Türkiye’de güzellik, sahne, film ve reklam sektörlerinde faaliyet gösteren makyöz ve makyörler için vergisel yükümlülükler uzun süredir merak edilen bir konudur. Özellikle bu faaliyetin serbest meslek mi yoksa ticari kazanç mı sayılacağı sorusu, defter tutma ve belge düzenleme açısından doğrudan sonuç doğurmaktadır.
Gelir Vergisi Kanunu Açısından Makyaj Faaliyetleri
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 65. maddesi, serbest meslek kazancını tanımlarken faaliyetin şahsi bilgiye, ihtisasa veya emeğe dayanmasını ve ticari nitelik taşımamasını şart koşar. Ancak, makyözlük ve makyörlük faaliyeti, organizasyonlar kapsamında yürütülmesi ve tam anlamıyla ilmi veya mesleki bilgiye dayanmaması nedeniyle, serbest meslek kazancı olarak değil ticari kazanç olarak kabul edilmektedir.
Bu değerlendirme, faaliyetin bireysel emek dışında organizasyon unsurlarını da içermesi ve süreklilik arz etmesi ile doğrudan ilişkilidir.
Ticari Kazanç ve Defter Tutma Yükümlülüğü
Gelir Vergisi Kanunu uyarınca ticari kazanç elde edenler, Vergi Usul Kanunu’nda belirtilen defter tutma ve belge düzenleme yükümlülüklerine tabidir. Bu kapsamda:
- İş hacmine göre bilanço esasına veya işletme hesabı esasına göre defter tutulur.
- Yapılan her mal ve hizmet teslimi için fatura veya fatura yerine geçen belgeler düzenlenir.
- İşlemler mutlaka usulüne uygun şekilde kayıt altına alınır.
Vergi Usul Kanunu Yönünden Yükümlülükler
213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 227. maddesi, üçüncü kişilerle yapılan işlemlerin mutlaka belge ile tevsik edilmesini zorunlu kılar. Makyöz ve makyörlük faaliyetinde de;
- Satış ve hizmet karşılığı düzenlenen belgelerin kanuni şartları taşıması,
- Belge düzenleme ve defter tutma yükümlülüklerine uyulması,
- Aksi durumda usulsüzlük cezalarının uygulanabileceği hükme bağlanmıştır.
Sonuç
Makyözlük ve makyörlük faaliyeti, Gelir Vergisi Kanunu kapsamında ticari kazanç sayılmaktadır. Bu nedenle, faaliyette bulunan kişilerin ticaret erbabı gibi hareket etmeleri, defter tutmaları ve fatura düzenlemeleri zorunludur. Serbest meslek faaliyeti olarak değerlendirilmediği için serbest meslek defteri tutulamaz; işletme hesabı veya bilanço esasına göre defter tutulması gerekir.
Soru-Cevap Tablosu
| Soru | Cevap |
|---|---|
| Makyözlük faaliyeti serbest meslek mi sayılır? | Hayır, ticari kazanç kapsamında değerlendirilir. |
| Makyörlük kazançları nasıl vergilendirilir? | Ticari kazanç hükümlerine göre vergilendirilir. |
| Bu faaliyet için hangi defter tutulur? | İş hacmine göre işletme defteri veya bilanço esasına göre defter tutulur. |
| Serbest meslek makbuzu düzenlenir mi? | Hayır, fatura veya fatura yerine geçen belgeler düzenlenir. |
| Faaliyet arızi ise vergilendirme değişir mi? | Arızi faaliyetlerde farklılık olabilir, ancak sürekli faaliyet ticari kazançtır. |
| Fatura düzenlemezsem ne olur? | Vergi Usul Kanunu’na göre usulsüzlük cezası uygulanır. |
| Makyözlük faaliyetinde KDV uygulanır mı? | Evet, genel oran üzerinden KDV uygulanır. |
| Defter tutma yükümlülüğü hangi kanuna dayanır? | Vergi Usul Kanunu hükümlerine dayanır. |
| Organizasyon kapsamında makyaj hizmeti verilirse hangi kazanç doğar? | Ticari kazanç doğar. |
| Ticari kazanç elde eden makyözler hangi sınıfa tabi olabilir? | İş hacmine göre 1. sınıf (bilanço) veya 2. sınıf (işletme hesabı) tüccar sayılır. |
ÖRNEK ÖZELGE
T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı
Gelir Kanunları Usul Grup Müdürlüğü
| Sayı | : | 11395140-105[VUK1-22201]-E.322860 | 31.03.2020 | |
| Konu | : | Makyöz ve Makyörlük Faaliyetinin Vergilendirilmesi. | ||
İlgide kayıtlı özelge talep formunuzun incelenmesinden; 15/7/2013 tarihinden itibaren ikametgah adresinizde makyöz ve makyörlük faaliyetinde bulunduğunuz, faaliyetinizi film, reklam ve tiyatro setlerine telefonla çağrılmak suretiyle icra ettiğinizi belirterek, söz konusu faaliyet konusunun işletme defteri mi yoksa serbest meslek defteri mi tutmayı gerektirdiği hususunda Başkanlığımızdan görüş talebinde bulunduğunuz anlaşılmıştır.
I- GELİR VERGİSİ KANUNU YÖNÜNDEN:
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun;
– 37 nci maddesinde; ”Her türlü ticari ve sınai faaliyetlerden doğan kazançlar ticari kazançtır.”,
– 65 inci maddesinde; “Her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançlar serbest meslek kazancıdır.
Serbest meslek faaliyeti; sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan işlerin işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır.”,
– 66 ncı maddesinin birinci fıkrasında; ”Serbest meslek faaliyetini mutad meslek halinde ifa edenler, serbest meslek erbabıdır. Serbest meslek faaliyetinin yanında meslekten başka bir iş veya görev ile devamlı olarak uğraşılması bu vasfı değiştirmez.”
hükümlerine yer verilmiştir.
Diğer taraftan, konu ile ilgili olarak yayımlanan 221 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinin “Serbest Meslek Faaliyeti-Serbest Meslek Erbabı” başlıklı bölümünde konuyla ilgili ayrıntılı açıklamalara yer verilmiştir.
Bir faaliyetin serbest meslek faaliyeti olup olmadığı, faaliyetin;
– Sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanması,
– Bir işverene bağlı olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılması,
– Devamlı olması,
unsurlarını taşıyıp taşımadığına bağlı bulunmaktadır.
Bu unsurlar, bir taraftan serbest meslek kazancı ile ticari kazanç, öte yandan serbest meslek kazancı ile ücret ilişkisinin sınırlarını belirlemektedir. Ayrıca, faaliyetin devamlı olması özelliği de serbest meslek faaliyetini, arızi olarak yapılan serbest meslek faaliyetinden ayırmaktadır.
Serbest meslek faaliyetinde ana unsur, faaliyetin sermayeden ziyade kişisel çalışmaya, ilmi veya mesleki bilgi ve ihtisasa dayanmasıdır. Bu unsur, serbest meslek faaliyetini ticari faaliyetten ayıran en önemli özellik olup, söz konusu faaliyetlerden elde edilen kazançların daha çok emek ürünü olduğunu göstermektedir. Serbest meslek faaliyetinde yalnızca emeğe dayanan organizasyon yeterli olmadığı gibi, aynı zamanda geliri doğuran emeğin, ilmi veya mesleki bilgi ve ihtisasa dayanması koşulu da aranmaktadır.
Bu hüküm ve açıklamalara göre; organizasyon kapsamında yaptığınız makyözlük ve makyörlük faaliyetinin tam anlamıyla ilmi veya mesleki bilgi ve ihtisasa dayanmaması nedeniyle, elde ettiğiniz gelirin serbest meslek kazancı olarak değil, ticari kazanç hükümlerine göre vergilendirilmesi gerekmektedir.
II- VERGİ USUL KANUNU YÖNÜNDEN:
213 sayılı Vergi Usul Kanunu uygulamasında mükelleflerin ödevlerine ilişkin hükümler, aynı Kanunun ikinci kitabında (153 ve müteakip maddelerinde) yer almakta olup, söz konusu maddelerde düzenlenen ödevlerin (bildirim, defter tutma, kayıt nizamı, defter tasdiki, belge düzeni, muhafaza ve ibraz) öngörülen usul ve esaslar dahilinde yükümlüler tarafından yerine getirilmesi, aksi halde mezkûr Kanunun ilgili ceza hükümleri çerçevesinde ilgililer hakkında işlem tesis edilmesi gerekmektedir.
Bu kapsamda, mezkûr Kanunun 176 ila 181 inci maddelerinde defter tutma bakımından tüccarlara ilişkin hükümlere yer verilmiş olup, bu kapsamda 176 ncı maddesinde tüccarların defter tutmak bakımından iki sınıfa ayrıldığı, I inci sınıf tüccarların bilanço esasına göre, II nci sınıf tüccarların işletme hesabı esasına göre defter tutacağı; 177 nci maddesinde kimlerin birinci sınıf tüccar, 178 inci maddesinde de kimlerin ikinci sınıf tüccar sayılacağı ile aynı maddede yeniden işe başlayan tüccarların yıllık iş hacimlerine göre sınıflandırılıncaya kadar II nci sınıf tüccar gibi hareket edebileceği; 179 ila 181 inci maddelerinde, defter tutma bakımından sınıf değişikliğinin söz konusu olacağı durumlar hüküm altına alınmıştır. Aynı Kanunun 182 nci ve müteakip maddelerinde de bilanço ve işletme esasına göre defter tutmaya ilişkin hükümlere yer verilmiştir.
Yine aynı Kanunun 227 nci maddesinde, “Bu Kanunda aksine hüküm olmadıkça, bu Kanuna göre tutulan ve üçüncü şahıslarla olan münasebet ve muamelelere ait olan kayıtların tevsiki mecburidir.” hükmü yer almakta olup, söz konusu kayıtların ise, esas itibariyle, aynı Kanunun 229 ve müteakip maddelerinde düzenlenen veya Bakanlığımıza verilen yetkiye dayanılarak düzenlenmesi uygun görülen belgelerden uygun olanı ile tevsik edilmesi gerekmektedir.
Buna göre, organizasyon kapsamında yaptığınız makyözlük ve makyörlük faaliyetinden elde edilen kazanç Gelir Vergisi Kanunu uygulamasında ticari kazanç kapsamında değerlendirildiğinden, Vergi Usul Kanunu uygulamasında ticaret erbabı olarak defter ve belge düzeni başta olmak üzere mükellefin ödevlerine ilişkin hükümlere riayet etmiş olmanız icap etmektedir.
Dolayısıyla, mezkûr Kanun hükümleri dahilinde, tabi olduğunuz tüccar sınıfına göre, bilanço veya işletme esasına göre defter tutmanız ve söz konusu faaliyetiniz kapsamında gerçekleştirdiğiniz mal teslimi ve hizmet ifalarına ilişkin olarak, genel hükümler çerçevesinde fatura veya fatura yerine geçen belge düzenlemeniz gerekmektedir.
Bunun yanı sıra, Kanunda öngörülen ödevlere ilişkin hükümlere riayet edilmemiş olması halinde, aynı Kanunun ilgili ceza hükümleri çerçevesinde işlem tesis edileceği tabiidir.
Bilgi edinilmesini rica ederim.
(*) Bu Özelge 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 413.maddesine dayanılarak verilmiştir.
(**) İnceleme, yargı ya da uzlaşmada olduğu halde bu konuya ilişkin olarak yanlış bilgi verilmiş ise bu özelge geçersizdir.
(***) Talebiniz üzerine tayin edilmiş olan bu özelgeye uygun işlem yapmanız hâlinde, bu fiilleriniz dolayısıyla vergi tarh edilmesi icap ederse, tarafınıza vergi cezası kesilmeyecek ve tarh edilen vergi için gecikme faizi hesaplanmayacaktır.
Kaynak: GİB Özelge Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. karenaudit veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
