İkinci El Araç Alım Satımında Belge Düzeni ve KDV Uygulaması
Giriş
İkinci el araç ticaretiyle uğraşan işletmelerin en çok merak ettiği konulardan biri, zararla satılan araçlarda fatura düzenlenip düzenlenmeyeceği ve bu işlemlerde KDV’nin nasıl uygulanacağıdır. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın görüşüne göre, bu tür işlemler hem Katma Değer Vergisi Kanunu hem de Vergi Usul Kanunu hükümleri çerçevesinde değerlendirilmelidir.
KDV Açısından İkinci El Araç Satışları
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’na göre;
- KDV Matrahı: İkinci el araç ticaretinde, KDV mükellefi olmayanlardan alınarak herhangi bir esaslı değişiklik yapılmadan satılan araçlarda matrah, satış bedelinden alış bedeli düşülerek kalan farktır.
- Zararına Satış Durumu: Eğer satış bedeli alış bedelinden düşükse ve emsal bedelden daha düşük olmamak şartıyla satış yapılmışsa, bu durumda KDV hesaplanmasını gerektiren bir matrah oluşmaz.
- Beyannameye Yansıması: Söz konusu satışa ilişkin alış bedeli, KDV beyannamesinde “Özel Matrah Şekline Tabi İşlemlerde Matraha Dahil Olmayan Bedel” satırında gösterilir.
Bu düzenleme, ikinci el araç ticaretinde zararla yapılan satışlarda KDV hesaplanmayacağını açıkça ortaya koymaktadır.
Vergi Usul Kanunu Açısından Fatura Düzeni
213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun hükümleri doğrultusunda:
- Fatura Düzenleme Zorunluluğu: İkinci el araç satışında, gerçek satış bedeli üzerinden mutlaka fatura düzenlenmesi gerekir.
- Süre: Fatura, aracın tesliminden itibaren en geç 7 gün içinde düzenlenmelidir.
- KDV Açıklaması: Faturada, KDV hesaplanmadığına ilişkin gerekçe (örneğin “İkinci el araç satışında özel matrah uygulanması nedeniyle KDV hesaplanmamıştır”) ayrıca belirtilmelidir.
Dolayısıyla, zararına da olsa ikinci el araç satışları mutlaka fatura ile belgelendirilmek zorundadır.
Özetle
- İkinci el araç satışlarında fatura düzenlenmesi zorunludur.
- Satış bedeli alış bedelinden düşükse, emsal bedel şartı sağlanmak kaydıyla KDV hesaplanmaz.
- Alış bedeli, KDV beyannamesinde özel matrah alanında gösterilir.
- Fatura, gerçek satış bedeli üzerinden düzenlenmeli ve KDV hesaplanmama gerekçesi faturada belirtilmelidir.
Bu uygulama, hem Vergi Usul Kanunu hem de Katma Değer Vergisi Kanunu hükümleriyle uyumludur.
Özelgedeki Somut Olayla İlgili Soru-Cevap Tablosu
| Soru | Cevap |
|---|---|
| İkinci el araç satışında fatura düzenlemek zorunlu mu? | Evet, satış zararla sonuçlansa bile mutlaka fatura düzenlenmelidir. |
| Fatura ne kadar sürede düzenlenmelidir? | Araç tesliminden itibaren en geç 7 gün içinde. |
| Zararına satışlarda KDV hesaplanır mı? | Hayır, alış bedeli satış bedelinden yüksekse KDV matrahı oluşmaz. |
| KDV beyannamesinde nasıl gösterilir? | “Özel Matrah Şekline Tabi İşlemlerde Matraha Dahil Olmayan Bedel” satırında. |
| Emsal bedelden düşük satış yapılabilir mi? | Hayır, satış bedeli emsal bedelin altında olamaz. |
| Faturada KDV belirtilmeli mi? | Evet, KDV hesaplanmadığına ilişkin açıklama yazılmalıdır. |
| İkinci el araç ticaretinde matrah nasıl hesaplanır? | Satış bedelinden alış bedeli düşülerek kalan tutar üzerinden. |
| KDV mükellefinden alınan araçlarda durum farklı mı? | Evet, bu araçların satışında özel matrah uygulanmaz, genel KDV kuralları geçerlidir. |
| Zarar eden satışların kaydı nasıl yapılır? | Fatura gerçek satış bedeli üzerinden düzenlenir, kayıt buna göre yapılır. |
| Bu kurallar kimler için geçerlidir? | İkinci el araç ticaretiyle uğraşan tüm KDV mükellefleri için geçerlidir. |
ÖRNEK ÖZELGE
T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
İzmir Vergi Dairesi Başkanlığı
Gelir Kanunları Usul Grup Müdürlüğü
| Sayı | : | 67854564-105[1741-6150]-E.135468 | 22.04.2020 | |
| Konu | : | İkinci el oto alım satım işinde belge düzeni. | ||
İlgide kayıtlı özelge talep formunuzda; ikinci el araç alış satış faaliyeti ile uğraştığınız, araç alım satımlarınızda aracın satış bedelinin söz konusu aracın alış bedelinin altında kalmasından bahisle zarar ettiğinizi belirterek, bu satış işlemi için fatura düzenlenip düzenlenmeyeceği, fatura düzenlenecek ise fatura içeriği tutarın beyannamenin hangi bölümüne yazılacağı ve KDV matrahının ne olacağı hususlarında Başkanlığımız görüşünün istenildiği anlaşılmıştır.
I- KATMA DEĞER VERGİSİ KANUNU UYGULAMASI
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun;
– 20 nci maddesinde, teslim ve hizmet işlemlerinde matrahın, bu işlemlerin karşılığını teşkil eden bedel olduğu ve bu bedel deyiminin, malı teslim alan veya kendisine hizmet yapılan veyahut bunlar adına hareket edenlerden bu işlemler karşılığında her ne surette olursa olsun alınan veya bunlarca borçlanılan para, mal ve diğer suretlerde sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaat, hizmet ve değerler toplamını ifade ettiği,
– (23/f) maddesinde, ikinci el motorlu kara taşıtı veya taşınmaz ticaretiyle iştigal eden mükelleflerce, KDV mükellefi olmayanlardan (mükellef olanlardan istisna kapsamında yapılan alımlar dâhil) alınarak vasfında esaslı değişiklik yapılmaksızın satılan ikinci el motorlu kara taşıtı veya taşınmazların tesliminde matrahın, alış bedeli düşüldükten sonra kalan tutar olduğu,
– (27/2) maddesinde bedelin emsal bedeline veya emsal ücretine göre açık bir şekilde düşük olduğu ve bu düşüklüğün mükellefçe haklı bir sebeple açıklanamadığı hallerde de matrah olarak emsal bedel veya emsal ücretin esas alınacağı
hüküm altına alınmıştır.
KDV Genel Uygulama Tebliğinin (III/A-4.9) bölümünde, “3065 sayılı Kanunun 7104 sayılı Kanunla değişik (23/f) maddesine göre, ikinci el motorlu kara taşıtı veya taşınmaz ticaretiyle iştigal eden mükelleflerce, KDV mükellefi olmayanlardan (mükellef olanlardan istisna kapsamında yapılan alımlar dahil) alınarak vasfında esaslı değişiklik yapılmaksızın satılan ikinci el motorlu kara taşıtı veya taşınmazların tesliminde matrah, alış bedeli düşüldükten sonra kalan tutardır.
KDV mükellefi olmayanlardan veya istisna kapsamında KDV ödenmeksizin alınan ikinci el motorlu kara taşıtları ile taşınmazların satışında düzenlenecek faturalarda alış bedeli ile satış bedeli arasındaki fark üzerinden KDV hesaplanır. KDV hesaplanarak alınan ikinci el motorlu kara taşıtları ile taşınmazların teslimlerinde ise özel matrah uygulanmayacağı tabiidir.” açıklamaları yer almaktadır.
Buna göre, 3065 sayılı Kanunun (23/f) maddesinde belirtilen şartlar dahilinde alınan ikinci el motorlu kara taşıtının, emsal bedelinden düşük olmamak kaydıyla alış bedelinden daha düşük bir bedelle satılması durumunda KDV hesaplanmasını gerektirecek bir matrah oluşmadığından bu satış işlemi dolayısıyla KDV hesaplanmasına gerek bulunmamakta olup, söz konusu satışa ilişkin alış bedelinin beyannamenin “Sonuç Hesapları” kulakçığındaki “Özel Matrah Şekline Tabi İşlemlerde Matraha Dahil Olmayan Bedel” satırında gösterilmesi gerekmektedir.
II- VERGİ USUL KANUNU UYGULAMASI
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 227 nci maddesinin birinci fıkrasında, “Bu Kanunda aksine hüküm olmadıkça bu Kanuna göre tutulan ve üçüncü şahıslarla olan münasebet ve muamelelere ait olan kayıtların tevsiki mecburidir.” hükmü yer almakta olup, söz konusu kayıtların, esas itibarıyla, mezkûr Kanunun 229 ve müteakip maddelerinde yer alan veya Bakanlığımıza verilen yetkilere dayanılarak kullanılma zorunluluğu getirilen belgelerden uygun olanı ile tevsik edilmesi gerekmektedir.
Bu kapsamda, mezkûr Kanunun;
– 229 uncu maddesinde; “Fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır.”,
– 231 inci maddesinin birinci fıkrasının (5) numaralı bendinde; “Fatura malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azami yedi gün içinde düzenlenir.”,
– 232 nci maddesinde; “Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçiler:
1. Birinci ve ikinci sınıf tüccarlara;
2. Serbest meslek erbabına;
3. Kazançları basit usulde tesbit olunan tüccarlara;
4. Defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilere;
5. Vergiden muaf esnafa.
Sattıkları emtia veya yaptıkları işler için fatura vermek ve bunlar da fatura istemek ve almak mecburiyetindedirler.
Yukarıdakiler dışında kalanların, birinci ve ikinci sınıf tüccarlar ile kazancı basit usulde tesbit edilenlerden ve defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilerden satın aldıkları emtia veya onlara yaptırdıkları iş bedelinin 50.000.000 lirayı (2019 yılı için 1.200, -TL) geçmesi veya bedeli 50.000.000 liradan (2019 yılı için 1.200, -TL) az olsa dahi istemeleri halinde emtiayı satanın veya işi yapanın fatura vermesi mecburidir.”
hükümlerine yer verilmiştir.
Buna göre, söz konusu araç satışlarınıza ilişkin olarak gerçek satış bedeli üzerinden alıcılar adına, genel hükümler çerçevesinde, fatura düzenlemeniz gerekmekte olup, faturada KDV hesaplanmama gerekçesine ilişkin olarak faturanın uygun bir yerinde gerekli açıklamaya ayrıca yer verilmesi mümkün bulunmaktadır.
Bilgi edinilmesini rica ederim.
(*) Bu Özelge 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 413.maddesine dayanılarak verilmiştir.
(**) İnceleme, yargı ya da uzlaşmada olduğu halde bu konuya ilişkin olarak yanlış bilgi verilmiş ise bu özelge geçersizdir.
(***) Talebiniz üzerine tayin edilmiş olan bu özelgeye uygun işlem yapmanız hâlinde, bu fiilleriniz dolayısıyla vergi tarh edilmesi icap ederse, tarafınıza vergi cezası kesilmeyecek ve tarh edilen vergi için gecikme faizi hesaplanmayacaktır.
Kaynak: GİB Özelge Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. karenaudit veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
