Giriş
Serbest muhasebeci mali müşavirler ve yeminli mali müşavirler, hizmet verdikleri şirketlerle yaptıkları iş ilişkilerini hem sözleşmelerle hem de düzenleyecekleri belgelerle kayıt altına almak zorundadır. Bu çerçevede, bir ana şirketin çoğunluk hissesine sahip olduğu bağlı ortaklıklara hizmet verilmesi durumunda tek makbuz mu yoksa ayrı makbuzlar mı düzenleneceği sıkça sorulan bir konudur. Vergi Usul Kanunu (VUK) ve 3568 sayılı Kanun hükümleri, bu konuda net düzenlemeler içermektedir.
Sözleşme Düzeni ve 3568 Sayılı Kanun
3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu ve ilgili yönetmelik uyarınca mesleki hizmetler için sözleşme yapılması zorunludur. Yönetmeliğin 24. maddesine göre;
- Defter tutma,
- Sürekli müşavirlik hizmetleri,
- İnceleme, denetim ve raporlama,
- Yeminli mali müşavir tasdik işlemleri
gibi alanlarda yazılı sözleşme yapılması şarttır.
Ayrıca 25. maddede, sözleşmede tarafların adres ve vergi bilgileri, işin kapsamı, ücret ve ödeme koşulları gibi temel bilgilerin yer alması zorunlu tutulmuştur. Buradan hareketle, tek sözleşmeyle birden fazla tüzel kişiliğe hizmet verilmesi mümkün değildir. Dolayısıyla, ana şirket ve her bir bağlı ortaklık için ayrı ayrı sözleşme düzenlenmelidir.
Serbest Meslek Makbuzu ve VUK Uygulaması
213 sayılı Vergi Usul Kanunu’na göre, mesleki faaliyetler karşılığında yapılan tahsilatlar serbest meslek makbuzu ile belgelendirilir. VUK’un 236. maddesi uyarınca:
- Serbest meslek erbabı, tahsilat için iki nüsha makbuz düzenlemek zorundadır. e-SMM ile ilgili hususlara bakılmalıdır.
- Bir nüshası müşteriye verilir, müşteri de bu makbuzu almak zorundadır.
Dolayısıyla, her bir şirket adına ayrı makbuz düzenlenmesi zorunludur. Ana şirket üzerinden topluca makbuz kesilmesi hukuken mümkün değildir.
Özetle
- Ana şirket ve bağlı ortaklıklar ayrı tüzel kişiliklere sahip olduklarından her biriyle ayrı sözleşme yapılmalı,
- Tahsilatlar için de her bir şirket adına ayrı serbest meslek makbuzu düzenlenmelidir.
Bu uygulama, hem Vergi Usul Kanunu hem de 3568 sayılı Kanun hükümlerine uygunluk sağlar.
Soru-Cevap Tablosu
| Soru | Cevap |
|---|---|
| Serbest meslek makbuzu nedir? | Serbest meslek erbaplarının mesleki faaliyetleri karşılığında yaptıkları tahsilatı belgelendirdikleri resmi evraktır. |
| Ana şirket ve bağlı ortaklık için tek sözleşme yapılabilir mi? | Hayır, her tüzel kişilik için ayrı sözleşme yapılması zorunludur. |
| Tek makbuz ile tüm şirketlere fatura kesilebilir mi? | Hayır, her şirket için ayrı serbest meslek makbuzu düzenlenmelidir. e-SMM ile ilgili hükümlere de bakılmalıdır. |
| VUK hangi madde serbest meslek makbuzunu düzenler? | Vergi Usul Kanunu’nun 236. maddesi. |
| Serbest meslek makbuzu kim tarafından düzenlenir? | Serbest meslek erbabı tarafından düzenlenir. |
| Müşteri makbuzu almak zorunda mıdır? | Evet, VUK 236’ya göre müşteri makbuzu almak zorundadır. |
| Ana şirketin %70 iştiraki varsa makbuz düzeni değişir mi? | Hayır, tüzel kişilikler ayrı olduğundan her biri için ayrı makbuz zorunludur. |
| Sözleşmede hangi bilgiler yer almalıdır? | Adres, vergi bilgileri, işin kapsamı, ücret, ödeme şekli, tarih ve süre bilgileri yer almalıdır. |
ÖRNEK ÖZELGE
T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
Kayseri Vergi Dairesi Başkanlığı
Gelir Kanunları Grup Müdürlüğü
| Sayı | : | 27192137-105[236-2019/453]-E.33612 | 26.03.2020 | |
| Konu | : | Serbest Meslek Makbuzu | ||
İlgide kayıtlı özelge talep formunuz ile; serbest muhasebeci mali müşavir olarak faaliyet gösterdiğinizi belirterek, mükellefiniz olan … A.Ş.’nin %70’den yüksek iştiraki olduğu 8 adet bağlı şirketinin bulunduğu, bu şirketlerin adı geçen şirket tarafından yönetildiği, … A.Ş. ile noterden sözleşme yapılarak diğer şirketlerin de mali müşavirliğini yaptığınızı belirterek, serbest meslek makbuzunun her bir şirkete ayrı ayrı düzenlenmesi yerine topluca ana şirket adına düzenlenip düzenlenemeyeceği hususunda Başkanlığımızdan görüş talep edilmektedir.
I- 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu Uygulaması
3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu uyarınca hazırlanan ve 3/1/1990 gün ve 20391 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavirlerin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğin “Sözleşme Yapılması” başlıklı 24 üncü maddesinde; “Taraflar, mesleki konularda yapılacak işler için sözleşme yapabilirler. Aşağıdaki çalışma konularında sözleşme yapılması zorunludur.
a) Defter tutmak,
b) Süreklilik arz eden müşavirlik hizmetinde,
c) İnceleme, tahlil ve denetim yapmak ve bunlarla ilgili, rapor ve benzerlerini düzenlemek,
ç) Yeminli Mali Müşavirlerin tasdik işlemleri.”
hükmü mevcuttur.
Aynı Yönetmeliğin “Sözleşmede Bulunması Gereken Asgari Bilgiler” başlıklı 25 inci maddesinde ise; tarafların açık adresleri, vergi daireleri ve vergi daireleri sicil numaralarının, yapılacak işlerin amacı ve kapsamının, tarafların karşılıklı sorumluluk ve yükümlülüklerinin, ücret tutarı ve ödeme şekli ile sözleşme yeri, tarihi ve süresinin sözleşmelerde yer alması gerektiği hükme bağlanmıştır.
Bu itibarla, 3568 sayılı Kanun ve ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde, mesleki konularda yapılacak sözleşmelerde meslek mensubunun aynı sözleşme ile ayrı tüzel kişiliğe sahip birden fazla mükellef şirkete hizmet vermesi mümkün bulunmadığından, şahsınız ile … A.Ş. iştirakleri ve yönetiminde olduğu belirtilen şirketlerin her biri arasında ayrı ayrı hizmet sözleşmesi düzenlenmesi gerekmektedir.
II- 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu Uygulaması
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 227 nci maddesinde, bu Kanunda aksine hüküm bulunmadıkça, bu Kanuna göre tutulan ve üçüncü şahıslarla olan münasebet ve muamelelere ait olan kayıtların tevsikinin mecburi olduğu hükme bağlanmıştır. Bu hüküm uyarınca vergi sistemimiz mükelleflerin mal teslimi, hizmet ifası ve diğer muameleler sebebiyle bir vesika düzenlenmesini benimsemiştir. Buna göre, söz konusu işlemlerin mezkûr Kanunun 229 ve müteakip maddelerinde yer alan belgelerden herhangi birisi ile tevsik edilmesi gerekmektedir.
Aynı Kanunun 236 ncı maddesinde de, serbest meslek erbabının, mesleki faaliyetlerine ilişkin her türlü tahsilatı için iki nüsha serbest meslek makbuzu tanzim etmek ve bir nüshasını müşteriye vermek, müşterinin de bu makbuzu istemek ve almak mecburiyetinde olduğu hükme bağlanmıştır.
Buna göre vermiş olduğunuz mesleki faaliyetinize ilişkin söz konusu tahsilatlarda tarafınızca her bir şirket adına ayrı ayrı serbest meslek makbuzu düzenlenmesi gerekmektedir.
Bilgi edinilmesini rica ederim.
(*) Bu Özelge 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 413.maddesine dayanılarak verilmiştir.
(**) İnceleme, yargı ya da uzlaşmada olduğu halde bu konuya ilişkin olarak yanlış bilgi verilmiş ise bu özelge geçersizdir.
(***) Talebiniz üzerine tayin edilmiş olan bu özelgeye uygun işlem yapmanız hâlinde, bu fiilleriniz dolayısıyla vergi tarh edilmesi icap ederse, tarafınıza vergi cezası kesilmeyecek ve tarh edilen vergi için gecikme faizi hesaplanmayacaktır.
Kaynak: GİB Özelge Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. karenaudit veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
