Türkiye’de turizm işletmeleri tarafından kiralanan plajların bakımı ve işletilmesi sırasında ortaya çıkan masraflar, vergi mevzuatı açısından farklı şekillerde değerlendirilebilmektedir. Özellikle plaj kumunun doğal nedenlerle kaybolması ve bunun yerine yeni kum alınması süreci, Vergi Usul Kanunu (VUK) hükümleri çerçevesinde nasıl muhasebeleştirileceği konusunda önem arz etmektedir.
Vergi Usul Kanunu Açısından Değerlendirme
213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 272. maddesi, gayrimenkulün iktisadi değerini artırmaya yönelik giderlerin maliyete eklenmesini öngörmektedir. Ancak kiralık taşınmazlarda yapılan bu tür harcamalar, kiracı açısından özel maliyet bedeli olarak dikkate alınmaktadır.
Bunun yanında 313. madde, işletmede bir yıldan fazla kullanılan ve yıpranmaya maruz kalan iktisadi kıymetlerin amortismana tabi tutulacağını düzenlemektedir. Ancak değeri belirli bir tutarın altında kalan kalemler doğrudan gider yazılabilmektedir.
Plaj Kumunun Muhasebeleştirilmesi
Kiralanan plajlarda doğal nedenlerle (örneğin gel-git hareketleri) kum kaybı yaşanması olağan bir durumdur. Bu nedenle işletmelerin periyodik olarak plaja kum takviyesi yapması, yatırım niteliğinde bir harcama değil, normal bakım, tamir ve temizleme gideri olarak kabul edilmektedir.
Bu kapsamda:
- Yılda iki kez yapılan kum alımı, özel maliyet bedeli veya sabit kıymet olarak değerlendirilemez.
- Yapılan harcamalar, ilgili dönem giderleri içinde muhasebeleştirilmelidir.
- Amortisman uygulaması söz konusu değildir, çünkü kum alımı süreklilik arz etse de işletmede bir yıldan fazla kullanılabilecek bir iktisadi kıymet oluşturmamaktadır.
Uygulamada Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Kum alımı faturaları doğrudan gider hesaplarına kaydedilmelidir.
- İşletmenin dönemsel giderlerinin tespitinde bu harcamalar dikkate alınmalıdır.
- Özel maliyet bedeli olarak aktifleştirilmemeli, çünkü plaj işletme hakkı sona erdiğinde kumun ekonomik bir değeri kalmamaktadır.
Özetle
Kiralık plajlarda yapılan kum alımı, vergi mevzuatı açısından normal bakım ve temizlik gideri sayılmakta ve doğrudan gider yazılmaktadır. Bu nedenle söz konusu harcamalar için amortisman ayrılmasına veya özel maliyet bedeli oluşturulmasına gerek yoktur.
İçerik İle İlgili Soru-Cevap Tablosu
| Soru | Cevap |
|---|---|
| Kiralık plaj için alınan kum sabit kıymet midir? | Hayır, sabit kıymet sayılmaz. |
| Plaj kum alımı özel maliyet bedeli olarak mı kaydedilir? | Hayır, doğrudan gider yazılır. |
| Kum alımı amortismana tabi midir? | Hayır, amortisman uygulanmaz. |
| Plaj kum gideri hangi hesaba kaydedilir? | İlgili dönem gider hesaplarına kaydedilir. |
| Kum alımı yatırım harcaması sayılır mı? | Hayır, bakım ve temizlik gideri olarak kabul edilir. |
| Kiralık plaj masrafları nasıl vergilendirilir? | Doğrudan gider yazılarak vergisel sonuç doğurur. |
| Plaj kum gideri VUK kapsamında nasıl değerlendirilir? | Normal bakım ve temizlik gideri sayılır. |
| Plaj işletmesinde kum alımı için amortisman gerekli midir? | Gerekli değildir. |
| Plaj kum harcaması bilanço değerini artırır mı? | Hayır, artırmaz. |
| Plaj için yapılan kum takviyesi sürekli gider mi sayılır? | Evet, periyodik ve olağan bakım gideridir. |
ÖRNEK ÖZELGE
T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı
Gelir Kanunları Gelir ve Kurumlar Vergileri Grup Müdürlüğü
| Sayı | : | 62030549-120[40-2018/1021]-E.788593 | 24.09.2019 | |
| Konu | : | Kiralanan plaj için alınan kumun vergilendirilmesi | ||
İlgide kayıtlı özelge talep formunda; Şirketinizin şubesi tarafından bir otelden üç yıllığına plaj kiralanarak işletildiği, plaj için yılda iki defa kum alındığı, alınan kumun doğal nedenlerden (gel-git) dolayı %90 oranında yok olduğu belirtilerek, söz konusu plaj için alınan kumun sabit kıymet olarak mı, özel maliyet olarak mı yoksa gider olarak mı kayıtlara alınması gerektiği hususunda bilgi talep edildiği anlaşılmakta olup Başkanlığımız görüşü aşağıda açıklanmaktadır.
213 sayılı Vergi Usul Kanununun;
-272 nci maddesinde, normal bakım, tamir ve temizleme giderleri dışında, gayrimenkulü veya elektrik üretim ve dağıtım varlıklarını genişletmek veya iktisadi kıymetini devamlı olarak artırmak maksadıyla yapılan giderler, gayrimenkulün veya elektrik üretim ve dağıtım varlıklarının maliyet bedeline eklenir.
…
Gayrimenkuller kira ile tutulmuş ise veya elektrik üretim ve dağıtım varlıklarının işletme hakkı verilmiş ise, kiracı veya işletme hakkına sahip tüzel kişi tarafından yapılan bir ve ikinci fıkralardaki giderler bunların özel maliyet bedeli olarak ayrıca değerlenir. Kiracının veya işletme hakkına sahip tüzel kişinin faaliyetini icra için vücuda getirdiği tesisata ait giderler de bu hükümdedir.
– 313 üncü maddesinde, işletmede bir yıldan fazla kullanılan ve yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz bulunan gayrimenkullerle 269 uncu madde gereğince gayrimenkul gibi değerlenen iktisadi kıymetlerin, alet, edevat, mefruşat, demirbaş ve sinema filmlerinin birinci kısımdaki esaslara göre tespit edilen değerinin bu Kanun hükümlerine göre yok edilmesi amortisman mevzuunu teşkil edeceği, değeri 2018 yılı için 1.000 TL’yi aşmayan peştemallıklar ile işletmede kullanılan ve değeri 2018 yılı için 1.000 TL’yi aşmayan alet, edevat, mefruşat ve demirbaşların amortismana tabi tutulmayarak doğrudan doğruya gider yazılabileceği, iktisadi ve teknik bakımdan bütünlük arz edenlerde bu haddin topluca dikkate alınacağı,
hükümleri yer almaktadır.
Bu itibarla, iktisadi kıymetin amortismana tabi tutulması için Kanunda belirtildiği üzere, işletmede bir yıldan fazla kullanılması, yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz bulunması ve envantere yani aktife kayıtlı olması gerekmektedir.
Buna göre, kiralık plaj alanına, doğal nedenlerden (gelgit) dolayı kumun eksilmesi nedeniyle takviye amaçlı olarak yılda 2 defa kum alınması işlemine ilişkin harcamaların, “normal bakım, tamir ve temizleme gideri” kapsamında değerlendirilmesi ve ilgili dönemlerde doğrudan gider hesaplarına alınması gerekmektedir.
Bilgi edinilmesini rica ederim.
(*) Bu Özelge 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 413.maddesine dayanılarak verilmiştir.
(**) İnceleme, yargı ya da uzlaşmada olduğu halde bu konuya ilişkin olarak yanlış bilgi verilmiş ise bu özelge geçersizdir.
(***) Talebiniz üzerine tayin edilmiş olan bu özelgeye uygun işlem yapmanız hâlinde, bu fiilleriniz dolayısıyla vergi tarh edilmesi icap ederse, tarafınıza vergi cezası kesilmeyecek ve tarh edilen vergi için gecikme faizi hesaplanmayacaktır.
Kaynak: GİB Özelge Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. karenaudit veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
