Türkiye’de faaliyet gösteren işletmelerin gerek kendi ortaklarından gerekse üçüncü kişilerden araç kiralaması oldukça yaygın bir uygulamadır. Ancak bu tür ödemelerin nasıl belgelendirileceği, Vergi Usul Kanunu (VUK) ve ilgili Genel Tebliğler çerçevesinde önem arz etmektedir. Bu yazıda, şirket ortağından kiralanan araçlar için yapılan kira ödemelerinin tevsik zorunluluğu kapsamında değerlendirilip değerlendirilmeyeceğini ele alacağız.
Vergi Usul Kanunu’nda Tevsik Zorunluluğu
213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 227. maddesi, işletmelerin üçüncü kişilerle olan tüm mali işlemlerini ispat edici belgelerle kayıt altına almasını şart koşmaktadır. Bu kapsamda, tahsilat ve ödemelerin banka, finansal kurumlar veya PTT aracılığıyla yapılması zorunluluğu mükerrer 257. madde ile düzenlenmiştir.
459, 469, 479 ve 480 sıra no.lu VUK Genel Tebliğleri ile bu uygulamanın sınırları belirlenmiştir. Genel kural olarak; 30.000 TL’yi aşan tahsilat ve ödemelerin banka veya finansal kurumlar aracılığıyla yapılması gerekmektedir.
Araç Kiralama İşlemlerinde Özel Düzenleme
Araç kiralama faaliyetleri, diğer işlemlerden farklı olarak özel bir düzenlemeye tabi tutulmuştur. 480 sıra no.lu Tebliğ ile 1 Temmuz 2017’den itibaren, araç kiralama faaliyetinde bulunan mükelleflerin tahsilat ve ödemeleri için tutar sınırı kaldırılmıştır. Yani, kiralama bedeli ne olursa olsun, mutlaka banka, ödeme kuruluşları veya PTT üzerinden yapılmalı ve bu işlemler finansal kurumlarca düzenlenen belgelerle tevsik edilmelidir.
Şirket Ortağından Araç Kiralama Durumu
Şirket ortağından araç kiralanması halinde iki ayrı durum söz konusu olabilir:
- Şirket ortağının araç kiralama faaliyetiyle uğraşması halinde:
-Tutar sınırına bakılmaksızın, tüm ödemeler banka veya finansal kurumlar aracılığıyla yapılmalıdır. - Şirket ortağının ticari organizasyon gerektirmeyecek şekilde araç kiralaması halinde:
-Ödemeler, yalnızca 30.000 TL’yi aşan tutarlarda banka veya finansal kurumlar aracılığıyla yapılmalıdır.
Cezai Yaptırımlar
VUK’un mükerrer 355. maddesi uyarınca, tevsik zorunluluğuna uyulmaması durumunda özel usulsüzlük cezası uygulanmaktadır. Bu ceza, her bir işlem için işlem tutarının %5’i oranında olmakla birlikte, kanunda belirlenen alt sınırların altında olamaz.
Sonuç
Şirketlerin ortaklarından araç kiralamaları mümkündür; ancak bu ödemelerin şekli, kiralayan ortağın faaliyet türüne göre değişmektedir. Araç kiralama faaliyeti yapan ortaklardan kiralanan araçlarda tutar sınırı olmaksızın, ticari organizasyon kapsamında olmayan kiralamalarda ise 30.000 TL’yi aşan ödemelerde banka veya finansal kurumlar aracılığıyla ödeme yapılmalı ve belgeler düzenlenmelidir.
Soru & Cevap Tablosu
| Soru | Cevap |
|---|---|
| Şirket ortağından kiralanan araç için ödeme nasıl yapılmalıdır? | Ödeme, durumuna göre banka veya finansal kurumlar aracılığıyla yapılmalıdır. |
| Araç kiralama işlemlerinde tevsik zorunluluğu nedir? | Kira ödemelerinin banka, PTT veya ödeme kuruluşları üzerinden yapılması ve belgelenmesidir. |
| 30.000 TL altındaki ödemelerde banka zorunlu mu? | Ticari organizasyon gerektirmeyen kiralamalarda 30.000 TL altındaki ödemelerde zorunluluk yoktur. |
| Araç kiralama faaliyetiyle uğraşan ortağa ödeme nasıl yapılır? | Tutar sınırlaması olmaksızın tüm ödemeler banka veya finansal kurumlar üzerinden yapılmalıdır. |
| Hangi tarihten itibaren araç kiralamada banka zorunluluğu başladı? | 1 Temmuz 2017’den itibaren geçerlidir. |
| Şirket ortağının kiralama faaliyeti yoksa hangi sınır uygulanır? | 30.000 TL’yi aşan ödemelerde banka üzerinden ödeme zorunludur. 459 SIRA NO’LU VERGİ USUL KANUNU GENEL TEBLİĞİ (Güncel Hali) Resmi Gazete Tarihi: 24/12/2015 Resmi Gazete No: 29572 (469, 479, 480, 540, 572 ve 575 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Tebliği ile Değişen Güncel Hali) |
| Araç kiralama ödemeleri nakit yapılabilir mi? | Hayır, tevsik kapsamındaki ödemelerin mutlaka banka veya finansal kurumlar aracılığıyla yapılması gerekir. |
| Tevsik zorunluluğunun dayanağı hangi kanundur? | 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 227 ve mükerrer 257. maddeleri. |
| Ceza hangi maddeye göre uygulanır? | Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 355. maddesine göre ceza kesilir. |
ÖRNEK ÖZELGE
T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı
Gelir Kanunları Usul Grup Müdürlüğü
| Sayı | : | 27575268-105[Mük.257-2019-179]-E.244189 | 19.07.2019 | |
| Konu | : | Şirket ortağından kiralanan araç için yapılan kira ödemelerinin tevsik zorunluluğu kapsamında olup olmadığı hk. | ||
İlgide kayıtlı özelge talep formunuzda; şirket ortağından kiraladığınız aracın kira bedelinin banka aracılığıyla ödenme zorunluluğunun bulunup bulunmadığı hususunda Başkanlığımızdan görüş talep edilmiştir.
213 sayılı Vergi Usul Kanununun “İspat Edici Kâğıtlar” başlıklı 227 nci maddesinin birinci fıkrasında “Bu kanunda aksine hüküm olmadıkça, bu kanuna göre tutulan ve üçüncü şahıslarla olan münasebet ve muamelelere ait olan kayıtların tevsiki mecburidir.” hükmü yer almaktadır.
Mezkûr Kanunun mükerrer 257 nci maddesinde de mükelleflere muameleleri ile ilgili tahsilat ve ödemelerini banka, benzeri finans kurumları veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle tevsik etmeleri zorunluluğunu getirme ve bu zorunluluğun kapsamını ve uygulamaya ilişkin usul ve esaslarını belirleme hususlarında Bakanlığımıza yetki verilmiştir.
Bu yetkiye dayanılarak tahsilat ve ödemelerin aracı finansal kurumlar tarafından düzenlenen belgelerle tevsiki uygulamasının usul ve esasları 469, 479 ve 480 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri ile değişik 459 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde belirlenmiştir.
Bu bağlamda, tahsilat ve ödemelerin tevsik zorunluluğu kapsamına; Vergi Usul Kanununun 232 nci maddesinin birinci fıkrası kapsamında fatura almak zorunda olan birinci ve ikinci sınıf tüccarların, serbest meslek erbabının, kazançları basit usulde tespit olunan tüccarların, defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilerin ve vergiden muaf esnafın, kendi aralarında ve tevsik zorunluluğu kapsamında olmayanlarla yapacakları, 7.000 TL’yi aşan tutardaki her türlü tahsilat ve ödemeleri girmekte olup, yine mezkûr Tebliğde belirlenen tahsilat ve ödemeler ise tevsik zorunluluğu dışında tutulmuştur.
Bunun yanı sıra, 480 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No: 459)’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğle, 1/7/2017 tarihinden itibaren yürürlüğe girmek üzere, 459 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin “4.1. Kapsam ve Tutar” başlıklı bölümünün sonuna, “Tevsik zorunluluğu kapsamında olanlardan araç kiralama faaliyeti ile uğraşanların vermiş oldukları motorlu kara taşıtı ve motorlu kara aracı (13/10/1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu ile 18/7/1997 tarihli ve 23053 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Karayolları Trafik Yönetmeliğine göre tescile yetkili kuruluşlarca kayıt ve tescil edilmesi zorunlu olmayan taşıt ve araçlar hariç) kiralama hizmetlerine ilişkin tahsilat ve ödemelerin ise yukarıda belirtilen hadle sınırlı kalınmaksızın, aracı finansal kurumlar tarafından düzenlenen belgeler ile tevsik edilmesi zorunludur.” paragrafı eklenmiştir.
Buna göre, araç kiralama faaliyeti ile uğraşan mükelleflerin, kayıt ve tescili zorunlu olan motorlu araçların/taşıtların kiralanması işlemine ilişkin tahsilat ve ödemelerini tutar sınırlaması olmaksızın 1/7/2017 tarihinden itibaren aracı finansal kurumlar (banka, ödeme kuruluşları veya Posta ve Telgraf Teşkilatı A.Ş.) aracılığı ile yapmaları ve bu tahsilat ve ödemeleri söz konusu kurumlarca düzenlenen belgeler ile tevsik etmeleri zorunludur.
Bu itibarla;
– Kendisinden araç kiralanan şirket ortağının araç kiralama faaliyeti ile uğraşan mükelleflerden olması durumunda, söz konusu aracın kiralanmasına ilişkin tahsilat ve ödemelerin tutar sınırlaması olmaksızın,
– Aracı kiralanan şirket ortağının, söz konusu araç kiralama faaliyetini ticari organizasyon gerektirmeyecek şekilde yapması durumunda, şirket ortağınıza araç kiralama bedeli adı altında yapılan 7.000 TL’yi aşan tutardaki ödemelerin,
mezkûr Genel Tebliğde öngörülen usul esaslar dahilinde, aracı finansal kurumlar kanalıyla yapılması ve söz konusu kurumlarca düzenlenen belgelerle tevsik edilmesi zorunludur.
Diğer taraftan, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 355 inci maddesinin dördüncü fıkrasında, tahsilat ve ödemelerini banka, benzeri finans kurumları veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle tevsik etme zorunluluğuna uymayan mükelleflerden her birine, her bir işlem için bu maddeye göre uygulanan cezalardan az olmamak üzere işleme konu tutarın %5’i nispetinde özel usulsüzlük cezası kesileceği hükme bağlanmıştır.
Bilgi edinilmesini rica ederim.
(*) Bu Özelge 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 413.maddesine dayanılarak verilmiştir.
(**) İnceleme, yargı ya da uzlaşmada olduğu halde bu konuya ilişkin olarak yanlış bilgi verilmiş ise bu özelge geçersizdir.
(***) Talebiniz üzerine tayin edilmiş olan bu özelgeye uygun işlem yapmanız hâlinde, bu fiilleriniz dolayısıyla vergi tarh edilmesi icap ederse, tarafınıza vergi cezası kesilmeyecek ve tarh edilen vergi için gecikme faizi hesaplanmayacaktır.
Kaynak: GİB Özelge Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. karenaudit veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
