Çağrı üzerine çalışma ve uzaktan çalışma iş ilişkileri, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesiyle düzenlenmiştir. Bu yazımızda bu çalışma modellerine dair temel yasal çerçeveyi ve işverenlerin dikkat etmesi gereken kritik noktaları ele aldık.
Esnek çalışma modelleri yaygınlaşıyor. Peki, hukuki zemini sağlam mı?
İş Kanunu’nun 14. maddesiyle düzenlenen çağrı üzerine çalışma ve uzaktan çalışma, iş gücünde esneklik sağlarken işverenler için belirli yükümlülükler doğuruyor. İş sözleşmesinin şekli, çalışma süresi, ücret, bildirim süresi gibi konular bu modellerde ayrı bir önem taşıyor.
ÇAĞRI ÜZERİNE ÇALIŞMA NEDİR?
Tanım:
Çağrı üzerine çalışma, yazılı iş sözleşmesiyle işçinin, ihtiyaç duyulduğunda çalışmak üzere işverene bağlı olduğu, kısmi süreli bir iş ilişkisidir.
Süre:
Taraflar belirlemezse, haftalık çalışma süresi otomatik olarak 20 saat sayılır. Bu süre içinde çalıştırılmasa bile işçi ücrete hak kazanır.
Bildirim:
İşveren, işçiyi çalıştırmak istiyorsa, aksi sözleşmede kararlaştırılmamışsa, en az 4 gün önceden bildirim yapmak zorundadır.
Günlük Çalışma Süresi:
Sözleşmede günlük süre belirtilmemişse, çağrı üzerine gelen işçi günde en az 4 saat çalıştırılmalıdır.
UZAKTAN ÇALIŞMA NEDİR?
Tanım:
Uzaktan çalışma, işçinin iş görme edimini evde veya işyeri dışında, teknolojik araçlar yoluyla yerine getirmesidir.
Sözleşme Zorunluluğu:
Uzaktan çalışma mutlaka yazılı sözleşme ile yapılmalıdır. Sözleşmede:
- İşin tanımı
- Süresi ve yeri
- Ücret ve ödeme şekli
- Sağlanan ekipman ve sorumluluklar
- İletişim yöntemleri
- Çalışma şartları
detaylı şekilde yer almalıdır.
Eşitlik İlkesi:
Uzaktan çalışan işçi, aynı işi yapan emsal işçiden sadece esaslı neden varsa farklı muameleye tabi tutulabilir.
İş Sağlığı ve Güvenliği:
İşveren, uzaktan çalışana:
- Bilgilendirme
- Eğitim
- Sağlık gözetimi
- Sağladığı ekipmanla ilgili iş güvenliği tedbirleri
sağlamakla yükümlüdür.
SONUÇ:
İşverenler için çağrı üzerine ve uzaktan çalışma, maliyet avantajı sağlayabilir. Ancak yasal kurallara uyulmadığında ciddi idari yaptırımlar ve işçilik alacakları riski doğar. Esnek çalışmanın avantajından yararlanmak isteyen işverenler, mutlaka bu modelleri sözleşmeyle ve kanuna uygun şekilde yürütmelidir.
10 Soru 10 Cevap:
1. Çağrı üzerine çalışma hangi kanunla düzenlenmiştir?
4857 sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesiyle.
2. İşveren çağrıyı ne kadar önceden yapmalıdır?
En az 4 gün önceden.
3. İşçi çağrıya uymak zorunda mı?
Evet, çağrı süresine uyulduysa işçi çalışmak zorundadır.
4. Haftalık çalışma süresi ne kadar sayılır?
Taraflar belirlemediyse 20 saat.
5. Çağrılan ama çalıştırılmayan işçiye ücret ödenir mi?
Evet, ücret hakkı vardır.
6. Uzaktan çalışmanın yasal tanımı nedir?
İşçinin, iş görme edimini işyeri dışında teknolojik araçlarla yerine getirmesi.
7. Uzaktan çalışma sözleşmesi zorunlu mu?
Evet, yazılı olmalıdır.
8. Uzaktan çalışana iş güvenliği eğitimi verilmeli mi?
Evet, işverenin sorumluluğudur.
9. Uzaktan çalışan farklı muameleye tabi tutulabilir mi?
Yalnızca esaslı bir neden varsa.
10. Sözleşmede hangi bilgiler olmalı?
İşin yeri, süresi, tanımı, ekipman, ücret, iletişim yöntemleri.
4857 Sayılı İş Kanunu
…
Çağrı üzerine çalışma ve uzaktan çalışma
Madde 14 – Yazılı sözleşme ile işçinin yapmayı üstlendiği işle ilgili olarak kendisine ihtiyaç duyulması halinde iş görme ediminin yerine getirileceğinin kararlaştırıldığı iş ilişkisi, çağrı üzerine çalışmaya dayalı kısmi süreli bir iş sözleşmesidir.
Hafta, ay veya yıl gibi bir zaman dilimi içinde işçinin ne kadar süreyle çalışacağını taraflar belirlemedikleri takdirde, haftalık çalışma süresi yirmi saat kararlaştırılmış sayılır. Çağrı üzerine çalıştırılmak için belirlenen sürede işçi çalıştırılsın veya çalıştırılmasın ücrete hak kazanır.
İşçiden iş görme borcunu yerine getirmesini çağrı yoluyla talep hakkına sahip olan işveren, bu çağrıyı, aksi kararlaştırılmadıkça, işçinin çalışacağı zamandan en az dört gün önce yapmak zorundadır. Süreye uygun çağrı üzerine işçi iş görme edimini yerine getirmekle yükümlüdür. Sözleşmede günlük çalışma süresi kararlaştırılmamış ise, işveren her çağrıda işçiyi günde en az dört saat üst üste çalıştırmak zorundadır.
(Ek fıkra: 6/5/2016-6715/2 md.) Uzaktan çalışma; işçinin, işveren tarafından oluşturulan iş organizasyonu kapsamında iş görme edimini evinde ya da teknolojik iletişim araçları ile işyeri dışında yerine getirmesi esasına dayalı ve yazılı olarak kurulan iş ilişkisidir.
(Ek fıkra: 6/5/2016-6715/2 md.) Dördüncü fıkraya göre yapılacak iş sözleşmesinde; işin tanımı, yapılma şekli, işin süresi ve yeri, ücret ve ücretin ödenmesine ilişkin hususlar, işveren tarafından sağlanan ekipman ve bunların korunmasına ilişkin yükümlülükler, işverenin işçiyle iletişim kurması ile genel ve özel çalışma şartlarına ilişkin hükümler yer alır.
(Ek fıkra: 6/5/2016-6715/2 md.) Uzaktan çalışmada işçiler, esaslı neden olmadıkça salt iş sözleşmesinin niteliğinden ötürü emsal işçiye göre farklı işleme tabi tutulamaz. İşveren, uzaktan çalışma ilişkisiyle iş verdiği çalışanın yaptığı işin niteliğini dikkate alarak iş sağlığı ve güvenliği önlemleri hususunda çalışanı bilgilendirmek, gerekli eğitimi vermek, sağlık gözetimini sağlamak ve sağladığı ekipmanla ilgili gerekli iş güvenliği tedbirlerini almakla yükümlüdür.
…
Kaynak: GİB Özelge Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. karenaudit veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
