Giriş
Türkiye’de ticari faaliyetlerde işyeri kavramı, Vergi Usul Kanunu’nda açıkça tanımlanmıştır. Ancak, özellikle home ofis (ev-ofis) kullanımı, bazı faaliyetler için esnek bir uygulama alanı bulabilmektedir. Atık malzeme alım-satımı gibi faaliyetlerde, işyerinin fiziksel varlığı ve depo ihtiyacı konusu, mükellefler açısından sıkça gündeme gelmektedir. Bu yazıda, Gelir İdaresi Başkanlığı’nın verdiği özelge doğrultusunda, atık malzeme ticareti yapanların home ofis kullanımına ilişkin vergi mevzuatı incelenecektir.
Vergi Usul Kanunu’nda İşyeri Kavramı
Vergi Usul Kanunu’nun 156. maddesi, işyerini ticari, sınai, zirai veya mesleki faaliyetin yürütüldüğü yer olarak tanımlar. Kanunda mağaza, depo, yazıhane gibi örnekler verilse de işyerinin bu örneklerle sınırlı olmadığı, esasen faaliyetin icrasına tahsis edilen her yerin işyeri sayılabileceği hükme bağlanmıştır.
Home Ofis Kullanımının Şartları
23/9/2002 tarihli ve 2002/3 sayılı Vergi Usul Kanunu İç Genelgesi’ne göre:
- Faaliyet türü ayrı bir işyeri açılmasını gerektirmiyorsa (örneğin danışmanlık, komisyonculuk gibi faaliyetlerde), ikametgâh adresi işyeri olarak kabul edilebilir.
- Ancak faaliyet, mutlaka bir işyerinde veya depoda yapılması gereken bir özellik taşıyorsa, vergi dairesi işyerinin varlığını zorunlu kılabilir.
Atık Malzeme Alım-Satımında Home Ofis Kullanımı
Atık malzeme alım-satımı faaliyetinin niteliği gereği, malın fiziken depolanması veya satışa sunulması gerekebilir. Eğer:
- Faaliyet yalnızca fabrikadan alınan malın doğrudan müşteriye teslim edilmesi şeklinde yürütülüyorsa, home ofis uygulaması mümkün olabilir.
- Ancak faaliyetin niteliği gereği depo tutulması gerektiği tespit edilirse, ayrı bir işyeri veya depo açılması zorunludur.
Vergi Dairesinin Takdir Yetkisi
Özelgede de belirtildiği üzere, faaliyet türünün depo veya ofis açmayı gerektirip gerektirmediği hususu, vergi dairesi tarafından yapılacak inceleme ve değerlendirmeye bağlıdır. Eğer faaliyetin sağlıklı yürütülebilmesi için fiziki işyeri veya depo şart görülürse, mükellefiyet kaydı yalnızca home ofis adresi üzerinden yapılamaz.
Sonuç
Atık malzeme alım-satımı faaliyetinde home ofis kullanımı, faaliyetin şekline göre mümkündür. Ancak, vergi dairesi tarafından depo veya işyeri açmanın zorunlu olduğu değerlendirilirse, mükellefin ayrı bir işyeri adresi bildirmesi gerekmektedir. Dolayısıyla, home ofis kullanımı faaliyetin niteliğine ve vergi idaresinin değerlendirmesine bağlıdır.
Soru – Cevap Tablosu
| Soru | Cevap |
|---|---|
| Home ofis ticari faaliyet için işyeri sayılır mı? | Evet, bazı faaliyetlerde ikametgâh adresi işyeri olarak kabul edilebilir. |
| Hangi faaliyetlerde home ofis kabul edilebilir? | Danışmanlık, komisyonculuk gibi fiziki mekân gerektirmeyen işlerde. |
| Atık malzeme ticaretinde depo zorunlu mudur? | Faaliyetin niteliğine göre depo açılması gerekebilir. |
| Vergi Usul Kanunu’na göre işyeri nasıl tanımlanır? | Faaliyetin yürütülmesine tahsis edilen her yer işyeri sayılır. |
| Atık malzeme satışı için home ofis adresi yeterli midir? | Eğer mal doğrudan fabrikadan alınıp müşteriye ulaştırılıyorsa yeterli olabilir. |
| Vergi dairesi home ofis kaydını reddedebilir mi? | Evet, faaliyet için depo veya işyeri şart ise reddedebilir. |
| Home ofis için ek kira sözleşmesi gerekir mi? | İkamet adresi işyeri olarak kullanılacaksa çoğu durumda gereklidir. |
| Home ofis mükellefiyeti hangi belgelerle yapılır? | Vergi dairesine işe başlama dilekçesi ve adres beyanı ile. |
| Ticari faaliyette işyeri zorunluluğu nasıl belirlenir? | Vergi dairesi, faaliyetin niteliğine göre karar verir. |
| Home ofis kullanımı hangi avantajları sağlar? | Ekstra kira ve işletme gideri doğmadan faaliyetin yürütülmesini sağlar. |
ÖRNEK ÖZELGE
T.C.
AFYONKARAHİSAR VALİLİĞİ
Defterdarlık Gelir Müdürlüğü
| Sayı | : | 63611781-105[ÖZELGE.2019-4]-E.21083 | 09.07.2019 | |
| Konu | : | ATIK MALZEME ALIM- SATIM İŞLERİNDE HOME OFİS | ||
İlgi kayıtlı özelge talep formunuzda, … Vergi Dairesi Müdürlüğünde karayolu ile şehirler arası yük taşımacılığı faaliyetinde bulunmakta iken ara sıra ilçede faaliyet gösteren fabrikalarda oluşan atık malzemenin alım-satım işini yapabilmek için, … Vergi Dairesine ek işe başlama dilekçesi ile başvurduğunuz; başvuru dilekçesinde home ofis şeklindeki müracaatınızın kabul edilmediği; mutlaka ofis/iş yeri veya depo açmanız gerektiği bildirildiği ancak yapacağınız işte, alıcının önceden belirlendiği ve fabrikaların stok sahalarından alınıp doğrudan müşteriye ulaştıracağınız için depo veya ofis açmayı gerektirecek bir durum olmadığını ve ikametgâhınızın bir kısmının ayrıca iş yeri (ev-ofis) olarak kullanılmasının mümkün olup olmadığına ilişkin görüş talep etmektesiniz.
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 156 ncı maddesinde, “Ticari, sınai, zirai ve mesleki faaliyette iş yeri; mağaza, yazıhane, idarehane, muayenehane, imalathane, şube, depo, otel, kahvehane, eğlence ve spor yerleri, tarla, bağ, bahçe, çiftlik, hayvancılık tesisleri, dalyan ve voli mahalleri, madenler, taş ocakları, inşaat şantiyeleri, vapur büfeleri gibi ticari, sınai, zirai veya mesleki bir faaliyetin icrasına tahsis edilen veya bu faaliyetlerde kullanılan yerdir.” hükmüne yer verilmiştir.
Madde hükmünden de anlaşılacağı üzere, işyerinin tanımı yapılırken, ticari, sınai, zirai ve mesleki faaliyetin yapılması ve yürütülmesinde kullanılan yerlerin neler olabileceği nitelenmiş ve tanımda belirtilen yerlerle sınırlandırılmamış olmakla birlikte, mükelleflerin ticari, sınai ve zirai faaliyetlerini sürdürdükleri yerlerin işyeri özelliğini taşıyabilmesi için bu yerlerin “faaliyetin icrasına tahsis edilmesi” veya faaliyetin icra edildiği “yer” olma özelliğini taşıması şarttır.
Öte yandan, 23/9/2002 tarih ve 2002/3 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu İç Genelgesinde, “… mükelleflerin ticari, sınai ve zirai faaliyetlerini sürdürdükleri yerlerin iş yeri özelliğini taşıyabilmesi için bu yerlerin “faaliyetin icrasına tahsis edilmesi” veya faaliyetin icra edildiği “yer” olma özelliği taşıması şarttır.
Ancak, faaliyet konusu ayrı bir iş yeri açılmasını gerektirmeyecek nitelikte, örneğin danışmanlık, komisyonculuk vb. ise ikametgâh adresinin iş yeri olarak kabulü mümkündür…” açıklamalarına yer verilmiştir.
Buna göre, iştigal konusu itibarıyla bir işyeri olmaksızın faaliyetini yürütebilmesi mümkün olabilen mükellefler için ikametgâh adreslerinin işyeri olarak kabulü suretiyle mükellefiyet kayıtlarının yapılması imkân dâhilindedir. Ancak, mükelleflerin yürüttükleri faaliyet türleri için mutlaka faaliyetin icra edileceği yerin şart olduğunun vergi dairelerince tespiti halinde, bunların mükellefiyet kayıtlarının işyeri adresi olmaksızın yapılmasına imkân bulunmamaktadır.
Bu itibarla, ilave faaliyet olarak bildirimini yaptığınız faaliyetinize yönelik olarak da yukarıda belirtilen çerçevede işlem tesis edilmesi icap etmekte olup, vergi dairesince söz konusu faaliyetinizin icrası için ayrı bir işyerinin veya deponun şart olduğunun tespiti ve değerlendirilmesi halinde bu yönde işlem tesis edilmesi gerekmektedir.
Bilgi edinilmesini rica ederim.
(*) Bu Özelge 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 413.maddesine dayanılarak verilmiştir.
(**) İnceleme, yargı ya da uzlaşmada olduğu halde bu konuya ilişkin olarak yanlış bilgi verilmiş ise bu özelge geçersizdir.
(***) Talebiniz üzerine tayin edilmiş olan bu özelgeye uygun işlem yapmanız hâlinde, bu fiilleriniz dolayısıyla vergi tarh edilmesi icap ederse, tarafınıza vergi cezası kesilmeyecek ve tarh edilen vergi için gecikme faizi hesaplanmayacaktır.
Kaynak: GİB Özelge Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. karenaudit veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
