Türkiye’de Ar-Ge ve tasarım faaliyetlerinin desteklenmesi amacıyla yürürlüğe konulan 5746 sayılı Kanun, kurumlara önemli vergi avantajları sağlamaktadır. Bu düzenlemeler, teknoloji geliştirme merkezlerinden tasarım merkezlerine kadar birçok işletmenin mali yükünü hafifletmekte ve inovasyonu teşvik etmektedir. Ancak özellikle tasarım indirimi uygulaması, belirli şartlar ve yükümlülükler ile birlikte değerlendirilmelidir.

Tasarım İndirimi Nedir?

5746 sayılı Kanunun 3. maddesine göre;

  • Ar-Ge merkezleri, teknoloji merkezleri, tasarım merkezleri ve benzeri kurumlarda gerçekleştirilen harcamaların tamamı, kurum kazancından indirilebilmektedir.
  • Bu kapsamda, yalnızca tasarım faaliyetleri için yapılan harcamalar da indirim konusu yapılabilir.

Yatırım Yükümlülüğü (Yüzde 3 Kuralı)

1 Ocak 2022 tarihinden itibaren getirilen önemli bir düzenleme, indirimden yararlanan kurumlara yüzde 2 yatırım yükümlülüğü getirilmişti. İlk yayımlanan karara göre eşik değerler;

  • Kurumlar vergisi beyannamesinde yer alan tasarım indirimi tutarı 1.000.000 TL ve üzerindeyse, bu tutarın %2’si pasifte geçici bir hesaba aktarılmalıydı
  • Yıllık bazda aktarılacak tutar 20.000.000 TL ile sınırlandırılmıştı.

–Geçici 2. madde ile teknoloji geliştirme bölgelerinde elde edilen kazançlar 31/12/2028’e kadar gelir ve kurumlar vergisinden istisnadır.

–Ek 3. madde ile 1/1/2022’den itibaren, istisna kazancı 1.000.000 TL (Cumhurbaşkanı kararıyla 2023 yılı itibarıyla 2.000.000 TL) ve üzerinde olan mükelleflerin, bu kazancın belirli bir yüzdesini girişim sermayesi fonuna aktarması zorunlu hale getirilmiştir.

–2025 yılı için Cumhurbaşkanı Kararı ile:

-Eşik tutar: 2.000.000 TL

-Oran: %3

-Yıllık üst sınır: 100.000.000 TL

 

Yatırımın Kullanılma Şekli

Bu pasif hesapta biriken tutarın, ilgili yılın sonuna kadar;

  • Türkiye’de yerleşik girişimcilere yatırım yapmak üzere kurulmuş girişim sermayesi yatırım fonu paylarının satın alınması,
  • Girişim sermayesi yatırım ortaklıklarına aktarılması,
  • Kuluçka merkezlerinde faaliyet gösteren girişimcilere sermaye olarak konulması şarttır.

Yükümlülüğün Yerine Getirilmemesi Halinde Sonuçlar

Eğer bu yükümlülük yıl sonuna kadar yerine getirilmezse:

  • Yıllık beyannamede indirim konusu yapılan tutarın %20’si tasarım indirimine konu edilemez.
  • Bu durum, vergi ziyaı cezası doğurmadan, eksik alınan vergilerin sonradan tarh edilmesine yol açar.

Sonuç

5746 sayılı Kanun, tasarım ve Ar-Ge faaliyetlerini teşvik ederken aynı zamanda girişimcilere kaynak aktarılmasını hedeflemektedir. Bu nedenle tasarım indiriminden yararlanan işletmelerin, yüzde 3 yatırım yükümlülüğünü dikkatle takip etmesi, hem vergi avantajını koruması hem de cezai sonuçlardan kaçınması açısından büyük önem taşımaktadır.

Soru – Cevap Bölümü

1. Tasarım indirimi nedir?
Tasarım indirimi, 5746 sayılı Kanun kapsamında tasarım merkezlerinde yapılan harcamaların kurum kazancından indirilmesidir.

2. Hangi kurumlar tasarım indiriminden yararlanabilir?
Ar-Ge merkezleri, teknoloji merkezleri ve tasarım merkezlerinde faaliyet gösteren işletmeler yararlanabilir.

3. Yüzde 3 yatırım yükümlülüğü ne anlama gelir?
2.000.000 TL ve üzerindeki indirimlerde, bu tutarın %3’ünün girişim sermayesi veya benzeri yatırımlara aktarılması gerekir.

4. Yatırım yükümlülüğünde üst sınır var mı?
Evet, yıllık bazda aktarılacak tutar 100.000.000 TL ile sınırlıdır.

5. Yatırım hangi alanlara yapılabilir?
Girişim sermayesi yatırım fonları, yatırım ortaklıkları veya kuluçka merkezlerinde faaliyet gösteren girişimcilere yapılabilir.

6. Yatırım şartı yerine getirilmezse ne olur?
İndirimin %20’si düşülür ve bu kısım indirime konu edilemez.

7. Vergi ziyaı cezası uygulanır mı?
Hayır, yalnızca eksik alınan vergiler tarh edilir.

8. Cumhurbaşkanının bu konuda yetkisi var mı?
Evet, oran ve tutarları değiştirme, artırma veya sıfıra indirme yetkisine sahiptir.

9. Yatırım hangi tarihe kadar yapılmalıdır?
Geçici hesabın oluştuğu yılın sonuna kadar yapılması gerekir.

10. Tasarım indirimi Ar-Ge indiriminden farklı mı?
Evet, Ar-Ge indiriminden ayrı olarak yalnızca tasarım faaliyetlerine yönelik harcamaları kapsar.

 

ÖRNEK ÖZELGE

T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
Adana Vergi Dairesi Başkanlığı
Gelir Kanunları Grup Müdürlüğü
Sayı : E-19341373-125[ÖZELGE-2022/16]-44120 02.05.2023
Konu : 5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanuna Göre Tasarım İndirimi Uygulaması
İlgi : ….

İlgide kayıtlı özelge talep formunuzda, 2021 yılı kurumlar vergisi beyannamenizde … tasarım indiriminin bulunduğu belirtilmiş ve 5746 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin on dördüncü fıkrasına göre 2022 yılı sonuna kadar, yararlanılan tasarım indirimiyle ilgili yüzde iki yatırım yükümlülüğünün bulunup bulunmadığı ile bu yükümlülüğe uyulmamasının yaptırımının olup olmadığı hususlarında Başkanlığımız görüşü sorulmuştur.

5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanunun 3 üncü maddesinin;

– Birinci fıkrasında; “Ar-Ge ve tasarım indirimi: Teknoloji merkezi işletmelerinde, Ar-Ge merkezlerinde, kamu kurum ve kuruluşları ile kanunla kurulan veya teknoloji geliştirme projesi anlaşmaları kapsamında uluslararası kurumlardan ya da kamu kurum ve kuruluşlarından Ar-Ge projelerini desteklemek amacıyla fon veya kredi kullanan vakıflar tarafından veya uluslararası fonlarca desteklenen Ar-Ge ve yenilik projelerinde, rekabet öncesi işbirliği projelerinde ve teknogirişim sermaye desteklerinden yararlananlarca gerçekleştirilen Ar-Ge ve yenilik harcamalarının tamamı ile bu Kanun kapsamında yukarıda sayılan kurum ve kuruluşlar tarafından desteklenen tasarım projelerinde ve tasarım merkezlerinde gerçekleştirilen münhasıran tasarım harcamalarının tamamı, 13/6/2006 tarihli ve 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 10 uncu maddesine göre kurum kazancının ve 31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 89 uncu maddesi uyarınca ticari kazancın tespitinde indirim konusu yapılır…”

– On dördüncü fıkrasında, “1/1/2022 tarihinden itibaren 3 üncü madde kapsamında yıllık beyanname üzerinden yararlanılan indirim tutarı 1.000.000 Türk lirası ve üzerinde olan kurumlar vergisi mükellefleri tarafından, bu tutarın yüzde ikisi pasifte geçici bir hesaba aktarılır. Bu fıkra kapsamında aktarılması gereken tutar yükümlülüğü, yıllık bazda 20.000.000 Türk lirası ile sınırlıdır. Bu tutarın, geçici hesabın oluştuğu yılın sonuna kadar Türkiye’de yerleşik girişimcilere yatırım yapmak üzere kurulmuş girişim sermayesi yatırım fonu paylarının satın alınması veya girişim sermayesi yatırım ortaklıkları ya da 4691 sayılı Kanun kapsamındaki kuluçka merkezlerinde faaliyette bulunan girişimcilere sermaye olarak konulması şarttır. Söz konusu tutarın ilgili yılın sonuna kadar aktarılmaması durumunda, bu Kanun kapsamında yıllık beyanname üzerinden indirim konusu yapılan tutarın yüzde yirmisi, ilgili yılda yararlanılan Ar-Ge indirimine konu edilemez. Bu tutar nedeniyle zamanında alınmayan vergiler vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın tarh edilir. Cumhurbaşkanı bu fıkrada yer alan tutar ve oranları birlikte ya da ayrı ayrı sıfıra kadar indirmeye, beş katına kadar artırmaya yetkilidir. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir.”

hükümleri yer almaktadır.

Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesine İlişkin Uygulama ve Denetim Yönetmeliğinin Ek 1 inci maddesinde, “(1) 1/1/2022 tarihinden itibaren verilecek yıllık kurumlar vergisi beyannamesinde 5746 sayılı Kanunun 3 üncü maddesi kapsamında yararlanılan indirim tutarı 1.000.000 Türk lirası ve üzerinde olan kurumlar vergisi mükellefleri tarafından, bu tutarın yüzde ikisi pasifte geçici bir hesaba aktarılır. Bu fıkra kapsamında aktarılması gereken tutar yükümlülüğü, yıllık bazda 20.000.000 Türk lirası ile sınırlıdır. Bu tutarın, geçici hesabın oluştuğu yılın sonuna kadar Türkiye’de yerleşik girişimcilere yatırım yapmak üzere kurulmuş girişim sermayesi yatırım fonu paylarının satın alınması veya girişim sermayesi yatırım ortaklıkları ya da 4691 sayılı Kanun kapsamındaki kuluçka merkezlerinde faaliyette bulunan girişimcilere sermaye olarak konulması şarttır. Söz konusu tutarın ilgili yılın sonuna kadar aktarılmaması halinde, bu Kanun kapsamında yıllık beyanname üzerinden indirim konusu yapılan tutarın yüzde yirmisi, ilgili yılda yararlanılan Ar-Ge indirimine konu edilemez. Bu tutar nedeniyle zamanında alınmayan vergiler vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın tarh edilir. Cumhurbaşkanı bu fıkrada yer alan tutar ve oranları birlikte ya da ayrı ayrı sıfıra kadar indirmeye, beş katına kadar artırmaya yetkilidir.” açıklamasına yer verilmiştir.

Bu hüküm ve açıklamalara göre; 2021 yılı kurumlar vergisi beyannamenizde yararlanılan tasarım indirimi tutarının yüzde ikisinin pasifte geçici bir hesaba aktarılması, bu tutarın geçici hesabın oluştuğu yılın sonuna kadar Türkiye’de yerleşik girişimcilere yatırım yapmak üzere kurulmuş girişim sermayesi yatırım fonu paylarının satın alınması veya girişim sermayesi yatırım ortaklıkları ya da 4691 sayılı Kanun kapsamındaki kuluçka merkezlerinde faaliyette bulunan girişimcilere sermaye olarak konulması şarttır.

Diğer taraftan, söz konusu tutarın ilgili yılın sonuna kadar aktarılmaması durumunda, yıllık beyanname üzerinden indirim konusu yapılan tutarın yüzde yirmisinin tasarım indirimine konu edilmesi mümkün bulunmamakta olup, bu tutar nedeniyle zamanında alınmayan vergilerin vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın tarh edileceği tabiidir.

…

 

Kaynak: GİB Özelge Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. karenaudit veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.

Önceki Yazılar