Serbest meslek erbapları birden fazla işyeri açabilir mi? İkinci şube açıldığında faaliyet hâlâ “serbest meslek” mi sayılır, yoksa “ticari kazanç” mı doğar? Bu sorular özellikle diyetisyenler, psikologlar, fizyoterapistler gibi kendi nam ve hesabına çalışan profesyoneller için önem taşıyor.
1. Serbest Meslek Faaliyeti Ne Demektir?
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 65. maddesine göre serbest meslek faaliyeti:
- Sermayeden ziyade şahsi mesaiye, bilgiye ve ihtisasa dayanır.
- Kendi nam ve hesabına, bir işverene bağlı olmadan yapılır.
- Bizzat yapılır; başkasına devredilmesiyle bu nitelik zedelenir.
2. Diyetisyenler Serbest Meslek Erbabı Sayılır mı?
Evet. Diyetisyenlik, bilgi ve ihtisasa dayanan, bizzat yapılması gereken ve doğrudan sağlık hizmeti içeren bir faaliyettir. Bu nedenle serbest meslek olarak vergilendirilir.
3. Peki, Şube Açılabilir mi?
Evet, açılabilir.
Ancak dikkat:
- Her iki işyerinde de faaliyetin bizzat serbest meslek erbabı tarafından yürütülmesi gerekir.
- Şubede bir başka kişi çalıştırılıyorsa (örneğin başka bir diyetisyen), bu durum faaliyetinizin ticari organizasyona dönüştüğünü gösterir.
4. Şube Açınca Vergisel Statü Değişir mi?
Eğer:
- Faaliyet bizzat yapılmıyorsa,
- Çalışanlar istihdam ediliyor ve organizasyon yapısı kuruluyorsa,
O zaman bu iş ticari faaliyet sayılır.
Bu durumda serbest meslek makbuzu değil, fatura kesilmelidir.
Kazanç serbest meslek kazancı değil, ticari kazanç olarak beyan edilir.
5. Gelir Vergisi Yönünden Ne Fark Oluşur?
| Kriter | Serbest Meslek Kazancı | Ticari Kazanç |
|---|---|---|
| Belge Türü | Serbest Meslek Makbuzu | Fatura |
| Defter Türü | Serbest Meslek Kazanç Defteri | İşletme veya Bilanço Defteri |
| Vergilendirme | GVK 65. Madde | GVK 37. Madde |
| Giderler | Kısıtlı (bizzat işle ilgili) | Geniş kapsamlı (ticari giderler dahil) |
| Çalışan İstihdamı | Esas faaliyet bizzat yapılmalı | İstihdam mümkündür |
10 Soru – 10 Cevap
1. Serbest meslek erbabı birden fazla işyeri açabilir mi?
Evet, ancak faaliyet bizzat yürütülmelidir.
2. Diyetisyenlik serbest meslek faaliyeti midir?
Evet, ilmi bilgi ve şahsi mesaiye dayalıdır.
3. İkinci şube açmak ticari kazanç doğurur mu?
Eğer faaliyet bizzat yürütülmüyorsa, evet.
4. Her şubede bizzat çalışmak zorunda mıyım?
Evet, aksi durumda faaliyet ticari sayılır.
5. Serbest meslek faaliyeti ile ticari faaliyet arasındaki fark nedir?
Ticari faaliyet organizasyon ve çalışan istihdamı içerir.
6. Şube açmak için vergi dairesine bildirim gerekir mi?
Evet, şube olarak vergi dairesine bildirilmelidir.
7. Fatura mı makbuz mu düzenlemeliyim?
Serbest meslek: E-SMM, ticari faaliyet: fatura.
8. Hangi defterleri tutmalıyım?
Serbest meslek için Defter beyan sisteminde serbest meslek defteri, ticari için işletme veya bilanço esaslı defterler.
9. Şube için ayrı vergi numarası gerekir mi?
Hayır, aynı vergi numarası kullanılır; ancak şube bildirimi yapılır.
10. Vergi dairesi bu konuda ne diyor?
İkinci şube mümkündür ama faaliyet şahsen yürütülmelidir; aksi ticari faaliyettir.
Özelgedeki açıklamaları kendi durumunuzla kıyaslayınız.
ÖRNEK ÖZELGE
T.C.
HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI
İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı
Gelir Kanunları Gelir Ve Kurumlar Vergileri Grup Müdürlüğü
| Sayı | : | 62030549-120[65-2020/771]-1119756 | 04.10.2022 | |
| Konu | : | Serbest meslek erbabının şube işyeri açıp açamayacağı hk. | ||
| İlgi | : | 16/07/2020 tarih ve 2052673 evrak kayıt numaralı özelge talep formu. |
İlgide kayıtlı özelge talep formunda serbest meslek erbabı olarak diyetisyenlik faaliyetinde bulunduğunuzu ve aynı faaliyet alanında ikinci bir iş yeri açmak istediğiniz belirtilerek, ikinci bir işyeri (şube) açılışının mümkün olup olmadığı hususunda Başkanlığımız görüşü talep edilmektedir.
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 37 nci maddesinde, her türlü ticari ve sınai faaliyetlerden doğan kazançların ticari kazanç olduğu belirtilmiştir.
Aynı Kanunun 65 inci maddesinde, her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançların serbest meslek kazancı olduğu, serbest meslek faaliyetinin; sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan işlerin işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılması olduğu hükme bağlanmıştır.
Bir faaliyetin serbest meslek faaliyeti olup olmadığı ise faaliyetin sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanması, bir işverene bağlı olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılması ve devamlı olması, unsurlarını taşıyıp taşımadığına bağlı bulunmaktadır.
Ticari kazançlar ise esas itibariyle sermaye-emek karışımı bir kaynağa bağlı olarak doğarlar. Bu kaynağa bağlı olarak devamlı bir organizasyona dayanan her türlü faaliyet ticari faaliyettir. Serbest meslek faaliyetinin ticari bir organizasyon içinde yapılması sağlanan gelirin yapısını değiştirmez. Sadece gelir elde edenler yönünden ticari kazanç sayılmasını gerektirir ve ticari kazanca ait esas ve hükümlere tabi olur.
Diğer taraftan, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 156 ncı maddesinde, ticari, sınai, zirai ve mesleki faaliyette iş yerinin; mağaza, yazıhane, idarehane, muayenehane, imalathane şube, depo, otel, kahvehane, eğlence ve spor yerleri, tarla, bağ, bahçe, çiftlik, hayvancılık tesisleri, dalyan ve voli mahalleri, madenler, taş ocakları, inşaat şantiyeleri, vapur büfeleri gibi ticari, sınai, zirai veya mesleki bir faaliyetin icrasına tahsis edilen veya bu faaliyetlerde kullanılan “yer” olduğu hükme bağlanmıştır.
Konu ile ilgili olarak GİBIntranet sistemi üzerinden yapılan sorgulamada, 15/08/2017 tarihinden itibaren “869090- Diğer Paramedikal İnsan Sağlığı Hizmetleri (Tıp Doktorları Dışında Yetkili Kişilerce Sağlanan Mesleki Terapi, Aroma Terapi, Konuşma Terapisi, Homeopati, Besin Tedavisi, Ayak Bakımı, Diş Hijyeni vb. Hizmetler) (Hastane Dışı)” faaliyet kodu ile serbest meslek faaliyetinizden dolayı mükellefiyetinizin bulunduğu, merkez işyeri adresinizin, “….” olduğu ayrıca, “….” adresinde de 10/08/2020 tarihinden itibaren mükellefiyetsiz şube kaydınızın bulunduğu anlaşılmıştır.
Buna göre, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabınıza yürüttüğünüz diyetisyenlik faaliyetinin, ikinci bir işyeri (şube) açılması suretiyle yürütülmesi mümkün bulunmakta olup bu durumda, iki işyerinde de faaliyetinizin bizzat tarafınızca yürütülmesi gerekmektedir.
Faaliyetin bizzat tarafınızca yürütülmediği ve işin ticari organizasyon çerçevesinde yürütüldüğü durumda ise elde edilen kazancın ticari kazanç olarak değerlendirileceği ve Gelir Vergisi Kanununun ticari kazanç hükümleri çerçevesinde vergilendirilmesi gerekeceği tabiidir.
Kaynak: GİB Özelge Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. karenaudit veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
