Deprem, sel ve diğer doğal afetler sonrasında kamu kurumlarına yapılan ayni ve nakdi bağışlar, hem sosyal sorumluluk hem de vergi mevzuatı açısından önem taşır. Türkiye’de faaliyet gösteren şirketler, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu uyarınca yaptıkları bazı bağışları kurum kazançlarından indirim konusu yapabilir. Ancak, özellikle AFAD’a bağışlanan konutlar veya kamu arazisi üzerinde yapılan inşaat harcamaları gibi durumlarda indirim hakkının hangi yılda kullanılacağı konusu, uygulamada en çok sorulan sorular arasındadır.
Bu yazıda, AFAD’a bağışlanan konutların ve diğer bağış türlerinin hangi şartlarda ve hangi yıl kurum kazancından indirilebileceğini detaylı olarak ele alacağız.
Kurumlar Vergisi Kanunu’nda Bağış ve Yardım İndirimi
Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10. maddesi, bağış ve yardımların indirim esaslarını düzenler. Maddede belirtilen bazı önemli hususlar şunlardır:
- Tamamı indirilebilecek bağışlar: Cumhurbaşkanınca başlatılan yardım kampanyalarına yapılan nakdi ve ayni bağışlar (%100 oranında).
- Belirli oranda indirilebilecek bağışlar: Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, belediyelere ve benzeri kurumlara yapılan bağışların kurum kazancının %5’ine kadar olan kısmı.
- Kültürel ve tarihi varlıkların korunmasına yönelik harcamalar: 2863 sayılı Kanun kapsamındaki taşınmaz kültür varlıklarının onarımı ve korunması için yapılan harcamalar %100 indirim konusu yapılabilir.
Kamu Arazisi Üzerine İnşa Edilen Konutlar
Eğer bağış konusu tesis, kamu arazisi üzerine inşa ediliyorsa, yapılan harcamalar harcamanın yapıldığı yılda kurum kazancından indirilebilir.
Bu durum, okul inşaatı örneklerinde olduğu gibi, konut inşaatı için de geçerlidir. Önemli olan, inşaatın kamuya ait arazi üzerinde yapılmasıdır.
Kendi Arazisi Üzerine Yapılan İnşaatlar
Eğer tesis şirketin kendi arazisi üzerinde inşa ediliyorsa, indirim hakkı ancak inşaat tamamlanıp ilgili kamu kurumuna teslim edildiği yıl kullanılabilir.
Bu, inşaat süresi birden fazla yıl sürse bile geçerlidir.
AFAD Bağışı Örneği
Özelgede yer alan örneğe göre:
- Kamu arazisine inşa edilip AFAD’a bağışlanacak konutlar: Harcamanın yapıldığı yılda indirim yapılır.
- Kültür varlığı niteliğindeki binaların rekonstrüksiyonu ve onarımı: Harcamanın tamamı, yapıldığı yıl indirilebilir.
- Hasarlı kısımların onarımı (kültür varlığı kapsamı dışında): Yalnızca kurum kazancının %5’ini aşmayan kısmı indirilebilir.
Zarar Eden İşletmelerde Durum
Bağışın yapıldığı yılda kurum kazancının bulunmaması veya zarar edilmesi halinde, indirilemeyen bağış tutarı gelecek yıllara devredilemez.
Bu nedenle, bağış planlaması yapılırken işletmenin o yılki mali durumu dikkate alınmalıdır.
Sonuç
- Kamu arazisine yapılan inşaat bağışları, harcamanın yapıldığı yılda indirilebilir.
- Kendi arazisine yapılan bağış amaçlı inşaatlarda indirim, teslim yılında yapılır.
- Kültürel mirasın korunmasına yönelik bağışlarda %100 indirim hakkı vardır.
- Zarar eden işletmeler, bağış tutarını sonraki yıllara devredemez.
Bu kurallar, hem AFAD’a bağış yapılması hem de diğer kamu yararına bağışlarda uygulanacak vergisel indirimlerin doğru zamanda ve eksiksiz yapılmasını sağlar.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
1. AFAD’a bağışlanan konut harcamaları hangi yılda indirilebilir?
Kamu arazisine yapılmışsa harcamanın yapıldığı yıl, kendi arazinize yapılmışsa teslim yılı.
2. Kültür varlığı onarım bağışları ne oranda indirilebilir?
%100 oranında, harcamanın yapıldığı yıl indirilebilir.
3. Bağış indirimi için kurum kazancı şart mı?
Evet, kazanç yoksa indirim yapılamaz.
4. Zarar eden işletmeler bağış indirimini sonraki yıla devredebilir mi?
Hayır, bağış indirimi devredilemez.
5. Kamu arazisi üzerine yapılan okul ve konut inşaatları aynı mı değerlendirilir?
Evet, her ikisi de kamu arazisi olduğu için harcama yapıldığı yılda indirilir.
6. AFAD bağışları %100 mü indirilebilir?
Cumhurbaşkanınca başlatılan kampanya kapsamında ise %100 indirim mümkündür.
7. Kendi arazime yaptığım bağış amaçlı bina vergiden düşer mi?
Evet, ancak teslim yılında düşülebilir.
8. Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamı ne sağlar?
Bu kapsamdaki onarım harcamaları için %100 indirim hakkı sağlar.
9. Bağış indirimi için belge gerekir mi?
Evet, makbuz veya resmi protokol ile belgelenmelidir.
10. AFAD konut bağışı KDV açısından nasıl değerlendirilir?
Bağış işlemleri KDV’den istisna olsa da, inşaat sürecindeki KDV indirimi ayrı değerlendirilir.
ÖRNEK ÖZELGE
| T.C. GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI İstanbul Defterdarlığı Mükellef Hizmetleri Grup Müdürlüğü |
| Sayı | : | E-64597866-125-… | 17.06.2025 | |
| Konu | : | AFAD’a bağışlanan konutlar için yapılacak harcamaların ne zaman indirim konusu yapılacağı hk. | ||
| İlgi | : | … |
İlgide kayıtlı özelge talep formunuz ile,
– Kahramanmaraş merkezli deprem felaketi nedeniyle şirketiniz ana ortağı … arasında bağış protokolü imzalandığı, bağışa konu işlemlerin … doğrudan veya dolaylı iştirak ettiği diğer şirketleri …. tarafından gerçekleştirilebileceği,
– …ile imzalanan protokole göre, … tarafından tahsis edilen kamu arazisine … adet bağımsız konut inşa edileceği ve AFAD’a bağışlanacağı,
– … ile imzalanan bağış protokolüne göre ise, mülkiyeti … ait olan …., …. binalarının rekonstrüksiyonu ve hasarlı kısımlarının onarılması sonrası ….’ne teslim edileceği
belirtilerek, konutların teslimi ve yapıların onarım işleri birden fazla yıl süreceğinden bahisle bu işlere ilişkin yapılacak harcamaların yapıldığı yılda mı yoksa konutların ve onarım işlemlerinin tamamlanıp teslim edildiği yılda mı kurum kazancından indirim konusu yapılacağı hususunda görüş talep ettiğiniz anlaşılmaktadır.
5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 6 ncı maddesinde, kurumlar vergisinin, mükelleflerin bir hesap dönemi içinde elde ettikleri safi kurum kazancı üzerinden hesaplanacağı ve safi kurum kazancının tespitinde, Gelir Vergisi Kanununun ticari kazanç hakkındaki hükümlerinin uygulanacağı hükme bağlanmıştır.
Aynı Kanunun “Diğer indirimler” başlıklı 10 uncu maddesinde;
“(1) Kurumlar vergisi matrahının tespitinde; kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla, kurum kazancından sırasıyla aşağıdaki indirimler yapılır:
…
c) Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere ve köylere, Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınan vakıflara ve kamu yararına çalışan dernekler ile bilimsel araştırma ve geliştirme faaliyetinde bulunan kurum ve kuruluşlara makbuz karşılığında yapılan bağış ve yardımların toplamının o yıla ait kurum kazancının % 5’ine kadar olan kısmı.
…
d) Genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler ve köyler, Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınan vakıflar ve kamu yararına çalışan dernekler ile bilimsel araştırma ve geliştirme faaliyetinde bulunan kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan veya Kültür ve Turizm Bakanlığınca desteklenen ya da desteklenmesi uygun görülen;
4) 21/7/1983 tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamındaki taşınmaz kültür varlıklarının bakımı, onarımı, yaşatılması, rölöve, restorasyon, restitüsyon projeleri yapılması ve nakil işlerine,
…
ilişkin harcamalar ile makbuz karşılığı yapılan bağış ve yardımların % 100’ü. Cumhurbaşkanı, bölgeler ve faaliyet türleri itibarıyla bu oranı, yarısına kadar indirmeye veya kanunî seviyesine kadar getirmeye yetkilidir.
e) Cumhurbaşkanınca başlatılan yardım kampanyalarına makbuz karşılığı yapılan ayni ve nakdî bağışların tamamı.
…
(2) Bağış ve yardımların nakden yapılmaması halinde, bağışlanan veya yardımın konusunu oluşturan mal veya hakkın maliyet bedeli veya kayıtlı değeri, bu değer mevcut değilse Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre takdir komisyonlarınca tespit edilecek değeri esas alınır.”
hükümleri yer almaktadır.
Konu ile ilgili olarak 1 seri no.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinin; “10.3.2. Bağış ve yardımlar” başlıklı bölümünde ayrıntılı açıklamalara yer verilmiş olup, Tebliğin “10.3.2.2.4 Bağış ve Yardımların belgelendirilmesi” başlıklı bölümünde; “…Kamu kurum ve kuruluşları ile imzalanan protokol gereğince kamu arazisi üzerine okul yaptırılması halinde, söz konusu okul inşasına ilişkin olarak yapılan harcamalar, harcamanın yapıldığı yıla ilişkin kazancın tespitinde indirim konusu yapılabilecektir….” açıklamalarına yer verilmiştir.
Tebliğin “10.3.2.2.4” bölümünde yapılan açıklama kamu arazisi üzerine yaptırılan konut inşasını da kapsamakta olup önemli olan husus inşa edilen tesisin kamu arazisi mi yoksa kendi arazisine mi yapıldığıdır. Zira, kendi arazisi üzerine inşa edilen tesisler için yapılan harcamalar, tesisin tamamlanıp ilgili kamu kurumuna teslim edildiği yılın kazancından, kamu arazisi üzerine inşa edilen tesisler için yapılan harcamalar ise harcamanın yapıldığı yılın kazancından indirilebilmektedir.
Bu hüküm ve açıklamalara göre, …. tarafından tahsis edilen kamu arazisine yapılarak AFAD’a teslim edilecek konutlara ilişkin yapılacak harcamaların Kurumlar Vergisi Kanununun 10 uncu maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi uyarınca, mülkiyetleri …. Konağının rekonstrüksiyonu ve hasarlı kısımlarının onarımı için yapılacak harcamaların, bu yapıların 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamındaki taşınmaz kültür varlıkları olmaları nedeniyle, tamamının, aynı fıkranın (d) bendi uyarınca ve …. hasarlı kısımlarının onarılması için yapılacak harcamaların, aynı fıkranın (c) bendi uyarınca kurum kazancın %5’ini aşmayan kısmının, harcamaların yapıldığı yıla ilişkin kurum kazancının tespitinde indirim konusu yapılması mümkündür.
Ancak, bağışın yapıldığı dönemde faaliyetin zararla sonuçlanmış olması veya kurum kazancının yetersiz olması durumunda indirilemeyen bağış tutarının daha sonraki yıllarda indirim konusu yapılması veya zarar olarak devretmesi mümkün değildir.
…
Kaynak: GİB Özelge Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. karenaudit veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
