Avukatlık ve Arabuluculuk Faaliyetlerinde Tek Ofis Zorunluluğu
Serbest meslek erbapları — özellikle avukatlar ve arabulucular — faaliyetlerini bağımsız ve şahsi sorumluluk altında yürütürler. Ancak bu durum, birden fazla iş yeri ya da şube açma imkânı açısından bazı yasal sınırlamalara tabidir. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın 16.07.2019 tarihli özelgesine göre, serbest meslek erbaplarının ilave iş yeri (şube) açması mümkün değildir.
1. Serbest Meslek Kazancı ve Faaliyetin Niteliği
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 65. maddesi uyarınca, serbest meslek faaliyeti sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi bilgiye veya ihtisasa dayanan ve işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında yürütülen bir iştir.
Avukatlık ve arabuluculuk faaliyetleri, bu tanıma birebir uyan serbest meslek faaliyetleridir. Her iki meslek de şahsi emek, bilgi ve uzmanlık gerektirir; kazanç, sermayeden değil, kişinin profesyonel hizmetinden doğar.
Bu nedenle, bir avukat veya arabulucu aynı zamanda hem kendi ad ve hesabına hem de şahsen sorumlulukla çalışmak zorundadır.
2. Avukatlıkta Tek Ofis Zorunluluğu
1136 sayılı Avukatlık Kanunu’nun 43. maddesi, avukatların tek bir büroya sahip olabileceğini açıkça hükme bağlamıştır.
Maddeye göre:
-Bir avukatın birden fazla bürosu olamaz. Birlikte çalışan avukatlar ayrı büro edinemezler. Avukatlık ortaklığı yurt içinde şube açamaz.
Dolayısıyla, bir avukat aynı anda birden fazla adreste faaliyet gösteremez. Birlikte çalışan avukatların da ayrı ayrı büro açması yasaktır.
Bu hüküm, avukatlık mesleğinde mesleki disiplinin korunması, müvekkil güveninin zedelenmemesi ve etik standartların sağlanması amacıyla getirilmiştir.
3. Arabuluculukta Tarafsızlık ve Şahsen Faaliyet
6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu’nun 9. maddesi, arabulucunun görevini tarafsız ve şahsen yerine getirmesi gerektiğini belirtir.
Bu nedenle, arabuluculuk faaliyeti de şube mantığıyla yürütülemez. Çünkü arabulucu, kendi mesleki otoritesini devredemez veya başka bir ofis üzerinden yürütülen bir hizmet zinciri kuramaz.
4. Vergisel Açıdan Değerlendirme
Gelir İdaresi Başkanlığı’nın Kocaeli Vergi Dairesi Başkanlığı tarafından verilen özelgede, şu sonuca varılmıştır:
- Avukatlık ve arabuluculuk faaliyetleri serbest meslek kazancı olarak vergilendirilir.
- Bu faaliyetlerin kişisel sorumlulukla yürütülmesi esastır.
- Bu nedenle serbest meslek erbabının ilave bir iş yeri açması (şube) Vergi Usul Kanunu açısından mümkün değildir.
5. Sonuç
Serbest meslek erbapları — özellikle avukatlar ve arabulucular — faaliyetlerini tek bir iş yeri üzerinden yürütmek zorundadır. İlave iş yeri veya şube açılması; hem Avukatlık Kanunu’na, hem de Gelir Vergisi Kanunu’nun serbest meslek tanımına aykırıdır.
Arabuluculuk ve avukatlık gibi şahsi sorumluluk gerektiren mesleklerde, mesleki faaliyetin tek merkezden yürütülmesi hem hukuki hem de etik bir zorunluluktur.
Soru & Cevap Tablosu
| Soru | Cevap |
|---|---|
| Serbest meslek erbabı birden fazla iş yeri açabilir mi? | Hayır, ilave iş yeri açılması mümkün değildir. |
| Avukat aynı anda iki ofis açabilir mi? | Hayır, Avukatlık Kanunu’nun 43. maddesi buna izin vermez. |
| Arabulucular farklı bir adreste ikinci ofis açabilir mi? | Hayır, arabuluculuk şahsen yürütülmesi gereken bir faaliyettir. |
| Avukatlık ortaklığı şube açabilir mi? | Hayır, Avukatlık Kanunu’na göre avukatlık ortaklıkları yurt içinde şube açamaz. |
| Arabuluculuk faaliyeti hangi kanunla düzenlenmiştir? | 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu ile. |
| Serbest meslek kazancı nedir? | Kişisel bilgi ve emeğe dayalı, bağımsız yapılan işlerden doğan kazançtır. |
| Vergi açısından ikinci iş yeri açmak mümkün mü? | Serbest meslek erbabı için mümkün değildir. |
| Avukatlık bürosu nasıl vergilendirilir? | Gelir Vergisi Kanunu’nun 65. maddesi uyarınca serbest meslek kazancı olarak vergilendirilir. |
| Arabuluculuk ve avukatlık kazancı ayrı mı beyan edilir? | Hayır, her ikisi de serbest meslek kazancı olarak birlikte beyan edilir. |
| İlave ofis açılırsa hangi yaptırım uygulanır? | İlgili kanunlara aykırılık nedeniyle disiplin ve vergi yönünden yaptırımlar uygulanabilir. |
ÖRNEK ÖZELGE
T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
Kocaeli Vergi Dairesi Başkanlığı
Gelir Kanunları Usul ve Tahsilat Grup Müdürlüğü
| Sayı | : | 70280967-105-E.75347 | 16.07.2019 | |
| Konu | : | Serbest Meslek Erbabının İlave İş Yeri Açıp Açamayacağı Hk. | ||
İlgide kayıtlı özelge talep formunuzda; aynı adreste avukatlık ve arabuluculuk faaliyetinde bulunduğunuz, arabuluculuk faaliyetinize, farklı bir adreste ilave iş yeri/ofis kiralayarak devam etmek istediğiniz belirtilerek bu durumun Vergi Usul Kanunu açısından uygun olup olmadığı hususunda Başkanlığımızdan görüş talep edilmiştir.
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun;
– 61 inci maddesinde, “Ücret, işverene tabi ve belirli bir iş yerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir.
Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez.”
– 65 inci maddesinde, “Her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançlar serbest meslek kazancıdır.
Serbest meslek faaliyeti; sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan işlerin işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır…”
hükümlerine yer verilmiştir.
Diğer taraftan, 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanununun;
– 2 nci maddesinde, “(1) Bu Kanunun uygulanmasında;
a) Arabulucu: Arabuluculuk faaliyetini yürüten ve Bakanlıkça düzenlenen arabulucular siciline kaydedilmiş bulunan gerçek kişiyi,
b) Arabuluculuk: Sistematik teknikler uygulayarak, görüşmek ve müzakerelerde bulunmak amacıyla tarafları bir araya getiren, onların birbirlerini anlamalarını ve bu suretle çözümlerini kendilerinin üretmesini sağlamak için aralarında iletişim sürecinin kurulmasını gerçekleştiren, uzmanlık eğitimi almış olan tarafsız ve bağımsız bir üçüncü kişinin katılımıyla ve ihtiyarî olarak yürütülen uyuşmazlık çözüm yöntemini,…”,
– 9 uncu maddesinde, “(1) Arabulucu görevini özenle, tarafsız bir biçimde ve şahsen yerine getirir.”
hükümleri yer almaktadır.
Öte yandan, 1136 sayılı Avukatlık Kanununun “Büro edinme zorunluluğu” başlıklı 43 üncü maddesinin ikinci fıkrasında; “Bir avukatın birden fazla bürosu olamaz. Birlikte çalışan avukatlar ayrı büro edinemezler. Avukatlık ortaklığı yurt içinde şube açamaz…” hükmü yer almaktadır.
Bu bağlamda, arabuluculuk faaliyetinin şahsen ve tarafsız olarak yerine getirilmesi gereken bir meslek olması nedeniyle serbest meslek faaliyeti olarak değerlendirilmesi ve söz konusu faaliyetten elde edilen kazancınızın avukatlık faaliyetinden elde edilen kazançlarla birlikte serbest meslek kazancı olarak vergilendirilmesi gerekmektedir.
Diğer taraftan, avukatlık ve arabuluculuk faaliyetlerinin serbest meslek faaliyeti olması, mesleki bilgiye ve ihtisasa dayanması, şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yürütülmesi gerektiğinden, serbest meslek erbabının iş yerine ilave olarak şube açması mümkün bulunmamaktadır.
Bilgi edinilmesini rica ederim.
(*) Bu Özelge 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 413.maddesine dayanılarak verilmiştir.
(**) İnceleme, yargı ya da uzlaşmada olduğu halde bu konuya ilişkin olarak yanlış bilgi verilmiş ise bu özelge geçersizdir.
(***) Talebiniz üzerine tayin edilmiş olan bu özelgeye uygun işlem yapmanız hâlinde, bu fiilleriniz dolayısıyla vergi tarh edilmesi icap ederse, tarafınıza vergi cezası kesilmeyecek ve tarh edilen vergi için gecikme faizi hesaplanmayacaktır.
Kaynak: GİB Özelge Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. karenaudit veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
