Şirket içinde, merkez ile şube arasında mal transferi yaparken fatura düzenlemek gerekir mi?
Bu sorunun yanıtı, birçok üretim ve ticaret şirketi için oldukça kritik. Özellikle e-Fatura ve e-İrsaliye sistemlerine kayıtlı mükellefler açısından belge düzeninin nasıl olması gerektiği netleştirilmelidir.
Durum Ne?
Yeni açılan imalat şubeniz ile merkez arasında yarı mamul ya da mamul mallar taşınıyor olabilir. Bu durumda fatura mı düzenlemelisiniz, yoksa sadece sevk irsaliyesi yeterli midir?
Vergi Usul Kanunu Ne Diyor?
213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 230. maddesi, mal sevkiyatlarında sevk irsaliyesi düzenlenmesini zorunlu kılar. Aynı şirketin merkez ve şubesi arasında yapılan sevkiyatlar da bu kapsamdadır. Özellikle 230/5. fıkraya göre:
- Mal gönderen merkez tarafından sevk irsaliyesi düzenlenmeli,
- Bu irsaliyede malın gönderildiği şube açıkça belirtilmeli,
- Fatura düzenlenmesine gerek yoktur.
Fatura Zorunlu mu?
Hayır. Aynı tüzel kişiliğe sahip merkez ve şube arasında yapılan mal sevkinde fatura düzenlenmesine gerek bulunmamaktadır. Sadece sevk irsaliyesi düzenlenmesi yeterlidir.
e-Fatura/e-İrsaliye Kapsamında Olanlar Ne Yapmalı?
e-İrsaliye uygulamasına kayıtlı kullanıcılar bu işlemi e-İrsaliye üzerinden elektronik ortamda gerçekleştirmelidir. Yine fatura düzenleme zorunluluğu bulunmaz.
Taşıma İrsaliyesi ile Karıştırmayın
Eğer taşımayı dışarıdan bir nakliyeci yapıyorsa, nakliye firması taşıma irsaliyesi düzenlemek zorundadır. Ancak şirket kendi aracıyla taşıma yapıyorsa sadece sevk irsaliyesi yeterlidir.
Hangi Belgeler Gerekli?
- Merkez → Şube: Sevk irsaliyesi
- Şube → Merkez: Sevk irsaliyesi
- Dış nakliyeci varsa: Taşıma irsaliyesi (nakliyeci tarafından düzenlenir)
Sonuç:
Merkez ve şube arasındaki sevkiyatlar, ticari satış değil dahili transfer sayılır. Bu nedenle fatura değil, sevk irsaliyesi esas alınır. Ancak irsaliyenin eksiksiz düzenlenmesi, kontrol ve denetimlerde sorun yaşanmaması için kritik öneme sahiptir.
10 Soru 10 Cevap:
1. Merkez ve şube arasında mal gönderilirken fatura kesilir mi?
Hayır, sadece sevk irsaliyesi düzenlenmesi yeterlidir.
2. Hangi belge zorunludur?
Sevk irsaliyesi.
3. Fatura ne zaman gereklidir?
Satış yapılan durumlarda, yani iki ayrı tüzel kişilik arasında.
4. Aynı firmaya ait farklı lokasyonlar arası sevkiyat ne sayılır?
Dahili transfer olarak kabul edilir.
5. e-Fatura kullanıcıları için uygulama değişir mi?
Hayır, e-İrsaliye düzenlenir, fatura yine gerekmez.
6. Nakliye başka firmaya yaptırılırsa ne olur?
Nakliye firması taşıma irsaliyesi düzenlemelidir.
7. İrsaliye hangi bilgileri içermeli?
Gönderici, alıcı, malın cinsi, miktarı, gönderildiği yer.
8. Sadece merkez irsaliye mi düzenler?
Hayır, şube de mal gönderiyorsa o da irsaliye düzenlemelidir.
9. Hangi mevzuat bu durumu düzenler?
Vergi Usul Kanunu’nun 229, 230 ve 240. maddeleri.
10. Hatalı belge düzenlenirse ne olur?
Vergi ziyaı ve usulsüzlük cezası riski doğar.
ÖRNEK ÖZELGE
T.C.
HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI
İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı
Gelir Kanunları Usul Grup Müdürlüğü
Sayı : 11395140-105[VUK-1-24814]-896067 01.12.2020
Konu :Merkez iş yeri ile şubeleri arasında gönderilen yarı mamul veya mamul mallar için belge düzeni.
İlgi : 01/10/2020 tarih ve … kayıt numaralı özelge talep formunuz.
İlgide kayıtlı özelge talep formundan; 06/03/2020 tarihinde şirketinizin kurulduğu, 21/08/2020 tarihinde de imalat şubesi açıldığı, merkez işyeri ile şubenizin e-Fatura ve e-İrsaliye kayıtlı kullanıcısı olduğu belirtilerek merkez ile şube arasında mal sevkinde belge düzeninin nasıl olması gerektiği hususunda tereddüt hasıl olduğundan Başkanlığımız görüşünün talep edildiği anlaşılmaktadır.
213 sayılı Vergi Usul Kanununun;
229 uncu maddesinde; “Fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır.” şeklinde tanımlanmıştır.
“Faturanın Şekli” başlıklı 230 uncu maddesinin 5 inci fıkrasında; “Satılan malların teslim tarihi ve irsaliye numarası, (Malın alıcıya teslim edilmek üzere satıcı tarafından taşındığı veya taşıttırıldığı hallerde satıcının, teslim edilen malın alıcı tarafından taşınması veya taşıttırılması halinde alıcının, taşınan veya taşıttırılan mallar için sevk irsaliyesi düzenlenmesi ve taşıtta bulundurulması şarttır.)
Malın, bir mükellefin birden çok iş yerleri ile şubeleri arasında taşındığı veya satılmak üzere bir komisyoncu veya diğer bir aracıya gönderildiği hallerde de, malın gönderen tarafından sevk irsaliyesine bağlanması gereklidir. Bu bentte yazılı irsaliyeler hakkında fiyat ve bedel ile ilgili bilgiler hariç olmak üzere, bu madde hükmü ile 231 inci madde hükmü uygulanır. İrsaliyelerde malın nereye ve kime gönderildiği ayrıca belirtilir…” hükmü yer almaktadır.
240 ıncı maddesinin (A) fıkrasında; “Taşıma irsaliyeleri: Ücret karşılığında eşya nakleden bütün gerçek ve tüzel kişiler naklettikleri eşya için, 209 uncu maddede yazılı bilgilerle, sürücünün ad ve soyadı ve aracın plaka numarasını ihtiva eden ve seri ve sıra numarası dahilinde teselsül eden irsaliye kullanmak zorundadırlar.
Bu irsaliyenin bir nüshası eşyayı taşıttırana, bir nüshası eşyayı taşıyan aracın sürücüsüne veya kaptanına verilir ve bir nüshası da taşımayı yapan nezdinde saklanır. Bu bent hükmü nakliye komisyoncuları ile acenteleri de kapsar.” hükmü bulunmaktadır.
Yukarıda yer alan madde hükümlerinden de anlaşılacağı üzere, mal sevkiyatı yapan veya yaptıran alıcı veya satıcıların sevk irsaliyesi, ücret karşılığında eşya nakledenlerin ise taşıma irsaliyesi düzenlemeleri gerekmektedir.
Konu ile ilgili olarak yayımlanan, 173 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin C/3 bölümünde ise; “Anılan Kanunun 230 uncu maddesine göre satılan malın alıcıya teslim edilmek üzere satıcı tarafından taşındığı veya taşıttırıldığı hallerde satıcının, teslim edilen malın alıcı tarafından taşınması veya taşıttırılması halinde alıcının sevk irsaliyesi, 240 ıncı maddesine göre de ücret karşılığında eşya taşıyanların ise taşıma irsaliyesi düzenleme mecburiyeti bulunmaktadır.” açıklamasına yer verilmiştir.
Bu hüküm ve açıklamalara göre, merkez iş yeri ile şubeler arasında gönderilen yarı mamul ve mamul malların sevk irsaliyesi ile sevk edilmesi gerekmekte olup, ayrıca fatura düzenlenmesine gerek bulunmamaktadır.
Kaynak: GİB Özelge Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. karenaudit veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
