Serbest meslek erbabı tarafından mesleki faaliyetlerde kullanılan ancak envantere kayıtlı olmayan araçların giderleri gelir vergisi ve katma değer vergisi açısından indirim konusu yapılamaz. Bu tür harcamalar vergisel avantaj sağlamaz.

---

Araç Giderlerinde Vergi İndirimi: Envanter Kaydı Şart mı?

Serbest meslek mensupları, faaliyetlerini yürütürken araç kullanımı ile ilgili çeşitli harcamalar yapar. Ancak bu harcamaların vergisel boyutunun doğru değerlendirilmesi gerekir. Özellikle envantere kayıtlı olmayan araçlara ilişkin yapılan giderlerin gelir vergisi ve KDV açısından indirim konusu yapılıp yapılamayacağı, uygulamada en sık karşılaşılan konular arasında yer almaktadır.

Gelir Vergisi Açısından Değerlendirme

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 68. maddesi, serbest meslek kazancının tespitinde indirim konusu yapılabilecek giderleri düzenlemektedir. Bu kapsamda;

• Amortisman ayrılabilmesi ve
• Araç giderlerinin indirilebilmesi

için aracın envantere kayıtlı olması zorunludur.

Envantere kayıtlı olmayan araçlar için yapılan bakım, onarım, yakıt giderleri ve amortismanlar gider olarak kabul edilmez. Buna göre, örneğin kardeşi üzerine kayıtlı bir aracı kullanan bir serbest meslek erbabı, bu araca ilişkin harcamaları mesleki gider olarak indiremez.

221 Seri No’lu Gelir Vergisi Genel Tebliği de açık şekilde, serbest meslek erbabının yalnızca envantere dahil binek otomobillere ait giderleri ve amortismanları indirim konusu yapabileceğini belirtmektedir.

KDV Açısından Değerlendirme

3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’na göre, mükellefler mesleki faaliyetlerine ilişkin mal ve hizmet alımlarında ödedikleri KDV’yi indirim konusu yapabilirler. Ancak bu hak, yalnızca Gelir Vergisi ya da Kurumlar Vergisi açısından da kabul edilen giderler için geçerlidir.

KDV Kanunu’nun 30/d maddesi uyarınca:

Gelir Vergisi açısından indirimi kabul edilmeyen bir gider için ödenen KDV de indirim konusu yapılamaz.

Dolayısıyla, envantere dahil olmayan araçlara ait yakıt, bakım ve diğer giderlerin KDV’si, faaliyetle ilgili olsa bile indirilemez.

Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Serbest meslek erbabının kendi adına kayıtlı olmayan bir aracı kullanması durumunda, hiçbir vergisel avantaj elde edilemez.
• Gider yazılmak istenen aracın, serbest meslek erbabının envanterinde kayıtlı olması gerekir.
• KDV indirimi yapılacaksa, fatura düzenlenmiş olmalı ve araç envanterde yer almalıdır.

 

---

10 Soru 10 Cevap

1. Serbest meslek erbabı envantere kayıtlı olmayan araç için gider yazabilir mi?
Hayır, yalnızca envantere kayıtlı araçlar için gider indirimi mümkündür.

2. Kardeşi adına kayıtlı aracı kullanan bir kişi bu giderleri indirebilir mi?
Hayır, araç kendi adına kayıtlı değilse gider yazılamaz.

3. Yakıt ve bakım harcamaları indirilebilir mi?
Araç envantere kayıtlı değilse bu giderler de indirilemez.

4. KDV indirimi yapılabilir mi?
Gelir vergisi açısından indirimi kabul edilmeyen bir gider için KDV indirimi de yapılamaz.

5. Amortisman ayrılabilir mi?
Ancak araç envantere kayıtlıysa amortisman gideri düşülebilir değilse düşülemez.

6. Fatura olması durumu değiştirir mi?
Faturanın olması yeterli değildir; aracın envantere kayıtlı olması gerekir.

7. İşle ilgili kullanım yapılmışsa gider yazılabilir mi?
Kullanım mesleki olsa bile, araç envanterde değilse gider indirilemez.

8. Giderler için hangi oranlar geçerli olurdu?
Binek otomobil için %70 gider kısıtı geçerlidir, ancak yalnızca envantere kayıtlı araçlarda.

9. KDV indirimi hangi yasa ile düzenlenmiştir?
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 30/d maddesi ile.

10. Envantere dahil araçlar nasıl tespit edilir?
Vergi Usul Kanunu’na göre işletme kayıtlarında yer alması gerekir.

 

 

---

ÖRNEK ÖZELGE

---

T.C. GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı Gelir Kanunları KDV ve ÖTV Müdürlüğü

Sayı	:	E-84974990-130[KDV.2/İ/30-2022/2]-260162		13.05.2024
Konu	:	Aktife kayıtlı olmayan araca ilişkin giderlerin gelir vergisi ve katma değer vergisi yönünden indirim konusu yapılıp yapılmayacağı

İlgi

:

…

İlgide kayıtlı özelge talep formunda, serbest meslek erbabı olarak mesleki faaliyetlerinizde kullandığınız ancak envantere kayıtlı olmayan ve kardeşiniz adına kayıtlı araca ilişkin bakım onarım, yakıt vb. giderlerin serbest meslek kazancınızdan indirim konusu yapılıp yapılmayacağı hususunda Başkanlığımız görüşü talep edilmektedir.

GELİR VERGİSİ KANUNU YÖNÜNDEN:

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun;

-“Serbest meslek kazancının tarifi” başlıklı 65 inci maddesinde; “Her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançlar serbest meslek kazancıdır.

Serbest meslek faaliyeti; sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan işlerin işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır.

…”,

-“Mesleki giderler” başlıklı 68 inci maddesinde, “Serbest meslek kazancının tespitinde aşağıda yazılı giderler hasılattan indirilir.

…

4. Mesleki faaliyette kullanılan tesisat, demirbaş eşya ve envantere dahil taşıtlar için Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ayrılan amortismanlar (amortismana tâbi iktisadi kıymetlerin elden çıkarılması halinde aynı Kanunun 328 inci maddesine göre hesaplanacak zararlar dahil). (Şu kadar ki özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi hariç ilk iktisap bedeli 135.000 Türk lirasını, (324 Seri No’lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 2024 yılında uygulanmak üzere 790.000 TL), söz konusu vergilerin maliyet bedeline eklendiği veya binek otomobilin ikinci el olarak iktisap edildiği hallerde, amortismana tabi tutarı 250.000 Türk lirasını (324 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 2024 yılında uygulanmak üzere 1.500.000) aşan binek otomobillerinin her birine ilişkin ayrılan amortismanın en fazla bu tutarlara isabet eden kısmı gider yazılabilir. Bu hükmün uygulanmasında binek otomobilin iktisap edildiği tarihte yürürlükte olan tutar dikkate alınır.)

5. Kiralanan veya envantere dahil olan ve işte kullanılan taşıtların giderleri. (Şu kadar ki binek otomobillerine ilişkin giderlerin en fazla %70’i ve kiralama yoluyla edinilen binek otomobillerinin her birine ilişkin aylık kira bedelinin 5.500 Türk lirasına (324 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 2024 yılında uygulanmak üzere 26.000) kadarlık kısmı ile binek otomobillerinin iktisabında ödenen özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi toplamının 115.000 Türk lirasına (324 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 2024 yılında uygulanmak üzere 690.000) kadarlık kısmı gider olarak dikkate alınabilir.

…”

hükümlerine yer verilmiştir.

Diğer taraftan, 221 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinin “4.2. Binek Otomobillerinin Amortismanları ve Giderleri” başlıklı kısmında; “…

34. Gelir Vergisi Kanununun 68 inci maddesinin 10 numaralı bendinde yapılan değişiklik ile 1.1.1999 tarihinden itibaren serbest meslek erbabı, envantere dahil olan binek otomobillerinin giderlerini ve Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ayrılan amortismanlarını gider olarak hasılattan indirebileceklerdir. Bu nevi giderlerin hasılattan indirilebilmesi için söz konusu binek otomobillerin envantere dahil edilmesi şarttır.

…”

açıklamalarına yer verilmiştir.

Yukarıda yer verilen hüküm ve açıklamalara göre, serbest meslek faaliyetinin ehemmiyet ve genişliği ile mütenasip olan ve işte kullanılan envantere kayıtlı araçların giderleri ile amortismanları Gelir Vergisi Kanununun 68 inci maddesinde belirtilen oranla sınırlı olmak üzere indirim konusu yapılabilecek olup envanterinize kayıtlı bulunmayan araca ait bakım, onarım ve yakıt giderleri ile amortismanların serbest meslek kazancınızın tespitinde indirim konusu yapmanız mümkün bulunmamaktadır.

KATMA DEĞER VERGİSİ KANUNU YÖNÜNDEN

3065 sayılı KDV Kanununun;

– “Verginin Konusunu Teşkil Eden İşlemler” başlıklı 1/1 inci maddesinde, ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde Türkiye’de yapılan teslim ve hizmetlerin, KDV’ye tabi olduğu,

– “Vergi İndirimi” başlıklı 29/1 maddesinde, mükelleflerin yaptıkları vergiye tabi işlemler üzerinden hesaplanan KDV den, bu Kanunda aksine hüküm olmadıkça, faaliyetlerine ilişkin olarak kendilerine yapılan teslim ve hizmetler dolayısıyla hesaplanarak düzenlenen fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen KDV’yi indirebilecekleri,

– “İndirilemeyecek Katma Değer Vergisi” başlıklı 30/d maddesinde ise, Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunlarına göre kazancın tespitinde indirimi kabul edilmeyen giderler dolayısıyla ödenen KDV nin mükellefin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanan KDV’den indirilemeyeceği,

hüküm altına alınmıştır.

Buna göre, mesleki faaliyetiniz ile ilgili olarak kullanılsa dahi envanterinize kayıtlı bulunmayan araca ait bakım, onarım ve yakıt giderleri ile amortismanların Gelir Vergisi Kanununa göre serbest meslek kazancınızın tespitinde indirimi mümkün bulunmadığından, söz konusu aracın giderlerine ilişkin KDV’nin indirim konusu yapılması mümkün bulunmamaktadır.

…