Oyunculuk Faaliyetinden Elde Edilen Gelirlerin Vergilendirilmesi: Ticari Faaliyet Yanında Serbest Meslek Kazancı Ayrımı
Giriş
Türkiye’de medya, yapım ve sanat sektörlerinde faaliyet gösteren bazı mükellefler, bir yandan ticari faaliyet (örneğin prodüksiyon, yapımcılık) yürütürken, diğer yandan oyunculuk gibi bireysel hizmet gelirleri de elde edebilmektedir. Bu durum, gelirlerin hangi kazanç türüne göre vergilendirileceği konusunda tereddüt yaratmaktadır.
Gelir İdaresi Başkanlığı’nın 29.11.2016 tarihli ve 11395140-105[414-2012/VUK-1-…]-229259 sayılı özelgesi, oyunculuk faaliyeti ile ticari faaliyetin birlikte yürütülmesi halinde gelir vergisi, KDV ve belge düzeni açısından nasıl hareket edilmesi gerektiğini açıklamaktadır. Bu yazımızda, söz konusu özelge çerçevesinde konuyu teknik açıdan inceliyoruz.
Olayın Özeti ve Teknik Vak’a
Somut olayda, “(A) Prodüksiyon ve Film Hizmetleri Ltd. Şti.” adlı yapımcı firma, hem ticari nitelikte prodüksiyon faaliyetleri yürütmekte hem de firmanın sahibi veya ortağı, bireysel olarak oyunculuk hizmetleri sunmaktadır.
Mükellef, oyunculuk faaliyetinden elde ettiği gelirleri kendi ticari kazancına dahil edip edemeyeceğini, serbest meslek makbuzu yerine fatura düzenleyip düzenleyemeyeceğini ve KDV beyannamesini nasıl vereceğini Başkanlıktan sormuştur.
I. Gelir Vergisi Kanunu Açısından Değerlendirme
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun (GVK) 37. maddesi, her türlü ticari ve sınai faaliyetten doğan kazançların “ticari kazanç” olduğunu belirtir. Ancak aynı maddenin 7. bendi, belirli koşullarda serbest meslek kazancının işletme kayıtlarına dahil edilebileceğini düzenler.
Bunun yanında, GVK 65. maddesi, serbest meslek kazancını şu şekilde tanımlar:
Sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye dayanan, ticari mahiyette olmayan işlerin işverene tabi olmaksızın, kendi nam ve hesabına yapılması.
Ayrıca GVK 66. madde, serbest meslek faaliyetinin yanında başka bir işle uğraşmanın bu vasfı değiştirmeyeceğini vurgular.
Bu çerçevede Gelir İdaresi, oyunculuk faaliyetinin —kişisel yetenek ve mesleki bilgiye dayalı olması nedeniyle— serbest meslek faaliyeti olarak değerlendirileceğini; prodüksiyon işinin ise ticari faaliyet kapsamında kalacağını belirtmiştir.
Dolayısıyla:
- Prodüksiyon gelirleri → ticari kazançtır.
- Oyunculuk gelirleri → serbest meslek kazancıdır.
İki kazanç türü birbirine karıştırılmadan, ayrı ayrı muhasebeleştirilmelidir.
II. KDV Kanunu Açısından Değerlendirme
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu uyarınca, hem ticari hem de serbest meslek faaliyetleri KDV’ye tabidir.
Ancak özelgede, oyunculuk gelirleri için ayrı bir KDV beyannamesi verilmesine gerek olmadığı belirtilmiştir.
Yani, oyunculuk hizmetine ilişkin hesaplanan KDV, mevcut ticari faaliyet için verilen KDV beyannamesine dahil edilerek beyan edilebilir.
Bu, uygulamada mükelleflerin hem oyunculuk hem de ticari faaliyetleri için tek KDV beyannamesi üzerinden işlem yapabilmesine olanak tanır.
III. Vergi Usul Kanunu Açısından Değerlendirme
VUK 172. madde serbest meslek erbabına defter tutma zorunluluğu getirir.
VUK 236. madde uyarınca, serbest meslek erbabı her tahsilat için serbest meslek makbuzu (SMM) düzenlemek zorundadır.
Buna göre:
- Oyunculuk faaliyetinden elde edilen gelirler için serbest meslek makbuzu düzenlenecektir.
- Prodüksiyon faaliyetinden elde edilen gelirler için ise fatura düzenlenecektir.
- Bu iki gelir türü için ayrı defterler tutulmalı; biri ticari kazanç defteri, diğeri serbest meslek kazanç defteri olmalıdır.
Örnek Olay
“(A) Prodüksiyon Ltd. Şti.” sahibi Özkan YILMAZ, televizyon dizilerinde oyunculuk yaparak gelir elde etmektedir.
Prodüksiyon faaliyetleri şirket bünyesinde yürütülmekte, oyunculuk faaliyetleri ise şahsi mesaiye dayalı serbest meslek niteliğindedir.
Bu durumda:
- Oyunculuk gelirleri için serbest meslek makbuzu düzenlenir.
- Prodüksiyon gelirleri için fatura kesilir.
- Her iki faaliyet için gelir vergisi ayrı şekilde beyan edilir, KDV ise tek beyannamede toplanabilir.
Vergisel Sonuç
Gelir İdaresi Başkanlığı’nın 29.11.2016 tarihli özelgesine göre:
- Oyunculuk faaliyeti, serbest meslek kazancı olarak değerlendirilmektedir.
- Bu nedenle, fatura yerine serbest meslek makbuzu düzenlenmelidir.
- Prodüksiyon faaliyetinden elde edilen gelir ise ticari kazanç olup, bu faaliyete ilişkin fatura kesilmelidir.
- KDV beyanı her iki faaliyet için birlikte yapılabilir.
Tavsiye
Sanat, medya ve prodüksiyon alanlarında faaliyet gösteren mükelleflerin sıklıkla yaptığı hata, oyunculuk kazançlarını ticari gelirlerle birleştirmektir.
Bu durum hem belge düzeni ihlali hem de yanlış kazanç sınıflandırması nedeniyle vergi ziyaına yol açabilir.
Bu nedenle:
- Serbest meslek faaliyetleri için ayrı defter ve makbuz,
- Ticari faaliyetler için ayrı defter ve fatura,
- KDV beyanında birleştirilmiş beyan yöntemi uygulanmalıdır.
Doğru sınıflandırma yapılması, ileride doğabilecek vergi cezalarının önüne geçer ve mevzuata tam uyum sağlar.
Sonuç
Gelir İdaresi Başkanlığı’nın 29.11.2016 tarihli özelgesine göre, bir mükellefin hem ticari (örneğin prodüksiyon) hem de şahsi (örneğin oyunculuk) faaliyeti varsa, bu iki faaliyetten elde edilen gelirler ayrı nitelikte değerlendirilmelidir.
Bu ayrım, belge düzeninden gelir vergisi beyanına kadar tüm süreçlerde dikkate alınmalıdır.
10 Soru 10 Cevap Tablosu ile Konunun Özeti
| Soru | Cevap |
|---|---|
| Oyunculuk faaliyeti ticari kazanç mıdır? | Hayır, şahsi mesaiye dayandığı için serbest meslek kazancıdır. |
| Prodüksiyon geliri nasıl değerlendirilir? | Ticari faaliyet kapsamında ticari kazançtır. |
| Oyunculuk gelirinde hangi belge düzenlenir? | Serbest meslek makbuzu (SMM) düzenlenmelidir. |
| Prodüksiyon gelirinde hangi belge düzenlenir? | Fatura düzenlenmelidir. |
| Her iki faaliyet için ayrı defter tutulmalı mı? | Evet, ticari kazanç ve serbest meslek kazanç defterleri ayrı olmalıdır. |
| KDV beyannamesi ayrı mı verilir? | Hayır, tek beyannamede birlikte beyan edilebilir. |
| Oyunculukta tevkifat oranı nedir? | %20 oranında gelir vergisi tevkifatı uygulanır. |
| Aynı kişi hem oyuncu hem yapımcı olabilir mi? | Evet, ancak faaliyetlerin vergisel ayrımı doğru yapılmalıdır. |
| Yanlış belge düzeninin sonucu ne olur? | Vergi ziyaı ve usulsüzlük cezası uygulanabilir. |
| Sanatçılara önerilen uygulama nedir? | Serbest meslek kazançlarını ayrı muhasebeleştirip doğru belge düzeniyle beyan etmeleri tavsiye edilir. |
ÖRNEK ÖZELGE
| T.C. GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI İSTANBUL VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI (Mükellef Hizmetleri Usul Grup Müdürlüğü) |
|||||
| Sayı | : | 11395140-105[414-2012/VUK-1- . . .]-229259 | 29.11.2016 | ||
| Konu | : | Ticari Faaliyetinin Yanında Oyunculuk Faaliyetinde Bulunulmasında Vergilendirme | |||
………..
İlgide kayıtlı özelge talep formunuzun incelenmesinden, ticari faaliyetinizin yanında oyunculuk faaliyeti ile uğraşacağınız belirtilerek oyunculuk faaliyetinden elde etmiş olduğunuz geliri prodüksiyon işinden elde ettiğiniz ticari kazancınızı kaydettiğiniz deftere kaydedip kaydedemeyeceğiniz, serbest meslek makbuzu yerine fatura düzenleyip düzenlemeyeceğiniz, serbest meslek faaliyetiniz dolayısıyla defter tasdik ettirip ettirmeyeceğiniz ve KDV beyannamesini ne şekilde vereceğiniz hususlarında Başkanlığımızdan bilgi talep ettiğiniz anlaşılmıştır.
I-GELİR VERGİSİ KANUNU YÖNÜNDEN
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 37 nci maddesinde; her türlü ticari ve sınai faaliyetten doğan kazançların ticari kazanç olduğu, aynı maddenin 7 nci bendinde de, özel okul ve hastanelerle benzeri yerleri işleten serbest meslek erbabı, serbest meslek kazançlarını da işletmenin kayıtlarına ithal edebilirler hükmü yer almaktadır.
Aynı Kanunun;
65 inci maddesinde ise, “Her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançlar serbest meslek kazancıdır.
Serbest meslek faaliyeti; sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan işlerin işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır…“
66 ncı maddesinde de; “Serbest meslek faaliyetini mutad meslek halinde ifa edenler serbest meslek erbabıdır. Serbest meslek faaliyetinin yanında meslekten başka bir iş veya görev ile devamlı olarak uğraşılması bu vasfı değiştirmez…” hükümlerine yer verilmiştir.
Yine, aynı Kanunun ”Vergi tevkifatı” başlıklı 94 üncü maddesinin birinci fıkrasında tevkifat yapmakla sorumlu olanlar sayılmış olup, aynı fıkranın 2 numaralı bendinde; yaptıkları serbest meslek işleri dolayısıyla bu işleri icra edenlere yapılan ödemelerden gelir vergisi tevkifatı yapılacağı hüküm altına alınmış olup 2/b bendine göre yapılacak ödemelerde tevkifat oranı 2009/14592 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile % 20 olarak tespit edilmiştir.
Bu hüküm ve açıklamalara göre, yapmış olduğunuz oyunculuk faaliyetinden elde edeceğiniz kazancın serbest meslek kazancı, prodüksiyon faaliyetinden elde ettiğiniz kazancın ise ticari kazanç olarak dikkate alınması gerekmektedir.
II- KATMA DEĞER VERGİSİ KANUNU YÖNÜNDEN
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun;
– 1 inci maddesinde; Türkiye’de yapılan ticarî, sınaî, ziraî faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetlerin katma değer vergisine tabi olduğu,
– 40 ıncı maddesinde; katma değer vergisinin, KDV Kanununda aksine hüküm bulunmadıkça mükelleflerin yazılı beyanları üzerine tarh olunacağı,
– 42 nci maddesinde ise KDV beyannamelerinin şekil ve muhtevası ile gümrük giriş beyannamelerinde katma değer vergisine ilişkin olarak yer alacak bilgilerin Maliye ve Gümrük Bakanlığınca tespit ve tanzim olunacağı hüküm altına alınmıştır.
Buna göre, tarafınızca gerçekleştirilen serbest meslek faaliyetinize ilişkin olarak ayrı bir KDV beyannamesi vermeniz söz konusu olmayıp, serbest meslek faaliyetinize ilişkin olarak hesapladığınız KDV’nin ticari faaliyetiniz dolayısıyla verdiğiniz KDV beyannamesi ile birlikte beyan edilmesi mümkün bulunmaktadır.
III- VERGİ USUL KANUNU YÖNÜNDEN
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 172 nci maddesinde; serbest meslek erbabına defter tutma mecburiyeti getirilmiş, 210 uncu maddesinde de serbest meslek erbabının serbest meslek kazanç defteri tutacağı hüküm altına alınmıştır. Aynı Kanunun 236 ncı maddesinde ise “Serbest meslek erbabı, mesleki faaliyetlerine ilişkin her türlü tahsilatı için iki nüsha serbest meslek makbuzu tanzim etmek ve bir nüshasını müşteriye vermek, müşteride bu makbuzu istemek ve almak mecburiyetindedir.” hükmü bulunmaktadır.
Anılan Kanunun; 227 nci maddesi gereğince, bu Kanuna göre tutulan ve üçüncü şahıslarla olan münasebet ve muamelelere ait olan kayıtların tevsiki mecburi olduğundan, 229 uncu maddesine göre ticaret erbabınca satılan emtia veya yapılan iş karşılığında, müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere müşteriye, ticari bir vesika olarak fatura düzenlenmesi, 177 nci maddesinde 6 bent halinde sayılan şartlardan birinin taşınması halinde bilanço esasına göre, aksi takdirde işletme hesabı esasına göre defter tutulması gerekmektedir.
Buna göre, oyunculuk faaliyetinden elde edilen gelir serbest meslek kazancı olarak dikkate alınacağından, bu faaliyetinize ilişkin tahsilatlarınız için serbest meslek makbuzu düzenlemeniz, serbest meslek kazanç defteri tasdik ettirerek söz konusu gelirinizi serbest meslek kazanç defterinize kaydetmeniz gerekmektedir.
Öte yandan, ticari kazanç olarak vergilendirilen prodüksiyon faaliyetiniz dolayısıyla fatura düzenlemeniz ve serbest meslek kazancı olarak vergilendirilen oyunculuk faaliyetinizden ayrı olarak defter tutmanız gerektiği tabiidir.
Bilgi edinilmesini rica ederim.
(*) Bu Özelge 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 413.maddesine dayanılarak verilmiştir.
(**) İnceleme, yargı ya da uzlaşmada olduğu halde bu konuya ilişkin olarak yanlış bilgi verilmiş ise bu özelge geçersizdir.
(***) Talebiniz üzerine tayin edilmiş olan bu özelgeye uygun işlem yapmanız hâlinde, bu fiilleriniz dolayısıyla vergi tarh edilmesi icap ederse, tarafınıza vergi cezası kesilmeyecek ve tarh edilen vergi için gecikme faizi hesaplanmayacaktır.
Kaynak: GİB Özelge Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. karenaudit veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
