Günlük ve haftalık kiralama faaliyetleri (Airbnb vb.) süresince işletme envanterine alınmış bir taşınmazın, faaliyet bırakılması halinde nasıl muhasebeleştirileceği ve fatura düzenlenip düzenlenmeyeceği uygulamada en sık karıştırılan konular arasındadır. Muğla Vergi Dairesi Başkanlığının bu özelgesinde konu Vergi Usul Kanunu çerçevesinde netleştirilmiştir.
Envantere alınmış taşınmaz faaliyet terkinde mutlaka elden çıkarılmalı mı?
Hayır. Bir işletmenin “işi bırakmış” sayılabilmesi için sadece faaliyeti durdurması değil, bu faaliyete tahsisli iktisadi kıymetleri de işletmeden çıkarmış olması gerekir. Bu çıkış iki şekilde olabilir:
- Taşınmaz satılırsa → alıcıya fatura
- Taşınmaz işletme sahibi tarafından çekilirse → mükellefin kendisine emsal bedel üzerinden fatura
Taşınmazın işletmeden çekilmesi halinde kendine fatura zorunlu mudur?
Evet. Taşınmaz satışa konu edilmeksizin faaliyetten çekiliyorsa, Vergi Usul Kanunu gereğince işletmeden çekilmiş sayılır ve kendi adına emsal bedel üzerinden fatura düzenlenir. Bu durum “işletmeden çekiş” niteliğindedir.
Mülkiyet sahibinin orada ikamet etmesi sonucu değiştirir mi?
Hayır. Taşınmazın aynı zamanda mükellefin ikametgâhı olması, envanterden çıkarma yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz. Kiralama faaliyeti dolayısıyla envantere alınmışsa, faaliyet terkinde işletmeden çekiş işlemi yapılmalıdır.
İş bırakma kavramı yanlış mı anlaşılıyor?
Evet. Birçok mükellef “kiralama sezonu bitti, mükellefiyeti kapatıyorum” diyerek iş bırakmayı sadece vergi kaydını kapatma olarak algılamakta, envanterdeki taşınmazı nijel işlem görmeden bırakmaktadır. Oysa iş bırakmanın unsurlarından biri de varlıkların elden çıkarılması veya işletmeden çekilmesidir. Bu gerçekleşmeden “tam iş bırakma” hukuken sağlanmış olmaz.
Sonuç
- Günlük/haftalık kiraya verilen taşınmaz envantere alınmışsa, faaliyet bırakılırken envanterden çıkarılmalıdır.
- Satış yapılmışsa alıcı adına bedel üzerinden fatura düzenlenir.
- Satış yapılmadan işletmeden çekiliyorsa mükellef kendisine emsal bedel üzerinden fatura düzenler.
- Konutun aynı zamanda ikametgâh olması işlemi ortadan kaldırmaz.
- İş bırakma; hem faaliyetin hem de envanterdeki kıymetlerin tasfiyesi ile tamamlanmış sayılır.
10 soru – 10 cevap
S: Günlük kiralama faaliyeti bitince taşınmaz envanterden çıkarılmalı mı?
C: Evet, iş bırakmada taşınmaz işletmeden çıkarılmalıdır.
S: Taşınmaz satılırsa kime fatura düzenlenir?
C: Alıcıya satış bedeli üzerinden fatura düzenlenir.
S: Satılmadan işletmeden çekilirse ne yapılır?
C: Mükellef kendi adına emsal bedel üzerinden fatura düzenler.
S: Evin aynı zamanda ikametgâh olması sonucu değiştirir mi?
C: Hayır, envanterden çıkarma yükümlülüğünü kaldırmaz.
S: İş bırakma sadece kaydı kapatmak mıdır?
C: Hayır, envanterdeki kıymetlerin de tasfiyesi gerekir.
S: Emsal bedel nasıl belirlenir?
C: Vergi mevzuatındaki emsal bedel ölçüleri dikkate alınarak.
S: İş bırakmadan taşınmaz işletmede bırakılabilir mi?
C: Hayır, iş bırakmanın tamamlanması için çıkarılmalıdır.
S: Fatura düzenlemeden çıkış yapılırsa ne olur?
C: Vergi ziyaı ve ceza riski doğar.
S: Kira sezonu bitince geçici durdurma iş bırakma sayılır mı?
C: Hayır, geçici durma iş bırakma değildir.
S: Özelge hükmü bağlayıcı mıdır?
C: Özelge muhatabı için bağlayıcıdır; emsal niteliğinde yol gösterir.
ÖRNEK ÖZELGE
| T.C. GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI MUĞLA VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI Mükellef Hizmetleri Grup Müdürlüğü |
||||
| Sayı | : | 19579043-105[2017]-149556 | 29.12.2017 | |
| Konu | : | Günlük ve haftalık olarak kiraya verilen gayrimenkulun, sadece mülkiyet sahibi tarafından kullanılması | ||
| İlgi | : | … tarihli özelge talep formunuz. |
İlgide kayıtlı özelge talep formunuzda; adınıza kayıtlı olan taşınmazın kiraya verilmesi (552003-Kendine Ait veya Kiralanmış Mobilyalı Evlerde Bir Aydan Daha Kısa Süreli Olarak Kiralama) faaliyeti dolayısıyla 1/6/2017 tarihinde başlayan mükellefiyetinizi turizm sezonunun sona ermesi nedeniyle 30/10/2017 tarihinde sona erdirmek istediğinizi belirterek, mülkiyeti kendinize ait ve aynı zamanda Türkiye’deki ikametgahınız olan söz konusu taşınmazı mezkûr faaliyetiniz kapsamında envantere kaydedip, mükellefiyetinizin sona ermesinden önce kendinize fatura etmek suretiyle envanterinizden çıkarılmasının/işletmenizden çekilmesinin gerekip gerekmediği hususunda Başkanlığımız görüşü talep edilmektedir.
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 161 inci maddesinde; “Vergiye tabi olmayı gerektiren muamelelerin tamamen durdurulması ve sona ermesi işi bırakmayı ifade eder. İşlerin herhangi bir sebep yüzünden geçici bir süre için durdurulması işi bırakma sayılmaz.” hükmü yer almaktadır.
Diğer taraftan, mezkûr Kanunun 227 nci maddesinin birinci fıkrasında, bu Kanunda aksine hüküm olmadıkça bu kanuna göre tutulan ve üçüncü şahıslarla olan münasebet ve muamelelere ait olan kayıtların tevsikinin mecburi olduğu belirtilmiş olup, mükelleflerin faaliyetleri ile ilgili kayıtlarının tevsikinde kullanılacak belgeler esas itibariyle müteakip maddelerde düzenlemiştir.
Bu kapsamda, mezkûr Kanunun 229 uncu maddesinde, fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesika olarak tarif edilmiş ve 232 nci maddesinde kimlerin fatura kullanma mecburiyetinde olduğu sayılmıştır.
Ayrıca, aynı Kanunun 187 inci maddesinde “Ferdi teşebbüslerde, mükellefin sahip olduğu bina ve arazi hakkında aşağıda yazılı esaslar cari olur:
1. Fabrika, ambar, atelye, dükkan, mağaza ve arazi – işletmede ister kısmen, ister tamamen kullanılsınlar – değerlerinin tamamı üzerinden envantere alınır.
2. Ticaret hanları gibi oda oda veya kısım kısım kullanılabilen binalarla evlerin ve apartmanların yarısından fazlası işletmede kullanıldığı takdirde envantere ithal edilir.
3. Envantere alınan gayrimenkullerin kullanış tarzlarında sonradan vaki olacak değişiklikler, hesap yılı içinde nazara alınmaz.” hükümleri yer almaktadır.
Diğer taraftan, bir mükellefin işi bırakmış sayılabilmesi için, işi ile ilgili tedarik işlemlerini durdurmasının yanı sıra, işletmede bulunan emtia stokları ile diğer döner ve sabit değerlerinin de elden çıkarılması veya bu varlıkların işletme sahiplerince işletmeden çekilmiş olması gerekir.
Buna göre, başvurunuzda belirtilen faaliyetinizde kullandığınız apart mesken nitelikli taşınmazınızın, işletmenizin envanterine dahil edilmesi; işi tamamen bırakmanız halinde ise söz konusu taşınmazın işletmeden çekilmesi gerekmekte olup, bu kapsamda;
– Taşınmazın üçüncü kişilere satılması halinde alıcı adına satış bedeli üzerinden,
– Taşınmazın satışa konu edilmek suretiyle elden çıkarılmaması durumunda ise, faaliyetinizi terk ettiğiniz tarih itibariyle işletmeden çekildiği kabul edildiğinden, kendi adınıza emsal bedel üzerinden fatura düzenlemeniz
icap etmektedir.
Bilgi edinilmesini rica ederim.
(*) Bu Özelge 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 413.maddesine dayanılarak verilmiştir.
(**) İnceleme, yargı ya da uzlaşmada olduğu halde bu konuya ilişkin olarak yanlış bilgi verilmiş ise bu özelge geçersizdir.
(***) Talebiniz üzerine tayin edilmiş olan bu özelgeye uygun işlem yapmanız hâlinde, bu fiilleriniz dolayısıyla vergi tarh edilmesi icap ederse, tarafınıza vergi cezası kesilmeyecek ve tarh edilen vergi için gecikme faizi hesaplanmayacaktır.
Kaynak: GİB Özelge Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. karenaudit veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
