Bir heykeltıraşın vefatından sonra, onun mirasçısı olan kişi, sanatçının kalıplarından yeni heykeller üretip bunları piyasaya sunarsa elde edilen kazanç ne olarak değerlendirilir? Serbest meslek kazancı mı? Gelir vergisinden istisna bir gelir mi? Yoksa ticari kazanç mı?

Bu sorulara yanıt arayan mirasçılar, sanat galerileri ve mali müşavirler için bu yazımızda özelgeyle netleşen vergi uygulamasını özetliyoruz.

1. İlgili Durum Nedir?

Bir sanatçının (örneğin heykeltıraşın) vefatının ardından kanuni mirasçısı, ona ait kalıplardan eser üretmeye başlıyor ve bu eserleri satıyor. Buradaki temel soru şudur:

Elde edilen gelir Gelir Vergisi Kanunu’nun 18. maddesi kapsamında vergiden istisna mıdır?

2. GVK 18. Madde İstisnası Ne Diyor?

GVK’nın 18. maddesi; yazar, besteci, heykeltıraş, ressam gibi sanatçılar ile kanuni mirasçılarının, orijinal eseri veya mevcut hakları üzerinden elde ettiği gelirleri belirli bir limite kadar gelir vergisinden istisna tutar.

Ancak bu istisna için eserin doğrudan müellif (veya onun kanuni mirasçısı) tarafından ilk defa yaratılmış ya da yayın hakkına sahip olunması gerekir.

3. Heykel Kalıbından Üretilen Yeni Eser, İstisna Kapsamında mı?

Hayır.

Vergi dairesinin verdiği resmi görüşe göre, mirasçının, sanatçının bıraktığı kalıpları kullanarak ürettiği heykeller:

  • Kendi eseri sayılmaz.
  • İlmi veya sanatsal emeğe dayalı serbest meslek faaliyeti olarak değerlendirilemez.
  • GVK 18. madde istisnası kapsamında değildir.

4. Bu Faaliyet Ticari Faaliyet Sayılır mı?

Evet. Kalıplardan üretim yapıp heykel satmak:

  • Devamlılık arz ettiği sürece,
  • Ticari bir organizasyon içinde yapılıyorsa,

ticari kazanç sayılır ve bu çerçevede vergilendirilir.

GVK 37. maddeye göre her türlü sanayi ve ticaret faaliyeti ticari kazançtır. Bu nedenle yapılan satışlar beyan edilip vergilendirilmelidir.

5. Serbest Meslek Kazancı ile Ticari Kazanç Arasındaki Fark

  • Serbest meslek kazancı: Kişisel yetenek, bilgi ve ilmi çaba ile üretilmiş işlerde geçerlidir.
  • Ticari kazanç: Organizasyon, üretim, satış ve sermaye unsurları varsa söz konusudur.

Mirasçının burada üretim süreci kişisel yetenekle değil, mevcut kalıpları yeniden kullanarak ve ticari olarak heykel satarak yapılmaktadır. Bu da doğrudan ticari kazanç doğurur.

10 Soru – 10 Cevap

1. Sanatçının vefatından sonra kalıplardan üretilen heykeller istisna mıdır?
Hayır, istisna kapsamında değildir.

2. Bu faaliyet serbest meslek kazancı mı sayılır?
Hayır, ilmi ve kişisel emek ürünü olmadığından sayılmaz.

3. Hangi gelir türü olarak vergilendirilir?
Ticari kazanç olarak.

4. GVK 18. madde mirasçı için geçerli mi?
Sadece mevcut eserin satışında geçerli olabilir, üretimde değil.

5. Kalıptan heykel üretmek bir organizasyon gerektirir mi?
Evet, üretim ve satış bir ticari organizasyondur.

6. Üretim devamlı ise bu neyi ifade eder?
Ticari faaliyetin varlığını gösterir.

7. Tek seferlik satışta vergi olur mu?
Arızi gelir kapsamında farklı değerlendirilebilir ama düzenli üretim bu kapsama girmez.

8. Beyanname verilmesi gerekir mi?
Evet, ticari kazanç beyannamesi verilmelidir.

9. Fatura kesilmeli mi?
Evet, ticari kazançta fatura zorunludur.

10. Vergi dairesi görüşü ne yöndedir?
Kalıptan yapılan üretim sonucu elde edilen gelir ticari kazançtır.

ÖRNEK ÖZELGE

T.C.

GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI

İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı

Gelir Kanunları Gelir ve Kurumlar Vergileri Grup Müdürlüğü

Sayı : 62030549-120[18-2020/764]-E.945707 18.12.2020
Konu : Heykeltıraş murise ait heykel kalıplarından eser üretilmesi faaliyetinin vergilendirilmesi hk.
İlgi : 16/07/2020 tarihli ve 2048451 sayılı özelge talep formunuz

İlgide kayıtlı özelge talep formunun incelenmesinden, kanuni mirasçısı olarak,  murise ait heykel kalıplarından yararlanılarak üretilen heykellerin satışından elde ettiğiniz kazançların gelir vergisinden istisna olup olmadığı hususunda görüş talep edildiği anlaşılmış olup konu ile ilgili Başkanlığımız görüşleri aşağıda açıklanmıştır.

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun;

18 inci maddesinde, “Müellif, mütercim, heykeltraş, hattat, ressam, bestekâr, bilgisayar programcısı ve mucitlerin ve bunların kanuni mirasçılarının şiir, hikaye, roman, makale, bilimsel araştırma ve incelemeleri, bilgisayar yazılımı, röportaj, karikatür, fotoğraf, film, video band, radyo ve televizyon senaryo ve oyunu gibi eserlerini gazete, dergi, bilgisayar ve internet ortamı, radyo, televizyon ve videoda yayınlanmak veya kitap, CD, disket, resim, heykel ve nota halindeki eserleri ile ihtira beratlarını satmak veya bunlar üzerindeki mevcut haklarını devir ve temlik etmek veya kiralamak suretiyle elde ettikleri hasılat Gelir Vergisinden müstesnadır.

Eserlerin neşir, temsil, icra ve teşhir gibi suretlerle değerlendirilmesi karşılığında alınan bedel ve ücretler istisnaya dahildir.

Yukarıda yazılı kazançların arızî olarak elde edilmesi istisna hükmünün uygulanmasına engel teşkil etmez.

Serbest meslek kazançları istisnasının, bu Kanunun 94’üncü maddesi uyarınca tevkif suretiyle ödenecek vergiye şümulü yoktur.

(7194 sayılı kanunun 10 uncu maddesiyle eklenen fıkra; Yürürlük: 1/1/2020 tarihinden itibaren elde edilen gelirlere uygulanmak üzere 07.12.2019) Bu madde kapsamındaki kazançları toplamı 103 üncü maddede yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı aşanlar bu istisnadan faydalanamazlar. Bu durumda olanların, 94 üncü maddenin birinci fıkrası kapsamında tevkifat yapma yükümlülüğü yoktur.” hükmü,

37 inci maddesinde, “Her türlü ticari ve sınai faaliyetlerden doğan kazançlar ticari kazançtır.” hükmü,

65 inci maddesinde, “Her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançlar serbest meslek kazancıdır.

Serbest meslek faaliyeti; sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan işlerin işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır.” hükmü,

66 ncı maddesinin birinci fıkrasında, ” Serbest meslek faaliyetini mutad meslek halinde ifa edenler, serbest meslek erbabıdır. Serbest meslek faaliyetinin yanında meslekten başka bir iş veya görev ile devamlı olarak uğraşılması bu vasfı değiştirmez.” hükmü

yer almaktadır.

Diğer taraftan, konu ile ilgili olarak yayımlanan 221 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinin Serbest Meslek Faaliyeti-Serbest Meslek Erbabı” başlıklı bölümünde açıklanmıştır.

Bir faaliyetin serbest meslek faaliyeti olup olmadığı, faaliyetin;

– sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanması,

– bir işverene bağlı olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılması,

– devamlı olması,

unsurlarını taşıyıp taşımadığına bağlı bulunmaktadır.

Bu unsurlar, bir taraftan serbest meslek kazancı ile ticari kazanç, öte yandan serbest meslek kazancı ile ücret ilişkisinin sınırlarını belirlemektedir. Ayrıca, faaliyetin devamlı olması özelliği de serbest meslek faaliyetini, arızi olarak yapılan serbest meslek faaliyetinden ayırmaktadır.

Ticari kazanç, esas itibariyle sermaye-emek karışımı bir kaynağa bağlı olarak doğmaktadır. Bu kaynağa bağlı olarak ve devamlı bir organizasyon çerçevesinde yapılan her türlü faaliyet ticari faaliyettir. Serbest meslek faaliyetinin ticari bir organizasyon içinde yapılması, sağlanan gelirin yapısını değiştirmez. Sadece elde edenler yönünden ticari kazanç sayılmasını gerektirir ve ticari kazanca ait esas ve hükümlere tabi olur.

Serbest meslek faaliyetinde ana unsur, faaliyetin sermayeden ziyade kişisel çalışmaya ilmi veya mesleki bilgi ve ihtisasa dayanmasıdır. Bu unsur, serbest meslek faaliyetini ticari faaliyetten ayıran en önemli özellik olup söz konusu faaliyetlerden elde edilen kazançların daha çok emek ürünü olduğunu göstermektedir. Serbest meslek faaliyetinde yalnızca emeğe dayanan organizasyon yeterli olmadığı gibi aynı zamanda geliri doğuran emeğin, ilmi veya mesleki bilgi ve ihtisasa dayanması koşulu da aranmaktadır.

Bu hüküm ve açıklamalar çerçevesinde, kanuni mirasçı olarak heykeltıraş olan murise ait heykel kalıplarından üretilerek satışa konu olan heykeller, tarafınızca üretilen eser mahiyetinde olmadığından, söz konusu satışlardan elde edilen kazançların gelir vergisinden istisna edilmesi mümkün bulunmamaktadır.

Diğer taraftan, tarafınızca ticari bir organizasyon içinde yürütülen heykel üretimi ve satışı faaliyetinin ticari faaliyet olarak değerlendirilmesi ve elde edilen kazançların ticari kazanç hükümlerine göre vergilendirilmesi gerektiği tabiidir.

Bilgilerinize sunulur.

…

Kaynak: GİB Özelge Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. karenaudit veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.

Önceki Yazılar