Vergi uygulamalarında mükelleflerin ceza ile karşılaşması durumunda başvurabileceği yollardan biri de “uzlaşma” müessesesidir. Vergi Usul Kanunu’nda düzenlenen bu sistem, mükellef ile vergi idaresi arasında bir orta yol bulunmasını sağlar. Ancak her ceza türü uzlaşma kapsamında değerlendirilmez. Bu yazıda, tarhiyat öncesi ve sonrası uzlaşmaya konu olabilecek ve kapsam dışında kalan cezaları net şekilde açıklıyoruz.
Tarhiyat Öncesi Uzlaşma Kapsamı
Tarhiyat öncesi uzlaşma, vergi incelemesine yetkili kişilerce yapılan tespitler sonucunda vergi tarh edilmeden önce başvurulan bir süreçtir.
Uzlaşmaya konu olabilecek cezalar:
- Vergi incelemesine dayanılarak bulunan matrah farkları üzerinden kesilecek vergi ziyaı cezaları
- 577 Sıra No.lu VUK Genel Tebliği uyarınca 1.1.2025’ten itibaren 33.000 TL’yi aşan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları
Not:
33.000 TL’yi aşmayan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları için uzlaşma yoktur, ancak VUK 376. maddeye göre indirim %50 artırımlı uygulanır.
Tarhiyat öncesi uzlaşma kapsamı dışında kalanlar:
- Kaçakçılık suçları nedeniyle 3 kat vergi ziyaı cezaları ve iştirak edenlere kesilen cezalar
- Vergi incelemesi yapılmaksızın tespit edilen matrah farklarına ilişkin cezalar
Tarhiyat Sonrası Uzlaşma Kapsamı
Tarhiyat sonrası uzlaşma, vergi tarh edildikten sonra mükellefin yaptığı itirazları kapsar.
Uzlaşmaya konu olabilecek cezalar:
- Kaçakçılık dışındaki fiillerle vergi ziyaına sebebiyet verilmişse kesilen vergi ziyaı cezaları
- 1.1.2025’ten itibaren 33.000 TL’yi aşan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları
- Pişmanlıkla verilen beyanname şartlarının ihlali nedeniyle, kanuni süresinden sonra verilmiş gibi değerlendirilen beyannameler üzerinden kesilen vergi ziyaı cezaları
Kapsam dışında kalanlar:
- Kaçakçılık suçları nedeniyle kesilen vergi ziyaı cezaları (3 kat ve iştirakçiler)
- VUK 370. madde (b) fıkrasına göre, izaha davet sonrası kesilen %20 oranındaki cezalar
- VUK 153/A maddesi kapsamında, teminat yükümlülüklerini yerine getirmeyenler için kesilen özel usulsüzlük cezaları
Vergi cezaları ile karşılaşan mükelleflerin, cezanın türüne göre hangi uzlaşma yoluna gidebileceğini doğru belirlemesi büyük önem taşır. Özellikle kaçakçılıkla ilgili fiiller ve belirli idari cezalarda uzlaşma mümkün değildir.
10 Soru – 10 Cevap:
- Tarhiyat öncesi uzlaşma nedir?
Vergi tarh edilmeden önce mükellef ile idare arasında yapılan uzlaşmadır. - Hangi cezalar tarhiyat öncesi uzlaşmaya girer?
Vergi incelemesine dayalı vergi ziyaı cezaları ve 33.000 TL’yi aşan usulsüzlük cezaları. - 33.000 TL altındaki usulsüzlük cezaları için uzlaşma olur mu?
Hayır, ancak VUK 376 kapsamında indirimli ödenebilir. - Kaçakçılığa dayalı cezalar uzlaşmaya girer mi?
Hayır, hiçbir uzlaşma hükümleri kapsamında değildir. - Tarhiyat sonrası uzlaşmada hangi cezalar kapsama girer?
Kaçakçılık dışı vergi ziyaı cezaları ve bazı beyanname kaynaklı cezalar. - Pişmanlıkla verilen ama şartı ihlal edilen beyannamelerde ceza uzlaşmaya girer mi?
Evet, tarhiyat sonrası uzlaşma kapsamında değerlendirilir. - İzaha davet sonrası kesilen cezalar uzlaşmaya girer mi?
Hayır, %20 vergi ziyaı cezaları uzlaşma dışındadır. - Teminat verilmemesi nedeniyle kesilen cezalar için uzlaşma olur mu?
Hayır, bu cezalar uzlaşma kapsamı dışındadır. - VUK 376’ya göre ceza indirimi nedir?
Ceza türüne göre %50’ye kadar indirim uygulanabilir. - Uzlaşma sürecinin avantajı nedir?
Uyuşmazlık çözülür, ceza tutarları indirilebilir, dava süreci kısalır.
GİB Özet Bilgilendirme Yazısı
Mükellefler hangi cezalar için uzlaşma hükümlerinden yararlanabilirler?
Tarhiyat Öncesi Uzlaşma
Tarhiyat öncesi uzlaşma kapsamındaki cezalar şunlardır:
- Vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlarca yapılan vergi incelemelerine dayanılarak bulunan matrah veya matrah farkları üzerine tarh edilecek vergilere ilişkin kesilecek vergi ziyaı cezaları ile 577 Sıra No.lu V.U.K Genel Tebliği ile 1.1.2025’ten itibaren 33.000 Türk lirasını aşan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları, (33.000 Türk lirasını aşmayan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları için VUK’un 376 ncı maddesindeki indirim oranı %50 artırımlı olarak uygulanır.)
Tarhiyat öncesi uzlaşma kapsamı dışında kalan cezalar şunlardır:
- Kaçakçılık suçlarından dolayı 3 kat kesilecek vergi ziyaı cezaları ve bu fiillere iştirak edenlere kesilecek vergi ziayı cezaları,
- Vergi incelemesine dayanmaksızın bulunan matrah veya matrah farkları üzerinden tarh edilecek vergilere ilişkin kesilecek vergi ziyaı cezası, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları.
Tarhiyat Sonrası Uzlaşma
Tarhiyat sonrası uzlaşma kapsamındaki cezalar şunlardır:
-Kaçakçılık dışındaki fiiller sonucu vergi ziyaına sebebiyet verilen durumlarda tarh edilen vergilere ilişkin kesilen vergi ziyaı cezaları,
-577 Sıra No.lu V.U.K Genel Tebliği ile 1.1.2025’ten itibaren 33.000 Türk lirasını aşan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları, (33.000 Türk lirasını aşmayan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları için VUK’un 376 ncı maddesindeki indirim oranı %50 artırımlı olarak uygulanır.)
-Mükellefler tarafından yasal süresinden sonra verilen beyannameler ile Vergi Usul Kanununun 371 inci maddesine göre pişmanlık talepli olarak kabul edilen ancak şartların ihlali nedeniyle kanuni süresinden sonra verilen beyanname olarak işleme tabi tutulan beyannameler üzerinden tahakkuk fişi ile tahakkuk ettirilen vergilere ilişkin olarak kesilen vergi ziyaı cezaları.
Tarhiyat sonrası uzlaşma kapsamı dışında kalan cezalar ise şunlardır:
-Kaçakçılık suçlarından dolayı 3 kat kesilen vergi ziyaı cezaları ile bu fiillere iştirak edenlere kesilen vergi ziyaı cezaları,
-213 sayılı Vergi Usul Kanununun “İzaha davet” başlıklı 370 inci maddesinin (b) fıkrası kapsamında, kendilerine ön tespite ilişkin yazı tebliğ edilen mükelleflere mezkur maddeye göre kesilen %20 oranındaki vergi ziyaı cezaları.
-213 sayılı Kanunun 153/A maddesinin üçüncü ve müteakip fıkraları uyarınca istenilen teminatın süresinde verilmemesi veya tamamlanmaması halinde, teminatı vermeyenler veya tamamlamayanlar adına kesilen özel usulsüzlük cezaları (213 sayılı V.U.K. Mükerrer Madde 355)
Kaynak: GİB Özelge Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. karenaudit veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
