemi içinde, ticaret siciline tescil edilmiş olan ödenmiş veya çıkarılmış sermaye tutarlarındaki nakdi sermaye artışları veya yeni kurulan sermaye şirketlerinde ödenmiş sermayenin nakit olarak karşılanan kısmı üzerinden Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından indirimden yararlanılan yıl için en son açıklanan “Bankalarca açılan TL cinsinden ticari kredilere uygulanan ağırlıklı yıllık ortalama faiz oranı” dikkate alınarak, ilgili hesap döneminin sonuna kadar hesaplanan tutarın %50’si.
Nakdi sermaye artışlarının, yurt dışından getirilen nakitle karşılanan kısmı için bu oran %75 olarak uygulanır.
Bu indirimden, sermaye artırımına ilişkin kararın veya ilk kuruluş aşamasında ana sözleşmenin tescil edildiği hesap dönemi ile bu dönemi izleyen dört hesap dönemi için ayrı ayrı yararlanılır. Bu dönemlerde sermaye azaltımı yapılması hâlinde azaltılan sermaye tutarı indirim hesaplamasında dikkate alınmaz.
…
Bu bentte yer alan oranı, şirketlerin aktif büyüklükleri, ortaklarının hukuki niteliği, çalışan personel sayıları ve yıllık net satış hasılatlarına göre veya sermayenin kullanıldığı yatırımdan elde edilen gelirlerin kurumun esas faaliyeti kapsamında olmayan faiz, kâr payı, kira, lisans ücreti, menkul kıymet satış geliri gibi pasif nitelikli gelirlerden oluşmasına göre ya da sermayenin kullanıldığı yatırımların teşvik belgeli olup olmadığına veyahut makine ve teçhizat veya arsa ve arazi yatırımları için sermayenin kullanıldığı alanlar itibarıyla ya da bölgeler, sektörler ve iş kolları itibarıyla ayrı ayrı sıfıra kadar indirmeye veya %100’e kadar artırmaya; halka açık sermaye şirketleri için halka açıklık oranına göre %150’ye kadar farklı uygulatmaya Cumhurbaşkanı yetkilidir.” hükmüne yer verilmiştir.
Konuyla ilgili olarak 30.06.2015 tarihli ve 29402 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2015/7910 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının eki Kararın 1 inci maddesinde, “…
(3) 5520 sayılı Kanunun 10’uncu maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendi uyarınca uygulanacak indirim oranı;
a) Gelirlerinin %25 veya fazlası şirket faaliyeti ile orantılı sermaye, organizasyon ve personel istihdamı suretiyle yürütülen ticari, zirai veya serbest meslek faaliyeti dışındaki faiz, kar payı, kira, lisans ücreti, menkul kıymet satış geliri gibi pasif nitelikli gelirlerden oluşan sermaye şirketleri için %0,
…” hükmü yer almaktadır.
Diğer taraftan, 03.04.2007 tarihli ve 26482 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 1 Seri No.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinin “10.6.4.2. İndirim uygulamasına ilişkin sınırlamalar” başlıklı bölümünde, “2015/7910 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının birinci maddesinin üçüncü fıkrasında indirim uygulamasında dikkate alınmak üzere farklı indirim oranları belirlenmiştir.
10.6.4.2.1.Gelirlerinin %25 veya fazlası şirket faaliyeti ile orantılı sermaye, organizasyon ve personel istihdamı suretiyle yürütülen ticarî, ziraî veya serbest meslek faaliyeti dışındaki faiz, kâr payı, kira, lisans ücreti, menkul kıymet satış geliri gibi pasif nitelikli gelirlerden oluşan sermaye şirketleri için indirim oranı %0 olarak uygulanacaktır.
Örnek:(H) A.Ş.29/7/2015 tarihinde 10.000.000 TL nakdi sermaye artırımı kararı almış ve bu karar 14/8/2015 tarihinde ticaret siciline tescil ettirilmiştir. Ancak, (H) A.Ş.’nin 2015 hesap dönemine ait gelir tablosundan, gelirlerinin %55’inin şirketin bankalarda yer alan vadeli mevduat hesaplarına işleyen faiz gelirleri ile iştiraklerden elde edilen kar payları toplamından oluştuğu görülmektedir.
Buna göre, (H) A.Ş.’nin gelirlerinin %25’inden fazlası pasif nitelikli gelirlerden oluştuğu için nakdi sermaye artışı nedeniyle indirilebilecek tutarın hesaplanmasında 2015 hesap dönemi için dikkate alınacak indirim oranı %0 olarak uygulanacaktır.” açıklamasına yer verilmiştir.
Bu hüküm ve açıklamalara göre, şirketinizin …-…..Otoyol projesini yürütmek amacıyla satın aldığı demir malzemesinin bir kısmının hurda olarak satılması nedeniyle elde edilen kazanç, Kurumlar Vergisi Kanununun 10 uncu maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendi uygulaması açısından pasif nitelikli gelir olarak dikkate alınmayacaktır.
…
Kaynak: GİB Özelge Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. karenaudit veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
