Enflasyon Düzeltmesi Nedir?
Enflasyon düzeltmesi, mali tablolarda parasal olmayan kalemlerin yeniden değerlendirilerek reel değerlerine yaklaştırılmasını sağlayan bir muhasebe uygulamasıdır. 2023 yılı sonu itibariyle bu uygulama tekrar devreye alınırken, özellikle “380-Gelecek Aylara Ait Gelirler” ve “480-Gelecek Yıllara Ait Gelirler” hesapları üzerinden düzenlenen kayıtlar önem kazandı.
Gelecek Dönem Gelirleri Nedir?
Bu hesaplar, henüz gelir elde edilmemiş ancak peşin tahsil edilmiş tutarları ifade eder. 380 numaralı hesap bir yıldan kısa süreli gelirleri, 480 numaralı hesap ise bir yıldan uzun süreli gelirleri gösterir. Enflasyon düzeltmesi uygulamasında bu hesaplar parasal olmayan kalem olarak değerlendirilmekte ve düzenlemeye tabi tutulmaktadır.
Vergilendirme ve Beyan Esasları
Vergi Usul Kanunu ve ilgili genel tebliğler uyarınca, 31.12.2023 tarihi itibariyle yapılan enflasyon düzeltmesi sonrasında oluşan kar ve zarar farkları “geçmiş yıllar kar veya zararlı hesabı”nda gösterilir. Bu farklar, vergiye tabi tutulmaz ya da gider olarak dikkate alınmaz.
Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar
- 380 ve 480 hesapları, parasal olmayan kalem olarak düzenlemeye tabi tutulur.
- 480 hesabın 380 hesabına aktarılması düzenleme farkı dikkate alınarak yapılmalıdır.
- Bu farklar sonraki yıllardaki beyannamelerde gelir olarak dikkate alınmaz.
- Beyannameye “Diğer İndirimler” satırında dahil edilmelidir.
Soru ve Cevaplarla Özet
- Enflasyon düzeltmesi nedir?
Mali tablolardaki parasal olmayan değerlerin reel değerlerine yaklaştırılmasıdır.
- 380 ve 480 hesapları neyi ifade eder?
Peşin tahsil edilmiş ancak ileride gelir yaratacak tutarları gösterir.
- Bu hesaplar parasal mı parasal olmayan mıdır?
Parasal olmayan hesaplardır.
- 2023 sonu Enflasyon düzeltmesinden oluşan farklar vergiye tabi midir?
Hayır, vergiye tabi değildir.
- 2023 bilançosu düzenlemeye tabi midir?
Evet, zorunlu olarak düzenlemeye tabidir.
- 380 ve 480 hesaplardan kaynaklanan E.D. Farkları izleyen yıllarda gelir olarak beyana dahil edilir mi?
Hayır, “Diğer İndirimler” kalemine yazılır.
- Düzenleme hangi yasa ile zorunludur?
Vergi Usul Kanunu Geçici 33. madde.
- 480 hesabın aktarımı nasıl yapılmalıdır?
Enflasyon farkı dikkate alınarak 380 hesabına aktarılmalıdır.
- 2023 Normal vergi dönemini kullananlar mali tablolar ne zaman düzenlenmelidir?
31 Aralık 2023 itibariyle.
- Özelgede enflasyon düzeltmesi ile ilgili bahsi geçen bazı Tebliğ numaraları nedir?
555, 560, 563 ve 582 Sıra No.lu VUK Tebliğleri.
ÖRNEK ÖZELGE
| T.C. GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI İstanbul Defterdarlığı Gelir Kanunları Usul Grup Müdürlüğü |
| Sayı | : | E-11395140-105[VUK-3-4192]-554230 | 02.05.2025 | |
| Konu | : | Gelecek aylar/yıllara ait gelirler hesabına ait düzeltme farklarının beyanı | ||
İlgide kayıtlı özelge talep formunuzun incelenmesinden, 31/12/2023 tarihli bilançonuzun enflasyon düzeltmesine tabi tutmanız sonucu “380-Gelecek Aylara Ait Gelirler” ve “480-Gelecek Yıllara Ait gelirler” hesaplarında oluşan düzeltme farklarını 2024 hesap dönemi kurum kazancınızın tespitinde gelir olarak dikkate alıp alamayacağınız ile söz konusu farkları 2024 hesap dönemi beyannamenizin “Diğer İndirim” satırında gösterip göstermeyeceğiniz hususunda Defterdarlığımız görüşünü talep ettiğiniz anlaşılmaktadır.
213 sayılı Vergi Usul Kanununun;
– Mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasında, “A)Malî tablolarda yer alan parasal olmayan kıymetler aşağıdaki hükümlere göre enflasyon düzeltmesine tâbi tutulur.
…
2.Bu maddenin uygulanmasında;
a) Parasal olmayan kıymetler; parasal kıymetler dışındaki kıymetleri,
b) Parasal kıymetler; Türk Lirasının değerindeki değişmeler karşısında nominal değerleri aynı kaldığı halde satın alma güçleri fiyat hareketlerine göre ters yönde değişen kıymetleri (Yabancı paralar da parasal kıymet olarak dikkate alınır.),
…
7.Enflasyon düzeltmesi uygulanmayan bir hesap döneminden sonra enflasyon düzeltme şartlarının yeniden oluşması halinde; enflasyon düzeltmesi yapılan en son dönemden başlamak üzere enflasyon düzeltmesi yapılır. Bu şekilde belirlenen geçmiş yıl kârı vergiye tâbi tutulmaz, geçmiş yıl zararı zarar olarak kabul edilmez. …”,
– Geçici 33 üncü maddesinde, “…
31/12/2023 tarihli mali tablolar, enflasyon düzeltmesi şartlarının oluşup oluşmadığına bakılmaksızın enflasyon düzeltmesine tabi tutulur. Yapılan enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan kâr/zarar farkı geçmiş yıllar kâr/zararı hesabında gösterilir. Bu şekilde tespit edilen geçmiş yıl kârı vergiye tabi tutulmaz, geçmiş yıl zararı zarar olarak kabul edilmez.
…
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkilidir.”
hükümleri yer almaktadır.
Ayrıca, 2023 hesap dönemi sonuna ve düzeltme şartlarının gerçekleşmesine/varlığına bağlı olarak (geçici vergi dönemleri dâhil) izleyen hesap dönemlerine ilişkin olarak enflasyon düzeltmesine tabi tutulacak mali tablolar ile yapılacak düzeltme işlemlerinin usul ve esasları 555, 560, 563 ve 582 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri ile belirlenmiş, 165,170, 175,176 ve 181 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Sirkülerlerinde de enflasyon düzeltmesi uygulaması ile ilgili ilave düzenlemeler/açıklamalar yapılmıştır.
Bu bağlamda, 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançonun, enflasyon düzeltmesine tabi tutulmasından kaynaklanan kâr/zarar farkı geçmiş yıllar kâr/zararı hesabında gösterilmekte ve bu şekilde tespit edilen geçmiş yıl kârı vergiye tabi tutulmamakta, geçmiş yıl zararı zarar olarak kabul edilmemektedir.
Diğer taraftan, 555 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin 9 uncu maddesinin (2) numaralı fıkrasına göre, nevi itibarıyla iktisadi işletmelere dâhil bulunan kıymetlerden parasal ve parasal olmayan kıymetler bu Tebliğ eki listelerde (EK 1 ve EK 2), Tek Düzen Hesap Planında izlendikleri hesap kodları ile gösterilmek suretiyle, yer almakta olup, söz konusu listelerden parasal olmayan kıymetleri ihtiva eden (EK 2) listede “380 Gelecek bilanço dönemlerine ait peşin tahsil olunan gelirlerin bir yıldan kısa süreye ait kısımları” ve ”480 Gelecek bilanço dönemlerine ait peşin tahsil olunan gelirlerin bir yıldan uzun süreye ait kısımları” da bulunmaktadır.
Bunun yanı sıra, tekdüzen muhasebe sisteminin uygulanmasına ilişkin açıklamalar 1 Sıra No.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği ve daha sonra bu konuda yayımlanan diğer tebliğlerde yapılmış olup, söz konusu Tebliğin Muhasebe Usul ve Esasları /V-Tekdüzen Hesap Çerçevesi, Hesap Planı ve Hesap Planı Açıklamaları başlığı altında yer alan C-Hesap Planı Açıklamaları bölümünde;
“380 GELECEK AYLARA AİT GELİRLER Gelecek bilanço dönemlerine ait peşin tahsil olunan gelirlerin bir yıldan kısa süreye ait kısımlarının izlendiği hesaptır.
İşleyişi : Peşin tahsil olunan gelirler bu hesabın alacağına kaydedilir. Ait olduğu dönemde ilgili gelir hesaplarına devredilir.
480 GELECEK YILLARA AİT GELİRLER Gelecek bilanço dönemlerine ait peşin tahsil olunan gelirlerin bir yıldan uzun süreye ait kısımlarının izlendiği hesaptır.
İşleyişi :Peşin tahsil olunan gelirler bu hesabın alacağına kaydedilir. Kısa vadeli nitelik kazanan gelirler bu hesabın borcu mukabili “380. Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesabı”na aktarılır.
açıklamalarına yer verilmiştir.
Buna göre, gelecek bir hesap dönemine ait olarak peşin tahsil olunan gelirlerin izlendiği “380-Gelecek Aylara Ait Gelirler” ve “480-Gelecek Yıllara Ait Gelirler” hesaplarının, esas itibariyle, enflasyon düzeltmesi uygulamasında “parasal olmayan kıymet” olarak kabul edilmesi ve düzeltmeye tabi tutulması gerekmektedir.
Ayrıca, enflasyon düzeltme farkı ihtiva eden 480 No.lu hesabın, 380 No.lu Hesaba aktarımının, enflasyon düzeltme farkı da dikkate alınarak (alt hesapta izlenecek şekilde) yapılmasının yanı sıra, enflasyon düzeltme farkı ihtiva eden 380 No.lu hesaptan ilgili gelir hesabına aktarımların da enflasyon düzeltmesi farkı dahil tutar üzerinden yapılması icap etmektedir.
Öte yandan, parasal olmayan kıymet mahiyetindeki söz konusu hesapların enflasyon düzeltmesine tabi tutulması sonucu oluşan farklardan 2023 hesap döneminden kaynaklanan kısmının, gelir olarak dikkate alınmaması, beyannamede “Diğer İndirimler” kısmında gösterilmesi gerekmektedir.
…
Kaynak: GİB Özelge Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. karenaudit veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
