Yurt dışı seyahatlerde, temsil-ağırlama giderlerinde veya ihracat bağlantılı saha çalışmalarında yapılan harcamalar çoğu zaman yerel para birimleriyle gerçekleştirilir. Ancak bazı yerel para birimleri Türk Lirası karşılığıyla Merkez Bankası döviz kurlarında yer almaz. Bu durumda muhasebe kaydı hangi kurla yapılacaktır?
Gelir İdaresi’nin 16.03.2018 tarihli özelgesi bu soruyu net bir şekilde yanıtlamaktadır.
Yurt dışından alınan belgeler gider yazılırken hangi kur esas alınır?
Vergi Usul Kanunu ve 253 No.lu Tebliğ uyarınca:
- Yurt dışındaki kişi veya kurumlara yapılan ödemelere ilişkin belgeler muteber belge niteliğindedir.
- Bu belgeler deftere gider olarak işlenirken, belgede yazılı yabancı para tutarı belgenin düzenlendiği günün Merkez Bankası döviz alış kuru üzerinden TL’ye çevrilir.
- Kur farkı doğarsa dönem içinde ayrıca muhasebeleştirilir.
Peki kullanılan para birimi Merkez Bankası kurlarında yoksa?
Bu özelgenin kritik cümlesi şudur:
Merkez Bankası kurları arasında yer almayan yerel para birimleri için Merkez Bankasına başvurulmalı ve bildirilecek kur esas alınmalıdır.
Yani;
- Para birimi Merkez Bankası listesinde yoksa,
- Mükellef Merkez Bankasına başvuru yapmalı
- Merkez Bankası tarafından bildirilen kur üzerinden TL karşılığı hesaplanmalı
- Bu kur esas alınarak defter kaydı yapılmalıdır.
Merkez Bankasının “kur duyurusu” alınmadan şirket kendi yöntemini belirleyip tahmini kurla kayıt yapamaz; böyle bir kayıt dönem sonu değerlemede ve vergi incelemesinde reddedilebilir.
Değerleme ve kayıt yükümlülüğü değişmiyor
VUK’un zorunlu hükümlerine göre:
- Defter kayıtları Türkçe tutulacaktır.
- Kayıtlarda Türk para birimi esas alınacaktır.
- Yabancı para işlemleri döviz alış kuru ile TL’ye çevrilecektir.
Bu kurun bulunmaması halinde, yetkili merci Merkez Bankasıdır; başka kaynaklardan alınan kur verileri (banka kur bülteni, piyasa kuru, Google vb.) vergi mevzuatında geçerli değildir.
10 Soru — 10 Cevap (Trend Kelimeler Dahil)
| Soru | Cevap |
|---|---|
| Merkez Bankasında kuru olmayan para birimiyle yapılan harcama nasıl kaydedilir? | Merkez Bankasına başvuru yapılarak bildirilen kur üzerinden TL’ye çevrilir. |
| Yurt dışından alınan belgeler gider olarak kaydedilebilir mi? | Evet, muteber belge olmak şartıyla TL’ye çevrilerek gider yazılır. |
| Hangi kur kullanılmalıdır? | Belgenin düzenlendiği günün Merkez Bankası döviz alış kuru esas alınır. |
| MB listesinde yer almayan para birimi çıkarsa ne yapılır? | Mükellef MB’ye başvurur ve bildirilen kurla değerleme yapılır. |
| Piyasa kuru veya banka kuru kullanılabilir mi? | Hayır, vergi mevzuatında geçerli tek merci Merkez Bankasıdır. |
| VUK’a göre yabancı para nasıl değerlenir? | Borsa rayici varsa rayiçle, yoksa MB alış kuru ile değerlenir. |
| Seyahat giderleri yurtdışında yerel para ile ödendiyse sorun olur mu? | Hayır, TL’ye çevrilmek kaydıyla gider yazılır. |
| İncelemede belge tercümesi istenir mi? | Evet, gerekirse inceleme elemanı tercüme talep edebilir. |
| Kur bulunmayan para birimi için işlem yapılmazsa ne olur? | Kayıt reddedilebilir ve vergi matrah farkı doğabilir. |
| Bu özelge kime uygulanır? | Kendi başvuran mükellefe bağlayıcıdır; emsal niteliğindedir. |
ÖRNEK ÖZELGE
| T.C. GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI İSTANBUL VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI Mükellef Hizmetleri Usul Grup Müdürlüğü |
||||
| Sayı | : | 11395140-105[VUK-1-20580]-270671 | 16.03.2018 | |
| Konu | : | Yurtdışında yabancı para biriminden yapılan harcamalara ilişkin olarak Merkez Bankasında TL karşılığı bulunmayan para birimlerinin ne şekilde kayıtlara alınacağı hk. | ||
| İlgi | : | … tarih ve … evrak kayıt sayılı Mükellef Hizmetleri Gelir Vergileri Grup Müdürlüğüne verdiğiniz özelge talep formunuz. |
İlgide kayıtlı özelge talep formunuzdan; Orta Doğu Ülkelerine yapılan ihracat faaliyetlerinizle ilgili yurt dışı seyahatlerde bulunduğunuz, bu seyahatlerde yaptığınız harcamalarda yerel para birimi kullandığınız, yerel para birimlerinin Merkez Bankası döviz kurlarında TL karşılığı bulunmadığından bahisle Merkez Bankası döviz kurlarında TL karşılığı bulunmayan para birimlerini ne şekilde kayıtlarınıza alacağınız hususunda Başkanlığımızdan görüş talep ettiğiniz anlaşılmaktadır.
213 sayılı Vergi Usul Kanununun;
– 215 inci maddesinde, “1. Bu Kanuna göre tutulacak defter ve kayıtların Türkçe tutulması zorunludur. Ancak, Türkçe kayıtlar bulunmak kaydıyla defterlerde başka dilden kayıt da yapılabilir. Bu kayıtlar vergi matrahını değiştirmeyecek şekilde tasdik ettirilecek diğer defterlere de yapılabilir.
2. a) Kayıt ve belgelerde Türk para birimi kullanılır. Belgeler, Türk parası karşılığı gösterilmek şartıyla, yabancı para birimine göre de düzenlenebilir. Şu kadar ki yurt dışındaki müşteriler adına düzenlenen belgelerde Türk parası karşılığı gösterilme şartı aranmaz.
…“,
– 227 nci maddesinin birinci fıkrasında, “Bu kanunda aksine hüküm olmadıkça bu kanuna göre tutulan ve üçüncü şahıslarla olan münasebet ve muamelelere ait olan kayıtların tevsiki mecburidir.“,
– 280 inci maddesinde, “Yabancı paralar borsa rayici ile değerlenir. Borsa rayicinin takarrüründe muvazaa olduğu anlaşılırsa bu rayiç yerine alış bedeli esas alınır.
Yabancı paranın borsada rayici yoksa, değerlemeye uygulanacak kur Maliye Bakanlığınca tespit olunur. Bu madde hükmü yabancı para ile olan senetli veya senetsiz alacaklar ve borçlar hakkında da caridir…“
hükümleri yer almaktadır.
Diğer taraftan;
– 253 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin “Yurt Dışında Faaliyette Bulunan Mükelleflere Yaptırılan İş ve Hizmetler Karşılığında Alınan Belgelerle İlgili İşlemler” başlıklı (B) bölümünde, “…
Buna göre, yurt dışındaki kişi veya firmalardan belge alan mükellefler, bu belgeleri defter kayıtlarında gider olarak göstermeleri sırasında belgelerde yazılı bedelleri, belgelerin düzenlendiği günde Merkez Bankasınca belirlenen döviz alış kuru üzerinden Türk Lirasına çevirerek kayıtlarında göstereceklerdir. Ancak inceleme sırasında inceleme elemanınca lüzum görülmesi halinde, mükellefler bu belgelerini tercüme ettirmek zorundadırlar.“,
– 477 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde, “… 20/4/1976 tarihli ve 15565 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 130 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde ve 27/12/1998 tarihli ve 23566 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 217 seri numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliğinde belirtilen hükümler gereğince, değerleme günü itibarıyla Maliye Bakanlığınca kurların ilan edilmediği durumlarda T.C. Merkez Bankasınca ilan edilen kurlar esas alınır. Bu şekilde yapılacak değerlemelerde efektif cinsinden yabancı paralar için efektif alış kuru (efektif alış kurunun bulunmaması halinde döviz alış kuru), döviz cinsinden yabancı paralar içinse döviz alış kuru uygulanır.“
açıklamalarına yer verilmiştir.
Buna göre, şirket faaliyetlerinize ilişkin olarak yurt dışında yapılan harcamalar karşılığında yurt dışındaki kişi veya kuruluşlardan alınan muteber belgelerin defter kayıtlarınızda gider olarak gösterilmesi sırasında, belgelerin düzenlendiği gün için Merkez Bankasınca belirlenen döviz alış kuru dikkate alınarak işlemlerin Türk Lirası karşılığının bulunması ve kayıtların yapılması gerekmektedir.
İlgili ülke yerel para biriminin (belgelerde yer alan yabancı para biriminin) Merkez Bankasınca döviz/efektif kuru ilan edilen para birimlerinden olmaması halinde ise, Merkez Bankasına başvurarak söz konusu kurum tarafından tarafınıza bildirilecek kurların dikkate alınarak gerekli değerleme işleminin ve defter kayıtlarının yapılması gerekmektedir.
Bilgi edinilmesini rica ederim.
(*) Bu Özelge 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 413.maddesine dayanılarak verilmiştir.
(**) İnceleme, yargı ya da uzlaşmada olduğu halde bu konuya ilişkin olarak yanlış bilgi verilmiş ise bu özelge geçersizdir.
(***) Talebiniz üzerine tayin edilmiş olan bu özelgeye uygun işlem yapmanız hâlinde, bu fiilleriniz dolayısıyla vergi tarh edilmesi icap ederse, tarafınıza vergi cezası kesilmeyecek ve tarh edilen vergi için gecikme faizi hesaplanmayacaktır.
Kaynak: GİB Özelge Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. karenaudit veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
