Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk sistemi, klasik depolama faaliyetlerinden farklı olarak hem süreye bağlı depolama hizmeti hem de ürün senedi devri yoluyla ürün teslimi olmak üzere iki ayrı vergisel olayı aynı bünyede barındırmaktadır.
Konya Vergi Dairesi Başkanlığının 10.07.2017 tarihli özelgesi, bu iki başlığın hangi anda, hangi matrah üzerinden, hangi belge ile vergilendirileceğini açık biçimde ortaya koymaktadır. Aşağıda değerlendirme, özelgede olduğu gibi yalnızca olayın kendi vakıası üzerinden yapılmıştır.
1) Depolama Hizmetinin Vergilendirilmesi ve Fatura Düzeni
Depolama hizmeti süreye yaygın bir hizmettir. Hizmetin ifası, tek bir anda değil, kira süresi boyunca devam etmektedir. Bu nedenle KDV Genel Uygulama Tebliği gereği:
- Her vergilendirme dönemine (her ay) isabet eden kira bedeli üzerinden
- Genel oranlı KDV hesaplanır
- Hizmet ifa edildiği ay itibarıyla KDV doğar
- Fatura, o döneme isabet eden hizmet bedeli için düzenlenir
- Toplam bedel ileride peşin veya topluca tahsil edilse dahi, KDV beyanı “aylara bölünerek” yapılır
Bu düzenleme ile verginin beyanı “tahsilat”a değil “hizmet ifasına” bağlanmıştır. Zaman içinde kısım kısım oluşan kira hizmeti, süre yaygın hizmet statüsündedir ve depoda ürün kalmaya devam ettiği her ay vergiyi doğuran olay kısım kısım gerçekleşmektedir.
2) Ürün Senedi Devri / Ürünün Depodan Çekilmesi
Lisanslı depoculuk sisteminde depodan ürün çekme olayı daha farklı bir KDV doğumuna yol açar. Özelgede dayanaklanan KDV Kanunu hükümlerine göre:
- Ürün senedinin devri değil,
- Ürünün depodan fiilen çekilmesi KDV doğuran olaydır
- Matrah, ürün senedinin işlem gördüğü borsadaki oluşan değerdir
- KDV sorumlusu doğrudan lisanslı depo işletmecisidir
Bu ikinci aşama, depolama hizmetinden bağımsız yeni bir KDV olayıdır. Depolama süresinde düzenlenen faturalardaki KDV ile ürün çekişi üzerine doğan KDV aynı olay değildir, karıştırılamaz.
3) Faturalama — Ne Zaman ve Hangi Olayda?
Senaryo 1 — Sadece depolama devam ediyorsa:
Her ayın sonu itibarıyla depolama bedeli için 7 gün içinde fatura düzenlenir.
Senaryo 2 — Ürün depodan çekildiyse:
Ürün çekiliş tarihini izleyen 7 gün içinde, borsa değeri matrah alınarak ürün teslim KDV’si faturalandırılır (sorumluluk KDVK 9/3’e göre depocu üzerindedir).
Bu iki fatura aynı anda doğmaz; biri süre yaygın hizmet, diğeri ürün teslimidir.
4) Sonuç
Lisanslı depolama faaliyetinde en sık yapılan hata, depolama hizmetinin tamamlanmasını bekleyerek tek seferde fatura kesmek veya ürün çekişi sırasında geriye dönük toplu faturalama yapmaktır. Bu iki uygulama da KDV mevzuatına açıkça aykırıdır. Vergi idaresi “tahsilat”ı değil “hizmet ifası ve ürün çekişi”ni esas alır. Bu nedenle;
- Faturanın gecikmesi “hiç düzenlenmemiş sayılma” sonucunu doğurur
- Gecikme, doğrudan cezalı tarhiyat ve gecikme faizine konu olur
- Ürün çekişi esnasında matrah hatası savunmasız bir risk alanıdır
Bu alan, tarım piyasasında yüksek tutarlı işlem döndüğü için yanlış faturalama otomatik olarak vergi riskine dönüşür. Depolama akışı kurulmadan KDV planlaması yapılması, sistemik hata üretir.
10 Soru – 10 Cevap
| Soru | Cevap |
|---|---|
| Lisanslı depoda depolama hizmeti KDV’ye tabi midir | Evet, süre yaygın hizmet olarak aylık KDV beyan edilir |
| Depolama faturası ne zaman düzenlenir | Her ayın sonunda hizmetin ifasını takiben 7 gün içinde |
| Ürün senedi devrinde mi KDV doğar | Hayır, ürün depodan çekildiği anda KDV doğar |
| KDV matrahı nasıl belirlenir | Ürün senedinin borsada oluşan son işlem değeri matrahtır |
| KDV sorumlusu kimdir | Lisanslı depo işleticisi sorumludur |
| Tahsilat yapılmasa da KDV beyanı gerekir mi | Evet, hizmet ifasına göre beyan edilir |
| Ürün çekişi ile depolama KDV’si aynı mıdır | Hayır, iki farklı vergilendirme olayıdır |
| Faturanın gecikmesi ne sonuç doğurur | Hiç düzenlenmemiş sayılma ve cezalı tarhiyat riski |
| Belli dönemlerde toplu fatura kesilebilir mi | Hayır, her dönem için ayrı fatura zorunludur |
ÖRNEK ÖZELGE
T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
Konya Vergi Dairesi Başkanlığı
| Sayı | : | 48349025-105[257-2016/165067] – 61446 | 10.07.2017 | |
| Konu | : | Lisanslı Depo İşletmeciliği | ||
İlgide kayıtlı özelge talep formunuzda; şirketinizin 5300 sayılı Kanun kapsamında lisanslı depo işletmeciliği faaliyetinde bulunacağı, Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Yönetmeliğinin 39/6 maddesinde yer alan “Ürün senedinin satıldığı veya devredildiği güne kadar tahakkuk eden depolama ücretleri, lisanslı depo ücret tarifesi çerçevesinde borsa veya takas hizmetlerini sunan yetkili kuruluş tarafından satış bedelinden mahsup edilerek izleyen ilk beş iş gününde ilgili lisanslı depo işletmesinin hesabına aktarılır.” şeklindeki düzenleme uyarınca, şirketinizin düzenleyeceği lisanslı depo kira bedelleri ile ilgili faturaların aylık olarak mı yoksa alım-satıma istinaden mi düzenleneceği, aylık olarak düzenlenmesi durumunda tahsil etmediğiniz katma değer vergisinin ödenip ödenmeyeceği hususlarında Başkanlığımız görüşü talep edilmektedir.
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 229 uncu maddesinde, fatura, “satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır.” şeklinde tanımlanmış, aynı Kanunun 231 inci maddesinin birinci fıkrasının (5) numaralı bendinde ise; faturanın, malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azamî yedi gün içinde düzenlenmesi gerektiği, bu süre içerisinde düzenlenmeyen faturaların hiç düzenlenmemiş sayılacağı hükme bağlanmıştır.
Anılan Kanunun 232 nci maddesinde de “Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçiler:
1. Birinci ve ikinci sınıf tüccarlara;
2. Serbest meslek erbabına;
3. Kazançları basit usulde tespit olunan tüccarlara;
4. Defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilere;
5. Vergiden muaf esnafa
Sattıkları emtia veya yaptıkları işler için fatura vermek ve bunlar da fatura istemek ve almak mecburiyetindedirler.
Yukarıdakiler dışında kalanların, birinci ve ikinci sınıf tüccarlar ile kazancı basit usulde tespit edilenlerden ve defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilerden satın aldıkları emtia veya onlara yaptırdıkları iş bedelinin (1.1.2017 tarihinden itibaren) 900 TL’yi geçmesi veya bedeli (1.1.2017 tarihinden itibaren) 900 TL’den az olsa dahi istemeleri halinde emtiayı satanın veya işi yapanın fatura vermesi mecburidir.” hükmü yer almaktadır.
Diğer taraftan, 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun;
– (1/3-d) maddesinde, 10/2/2005 tarihli ve 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanununa göre düzenlenen ürün senetlerinin, senedin temsil ettiği ürünü depodan çekecek olanlara tesliminin KDV’ye tabi olduğu,
– (9/3) maddesinde, 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanununa göre düzenlenen ürün senetlerinin, senedin temsil ettiği ürünü depodan çekecek olanlara teslimine ait KDV’nin ödenmesinden lisanslı depo işleticilerinin sorumlu olduğu,
– (10/k) maddesinde, 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanununa göre düzenlenen ürün senetlerinin temsil ettiği ürünlerin depodan çekilmesi ile vergiyi doğuran olayın meydana geleceği,
– (23/d) maddesinde, ürün senetlerinin, senedin temsil ettiği ürünü depodan çekecek olanlara tesliminde, senedin en son işlem gördüğü borsada oluşan değerinin KDV matrahını oluşturacağı
hüküm altına alınmıştır.
Bunun yanı sıra, aynı Kanunun (10/a) maddesine göre, hizmet işlemlerinde hizmetin ifası ile; (10/a) maddesine göre, kısım kısım hizmet ifası konusunda anlaşılmış olması halinde her bir kısım hizmetin ifası ile vergiyi doğuran olay meydana gelmektedir.
Ayrıca, KDV Genel Uygulama Tebliğinin, (I/Ç-1) bölümünde, “… Birden fazla vergilendirme dönemine yayılarak verilen hizmetlerde, hizmet bedelinin tamamının veya bir kısmının hizmet ifa edilmeden önce tahsil edilmesi halinde, fatura ve benzeri belge düzenlenmemiş olması koşuluyla KDV doğmaz. Öte yandan, bir vergilendirme döneminden fazla devam eden hizmetlerde, takvim yılının aylık dönemlerinden oluşan vergilendirme dönemleri itibarıyla KDV’nin hesaplanması ve verilecek hizmetlere ilişkin faturanın aylık ödeme tutarı belirtilerek tanzim edilmesi gerekmektedir. Belli bir vergilendirme döneminde beyan edilecek KDV matrahının ise toplam hizmet bedelinin, hizmetin ifa edileceği aylık sürelere bölünmesi suretiyle tespiti mümkün bulunmaktadır.
Toplam bedel hizmet tamamlandığında alınsa dahi hizmetin gerçekleştiği vergilendirme dönemlerine isabet eden tutarın ilgili olduğu dönemde beyan edilmesi gerekmekte olup, hizmet bedelinin tamamının hizmet ifasının sonunda beyan edilmesi mümkün değildir…” açıklamaları yer almaktadır.
Buna göre, birden fazla KDV vergilendirme dönemini içerecek şekilde devam eden depolama/kiralama hizmetinde;
– Verilen hizmete ait KDV’nin her bir vergilendirme dönemine isabet eden depolama hizmet bedeli üzerinden genel oranda (%18) hesaplanarak mükellef sıfatıyla beyan edilip ödenmesi,
– Alım-satımın gerçekleşmediği her bir KDV vergilendirme dönemi için ilgili dönem sonundan, alım-satımın gerçekleştiği KDV vergilendirme döneminde ise alım-satım tarihinden itibaren yedi gün içinde ilgili döneme tekabül eden hizmet bedeli için alıcı adına fatura düzenlenmesi,
gerekmektedir.
Bilgi edinilmesini rica ederim.
(*) Bu Özelge 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 413.maddesine dayanılarak verilmiştir.
(**) İnceleme, yargı ya da uzlaşmada olduğu halde bu konuya ilişkin olarak yanlış bilgi verilmiş ise bu özelge geçersizdir.
(***) Talebiniz üzerine tayin edilmiş olan bu özelgeye uygun işlem yapmanız hâlinde, bu fiilleriniz dolayısıyla vergi tarh edilmesi icap ederse, tarafınıza vergi cezası kesilmeyecek ve tarh edilen vergi için gecikme faizi hesaplanmayacaktır.
Kaynak: GİB Özelge Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. karenaudit veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
