Muhasebe ve mali müşavirlik sektöründe zaman zaman karşılaşılan sorulardan biri de, mesleğini bırakan bir mali müşavirin, birinci derece yakınlarının muhasebe işlerini mükellefiyet kaydı olmadan, herhangi bir ücret almaksızın yürütüp yürütemeyeceğidir. Özellikle emekli olmuş ya da mesleki faaliyeti bırakmış kişilerin bu konudaki uygulamaları zamanla ciddi hukuki sorunlara yol açabilmektedir.

Bu konuda Isparta Defterdarlığı Gelir Müdürlüğü’nün 09.10.2018 tarihli görüş yazısı, uygulamaya yön verecek nitelikte önemli açıklamalar içermektedir.

---

Konunun Yasal Çerçevesi

3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu’nun 45. maddesinde, meslek mensuplarının meslek unvanlarıyla hizmet akdi ile çalışamayacağı, ticari faaliyette bulunamayacağı ve meslek onuru ile bağdaşmayan işlerle meşgul olamayacakları hüküm altına alınmıştır.

Aynı Kanun’un 2. maddesine dayanan Yönetmelik’in 29. maddesinde ise, mesleki faaliyetlerin yalnızca aktif meslek mensuplarınca yapılabileceği net şekilde belirtilmiştir.

Faaliyeti Bırakan Kişiler Ne Yapabilir?

Eğer bir SMMM, mesleki faaliyetini sonlandırmış ve vergi dairesi kaydını kapatmışsa, meslek kapsamına giren işleri yapma yetkisini de fiilen ve hukuken kaybetmiş olur. Bu durum, sadece ticari işletmelere hizmet verilmesini değil, akrabalara dahi olsa muhasebe işlerinin yapılmasını da kapsar.

Dolayısıyla, bir mali müşavirin birinci derece yakınlarına (anne, baba, evlat) hizmet vermesi, ücret alınmasa bile kanunen mümkün değildir. Çünkü bu durum mesleki faaliyetin gayri resmi şekilde sürdürülmesi anlamına gelir.

Ücret Alınmaması Durumu Fark Yaratır mı?

Hayır. Ücret alınmaması, yapılan işin meslek kapsamı dışında değerlendirileceği anlamına gelmez. Mesleki faaliyetler, yalnızca ilgili unvanla ve mükellefiyet kaydı ile yapılabilir. Dolayısıyla akrabalık bağı ya da gönüllülük, bu kuralı ortadan kaldırmaz.

Vergisel ve Mesleki Sorumluluk

Mükellefiyet kaydı olmayan kişiler tarafından yapılan muhasebe hizmetleri, hem 3568 sayılı Kanun hem de vergi usul hükümleri açısından ciddi yaptırımlara yol açabilir. Ayrıca bu tür uygulamalar, meslek odalarının disiplin hükümlerine de konu olabilir.

---

10 Soru 10 Cevap: Akrabalara Ücretsiz Muhasebe Hizmeti Verilebilir mi?

1. Mesleki faaliyetini kapatan SMMM tekrar hizmet verebilir mi?
   Hayır, mükellefiyet kaydı olmadan hizmet veremez.
2. Akrabaya ücretsiz muhasebe hizmeti verilebilir mi?
   Hayır, bu da yasal değildir.
3. Hangi yakınlık dereceleri kapsama girer?
   Birinci derece (anne, baba, çocuk) dahil olmak üzere tüm akrabalar.
4. Mükellefiyet kaydı olmadan yapılan işlemler geçerli mi?
   Hayır, mesleki faaliyet yetkisi gereklidir.
5. Ücret alınmasa da bu hizmet serbest meslek sayılır mı?
   Evet, yapılan işin niteliği belirleyicidir.
6. Bu tarz bir uygulama hangi kanuna aykırıdır?
   3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik Kanunu’na.
7. Mali müşavirlik unvanı kullanılabilir mi?
   Hayır, mesleki faaliyet yürütülmediği sürece unvan kullanılamaz.
8. Yönetmelikte bu konu nasıl düzenlenmiştir?
   Sadece aktif mükellef olanların mesleki hizmet verebileceği belirtilmiştir.
9. Vergi dairesi kaydı kapatılan bir kişi hangi işleri yapamaz?
   Muhasebe, defter tutma, beyanname hazırlama gibi işlemleri.
10. Bu konuda resmi görüş var mı?
    Evet, Isparta Defterdarlığı’nın 2018 tarihli özelgesi örnek olarak verilebilir

 

---

ÖRNEK ÖZELGE

---

T.C.

ISPARTA VALİLİĞİ

Defterdarlık Gelir Müdürlüğü

Sayı : 25947440-205[2018]-E.12404                                                                            09.10.2018

Konu : Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik işini kapatılmak suretiyle mükellefiyet kaydı olmaksızın l.derece yakınlarının muhasebesinin tutulup tutulmayacağı

…… Serbest Muhasebeci ve Mali Müşavirler Odası … sicil numaralı üyesi olduğunuzu, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik işinizi 31.12.2013 tarihinde kapattığınızı belirterek; serbest muhasebecilik mali müşavirlik işini mükellefiyet kaydı olmaksızın 1.derece yakınlarınızın …. muhasebesini tutup tutmayacağınız hususunun babanın evladından ücret almayacağının göz önünde bulundurulmak suretiyle değerlendirilip Defterdarlığımız (Gelir Müdürlüğü) görüşünün talep edildiği anlaşılmaktadır.

Bilindiği üzere, 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu’nun “Yasaklar” başlıklı 45 inci maddesinde;

“Serbest muhasebeci malî müşavirler bu unvanlarla, yeminli malî müşavirler ise bu unvan ve tasdik yetkisiyle; 2 nci maddede yazılı işlerin yürütülmesi amacıyla gerçek ve tüzel kişilere tâbi ve onların işyerlerine bağlı olarak hizmet akdi ile çalışamazlar, ticarî faaliyette bulunamazlar, meslekle ve meslek onuru ile bağdaşmayan işlerle uğraşamazlar.

Yeminli malî müşavirler, eşi (boşanmış dahi olsa) usul ve füruundan biri ve 3 üncü dereceye kadar (bu derece dahil) kan ve sıhrî hısımlarının veya bunların ortak oldukları firmaların işlerine bakamazlar, yukarıda sayılan yakınlıktaki akrabaları olan serbest muhasebeci malî müşavirlerin baktığı işleri tasdik edemezler.”

hükmü yer almaktadır.

Diğer taraftan, 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu’na bağlı olarak çıkarılan Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavirlerin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik’in “Meslek Mensuplarının Yapabileceği İşler ve Ünvanların Kullanılması” başlıklı 29 uncu maddesinde; Kanun’un 2 nci maddesindeki mesleğin konusuna giren işlerin, serbest meslek faaliyeti olarak yalnız mesleki faaliyette bulunan meslek mensuplarınca yapılabileceği düzenlenmiştir.

Bu itibarla; bir meslek mensubu olarak mesleki faaliyetiniz olan serbest muhasebeci mali müşavirlik işinizi 31.12.2013 tarihi itibariyle kapatmış olmanız nedeniyle serbest muhasebeci ve mali müşavirlik faaliyeti ile ilgili iş ve işlemleri l.derece yakınlarınızdan ücret dahi almadan yapmanız mümkün bulunmamaktadır.

…