Vergi uygulamalarında transfer fiyatlandırması kapsamında sıkça gündeme gelen gayri maddi hakların devri veya kullanımı, özellikle ilişkili kişiler arasında yapılan işlemlerde “emsallere uygunluk ilkesi”ne göre değerlendirilir. Bu ilke, işlemin piyasa koşullarında gerçekleşip gerçekleşmediğini belirlemek açısından kritik bir denetim ölçütüdür. Peki, gayri maddi haklarda bu ilke nasıl uygulanır?
Gayri Maddi Hak Nedir?
Gayri maddi haklar; marka, patent, telif hakkı, tasarım, yazılım, know-how gibi fiziksel varlığı olmayan ama işletmelere ekonomik fayda sağlayan değerlerdir. Bu tür hakların devri veya kullanım bedeli, emsallere uygunluk açısından hem devreden hem devralan tarafından ayrı ayrı değerlendirilmelidir.
Devreden Açısından Emsal Bedel Nedir?
Bir işletmenin sahibi olduğu gayri maddi hakkı başka bir kuruma devretmesi durumunda, devredenin bu hakkı hangi koşullarda ve ne bedelle devretmeyi kabul edebileceği analiz edilir. Burada karşılaştırma, benzer nitelikteki işlemlerde ilişkisiz kişilerin gerçekleştirdiği transferlerle yapılır.
Devralan Açısından Emsal Bedel Nasıl Tespit Edilir?
Gayri maddi hakkı devralan tarafın değerlendirmesinde ise, ilişkisiz bir kurumun bu hakkı faaliyetlerinde kullanmak için ne kadar ödemeyi kabul edebileceği dikkate alınır. Yani burada odak, gayri maddi hakkın alıcısı için taşıdığı değer ve ekonomik faydadır.
Emsal Fiyat Tespitinde Kullanılan Yöntemler
Emsallere uygun fiyat veya bedelin belirlenmesinde, 1 Seri No.lu Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı Hakkında Genel Tebliğ’de belirtilen yöntemler kullanılır. Bunlar:
- Karşılaştırılabilir Fiyat Yöntemi
- Maliyet Artı Yöntemi
- Yeniden Satış Fiyatı Yöntemi
- Kâr Bölüşüm Yöntemi
- İşlem Net Kâr Marjı Yöntemi
Her yöntemin kullanım durumu, gayri maddi hakkın niteliğine, taraflar arasındaki ilişkinin yapısına ve piyasadaki karşılaştırılabilir işlem örneklerinin mevcudiyetine göre değişiklik gösterir.
Sonuç
Gayri maddi haklara ilişkin işlemlerde transfer fiyatlandırması uygulamaları, vergi uyumunun sağlanması açısından büyük önem taşır. İşlemlerin emsallere uygun olup olmadığını doğru analiz edebilmek için hem devredenin hem devralanın bakış açısıyla değerlendirme yapılmalıdır. Bu süreçte, belge düzeni ve fiyatlandırma analizlerinin titizlikle hazırlanması gerekir.
10 Soru – 10 Cevap:
- Emsallere uygunluk ilkesi nedir?
Piyasa koşullarına uygun bedelle işlem yapılmasını ifade eder. - Gayri maddi hak nedir?
Marka, patent, yazılım gibi fiziksel olmayan ekonomik değerlerdir. - Emsal bedel devreden açısından neyi ifade eder?
Devredenin söz konusu hakkı hangi koşullarda devredeceğini gösterir. - Devralan açısından emsal bedel nasıl belirlenir?
İlişkisiz bir alıcının bu hakkı almak için ödemeyi kabul edeceği tutardır. - Hangi mevzuat dikkate alınır?
1 Seri No.lu Transfer Fiyatlandırması Tebliği esas alınır. - Hangi yöntemler uygulanır?
Karşılaştırılabilir fiyat, maliyet artı, yeniden satış, kâr bölüşüm, net kâr marjı yöntemleri. - Karşılaştırılabilir fiyat yöntemi ne zaman kullanılır?
Benzer işlemler piyasada mevcutsa tercih edilir. - Maliyet artı yöntemi neyi esas alır?
Üretim maliyetinin üzerine belli bir kâr marjı eklenmesini. - Kâr bölüşüm yöntemi neyi hedefler?
İlişkili tarafların faaliyetlerinden elde edilen toplam kârın paylaşılmasını. - Bu uygulamalar neden önemlidir?
Vergi uyumu ve örtülü kazanç riskini önlemek için.
GİB Özet Bilgilendirme Yazısı
Gayri maddi haklarda emsallere uygunluk ilkesi nasıl uygulanır?
Gayri maddi haklara ilişkin emsallere uygun fiyat ya da bedelin belirlenmesinde gayri maddi hakkı devreden ile devralan taraf ayrı ayrı değerlendirilmelidir.
Gayri maddi hakka ilişkin emsal fiyat/bedel devreden yönünden, karşılaştırılabilir nitelikteki kontrol dışı işlemde, gayri maddi hakkın sahibinin söz konusu hakkı başkasına devretmeyi kabul edebileceği bedel olmalıdır. Devralan yönünden emsal fiyat/bedel, karşılaştırılabilir ilişkisiz bir kurumun faaliyetlerinde kullanmayı düşündüğü gayri maddi varlık için ödemeyi kabul ettiği tutarı ifade etmelidir.
Gayri maddi hakkın alım ya da satım işlemlerine yönelik olarak emsallere uygun fiyat/bedel tespiti 1 seri no.lu Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı Hakkında Genel Tebliğde belirtilen yöntemler çerçevesinde yapılacaktır.
Kaynak: GİB Özelge Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. karenaudit veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
