Türkiye’de ticari kazanç mükellefi olan serbest meslek erbapları için sık karşılaşılan konulardan biri de eşin işyerinde çalıştırılması durumunda ödenen ücretin ve sigorta primlerinin vergi açısından nasıl değerlendirileceğidir. Özellikle eczacılar arasında bu durum oldukça yaygındır. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın 2024 yılında yayımladığı resmi görüş, bu konudaki tüm tereddütleri ortadan kaldırıyor.
Eczacı Olarak Çalışan Eşe Ödenen Ücret Gider Yazılabilir mi?
Hayır. Eğer işyerinizde çalışan kişi eşinizse, ona ödediğiniz maaş ve sigorta primleri ticari kazançtan indirilemez. Bu ödemeler gider olarak kabul edilmez.
Peki Neden?
Gelir Vergisi Kanunu’nun 41. maddesi açıkça belirtir: Teşebbüs sahibinin eşine veya küçük çocuklarına yapılan maaş, ücret, ikramiye gibi ödemeler ticari kazancın tespitinde gider olarak yazılamaz. Kanun bu konuda oldukça nettir. Dolayısıyla evlendikten sonra eşinizin işyerinizde çalışması ve ona maaş ödemeniz halinde bu tutarları vergiden düşemezsiniz.
Ücretin Vergilendirilmesi Gerekir mi?
Evet. Eşinizin çalışması karşılığında ödeme yapıyorsanız bu gelir, ücret sayılır. Dolayısıyla Gelir Vergisi Kanunu’nun 94. maddesi uyarınca gelir vergisi tevkifatı yapılması ve bu verginin muhtasar beyannameyle bildirilmesi gerekir. Kısacası, eşinize maaş veriyorsanız vergisini de ödemeniz gerekir.
Evlilik Öncesi Durum Ne?
Evlilik öncesinde eşinizle herhangi bir akrabalık bağı bulunmadığı için, bu dönemde yapılan ödemeler ücret sayılır ve gider olarak yazılabilir. Ancak evlilik tarihinden itibaren durum değişir. O tarihten sonra yapılan ödemeler vergi matrahından indirilemez.
Sigorta Primleri Gider Sayılır mı?
Hayır. Ücret gideri kabul edilmediği için, bu ücret üzerinden yapılan SGK prim ödemeleri de aynı şekilde gider olarak kabul edilmez.
Sonuç:
Eczacılık gibi aile bireylerinin birlikte çalıştığı sektörlerde, eşe yapılan ödemelerin vergiye etkisi önemlidir. Eğer eşiniz işyerinizde çalışıyorsa ve ona maaş ödüyorsanız, bu tutarların ticari kazançtan düşülemeyeceğini bilmeniz gerekir. Ancak yine de bu ödemelerin vergilendirilmesi ve bildirimi gerekir. Vergi cezalarıyla karşılaşmamak için gelir vergisi ve SGK yükümlülüklerine dikkat etmek büyük önem taşır.
Soru-Cevap Bölümü
- Eczacı olan eşime maaş ödüyorum, vergi matrahımdan düşebilir miyim?
Hayır, eşe ödenen maaş gider olarak kabul edilmez. - Eşim eczanemde çalışıyor, SGK primini ödüyorum. Gider yazabilir miyim?
Hayır, bu primler de indirilemez. - Evlilikten önce eşime yaptığım ödemeler gider sayılır mı?
Evet, evlilikten önce akrabalık ilişkisi yoksa gider yazılabilir. - Eşimle çalışmaya devam edebilir miyim?
Evet, ancak ona yapılan ödemeleri vergi matrahınızdan düşemezsiniz. - Eşime maaş ödüyorsam vergi kesintisi yapmalı mıyım?
Evet, gelir vergisi tevkifatı yapmak zorundasınız. - Gelir Vergisi Kanunu hangi maddeyle bu durumu düzenliyor?
41. madde, eşe yapılan ödemelerin gider kabul edilmeyeceğini belirtir. - Eşim işyerinde ikinci eczacı olarak atanmış, durum değişir mi?
Hayır, görev unvanı ne olursa olsun eşe yapılan maaş gider sayılmaz. - Eşimin maaşını beyan etmesem ne olur?
Vergi cezası ve faiz ödemek zorunda kalabilirsiniz. - Vergi dışı bırakmak yerine doğru beyan etsem avantajlı olur muyum?
Evet, yasal yükümlülükleri yerine getirmek ileride sorun yaşamamanız açısından önemlidir. - İşyerinde sadece eşim çalışıyor, yine de maaş gider yazamıyor muyum?
Evet, eşe ödenen maaş ve primler yasa gereği gider yazılamaz.
ÖRNEK ÖZELGE
| T.C. GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI Eskişehir Vergi Dairesi Başkanlığı Gelir Kanunları Grup Müdürlüğü |
| Sayı | : | E-11355271-120.01.02.07[2023/41]-29237 | 08.05.2024 | |
| Konu | : | Eczacı olan ticari kazanç mükellefinin yanında ikinci eczacı olarak çalıştırdığı eşine ödediği ücretin ve sigorta priminin ticari kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınıp alınmayacağı | ||
| İlgi | : | a)…/…/… tarihli özelge talep formunuz.b)…/…/… tarihli dilekçeniz. |
İlgide kayıtlı özelge talep formunuzun ve eklerinin incelenmesinden; 3/2/2022 tarihi itibarıyla eczacılık faaliyeti ile iştigal ettiğiniz, 21/4/2022 tarihi itibarıyla Eczacılık Fakültesi mezunu olan … işyerinizde ikinci eczacı olarak çalıştırmaya başladığınız, askerlik görevinizi yerine getirdiğiniz dönemde (31 Mayıs-30 Haziran 2023) … işyerinize mesul müdür olarak atandığı, askerlik görevini yerine getirmeniz sonrasında yanınızda ikinci eczacı olarak devam eden … ile 13/8/2023 tarihinde evlendiğiniz ve eşiniz … ile birlikte eczacılık faaliyetinize mesul müdür olarak devam ettiğiniz ve eşinize tarafınızca ödenen ücret ile eşiniz adına ödenen sigorta primlerinin ticari kazancınızın tespitinde gider olarak dikkate alınıp alınmayacağı hususunda görüş talep ettiğiniz anlaşılmış olup, Başkanlığımız görüşüne aşağıda yer verilmiştir.
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 37 nci maddesinde, “Her türlü ticari ve sınai faaliyetten doğan kazançlar ticari kazançtır.” hükmüne yer verilmiştir.
Aynı Kanunun “Bilanço Esasında Ticari Kazancın Tespiti” başlıklı 38 inci maddesinde, “Bilanço esasına göre ticari kazanç, teşebbüsdeki öz sermayenin hesap dönemi sonunda ve başındaki değerleri arasındaki müsbet farktır. Bu dönem zarfında sahip veya sahiplerce:
1. İşletmeye ilave olunan değerler bu farktan indirilir;
2. İşletmeden çekilen değerler ise farka ilave olunur.
Ticari kazancın bu suretle tespit edilmesi sırasında, Vergi Usul Kanununun değerlemeye ait hükümleri ile bu Kanunun 40 ve 41 inci maddeleri hükümlerine uyulur.” hükmü yer almaktadır.
Anılan Kanunun;
– “İndirilecek giderler” başlıklı 40 ıncı maddesinin birinci fıkrasının; (1) numaralı bendinde ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için yapılan genel giderlerin, (2) numaralı bendinde hizmetli ve işçilerin iş yerinde veya iş yerinin müştemilatında iaşe ve ibate giderleri, tedavi ve ilaç giderleri, sigorta primleri ve emekli aidatının (Bu primlerin ve aidatın istirdat edilmemek üzere Türkiye’de kain sigorta şirketlerine veya emekli ve yardım sandıklarına ödenmiş olması ve emekli ve yardım sandıklarının tüzel kişiliği haiz bulunmaları şartıyla) safı ticari kazancın tespitinde gider yazılabileceği,
– “Gider kabul edilmeyen ödemeler” başlıklı 41 inci maddesinin birinci fıkrasının (2) numaralı bendinde ise teşebbüs sahibinin kendisine, eşine ve küçük çocuklarına işletmeden ödenen aylık, ücret, ikramiye, komisyon ve tazminatların gider olarak kabul edilemeyeceği
hüküm altına alınmıştır.
Öte yandan, mezkur Kanunun;
– “Ücretin tarifi” başlıklı 61 inci maddesinde, “Ücret, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir.
Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez.
…”
– “Vergi tevkifatı” başlıklı 94 üncü maddesinde, “Kamu idare ve müesseseleri, iktisadî kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadî işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya ziraî işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar.
1. Hizmet erbabına ödenen ücretler ile 61 inci maddede yazılı olup ücret sayılan ödemelerden (istisnadan faydalananlar hariç), 103 ve 104 üncü maddelere göre,
…
Yukarıdaki bentlerde yazılı vergi tevkifatının yapılmasında 96 ncı madde hükmü göz önünde tutulur.
…”
hükümleri yer almaktadır.
Buna göre, işyerinizde ikinci eczacı olarak çalışan eşinize yapmış olduğunuz ödemelerin ücret kapsamında değerlendirilerek 193 sayılı Kanunun 61, 63, 94 ve 103 üncü maddeleri gereğince gelir vergisi tevkifatına tabi tutulması ve tevkif edilen vergilerin aynı Kanunun 98 ve 98/A maddeleri uyarınca muhtasar ve prim hizmet beyannamesi ile beyan edilerek ödenmesi gerekmekte olup, evlilik tarihinden (13/8/2023) itibaren eşinize yapılan ücret ve eşiniz için yapılan sigorta primi ödemelerinin ticari kazancınızın tespitinde gider olarak dikkate alınması mümkün bulunmamaktadır.
…
Kaynak: GİB Özelge Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Karnaudit veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
