Bu yazı, e-ticaret platformlarında tık (kontör) sistemiyle yapılan ihale türü satışlarda fatura düzenleme yükümlülüğü, KDV hesaplaması ve avans niteliğindeki ödemelerin vergisel etkilerini verilen bir özelge ışığında ele almaktadır. Fatura kesme süresi, KDV doğumu ve kurum kazancına dahil edilecek tutarlar örneklerle açıklanmıştır.
E-Ticaret Sitelerinde Tıklama Üzerinden İhale: Faturalar Nasıl Düzenlenmeli?
İnternet üzerinden satış yapan firmaların, özellikle ihale yoluyla satış gerçekleştirdiği sistemlerde karşılaştığı temel vergisel sorulardan biri şu:
Kontör (tık) satışları ve mal teslimlerinde ne zaman fatura kesilmeli, KDV ne zaman hesaplanmalı?
Özellikle kullanıcıların sisteme üye olarak tıklama (kontör) satın alarak ihaleye katıldığı platformlarda bu durum farklı boyutlar taşır. Çünkü hem hizmet hem mal satışı söz konusudur.
1. Fatura Düzeni: Ne Zaman Düzenlenmeli?
Vergi Usul Kanunu (VUK)’a göre;
-Mal veya hizmet bedeline ilişkin fatura, en geç 7 gün içinde düzenlenmelidir.
-İhale sisteminde yer alan tıklama bedelleri ve kazanılan ürün bedelleri, hizmet/mal satışıdır – fatura kesilmelidir.
Ancak, henüz kullanılmayan ve ileri tarihli ihaleler için alınan kontörler avans niteliğindedir – Bu durumda fatura kesilmez, KDV hesaplanmaz.
2. Kurumlar Vergisi Açısından Kontör ve Mal Satışları
5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’na göre;
-Gelir, tahakkuk esasına göre vergilendirilir.
-Yani, hizmet ya da mal teslimi fiilen gerçekleştiği anda gelir yazılır.
Uygulama:
-Müşteri ihaleye katılmak için kontör alırsa – Bu avanstır, gelir değildir.
-Kontör kullanılır veya mal teslim edilirse – Gelir gerçekleşir, beyana dahil edilir.
Not: Kullanılmayan, geri alınmayan kontör bedelleri de ilerleyen dönemlerde gelir olarak beyan edilmelidir.
3. Katma Değer Vergisi (KDV) Yönünden Değerlendirme
3065 sayılı KDV Kanunu’na göre;
-Mal teslimi ve hizmet ifası KDV’ye tabidir.
-Hizmetten önce fatura düzenlenirse, bu belge üzerinden KDV hesaplanmalıdır.
E-Ticaret Uygulaması:
| Durum | KDV Doğar mı? | Fatura Kesilmeli mi? |
|---|---|---|
| Kullanılmamış tık (kontör) satışı | Hayır (avans) | Hayır |
| Tıklama kullanılarak ihaleye katılım | Evet | Evet |
| İhale kazanıldı, ürün teslimi yapıldı | Evet | Evet |
| Kullanılmayan, iade edilmeyen kontör | Evet (kazanç) | Evet |
Neden Bu Konular Önemli?
Vergisel açıdan, e-ticaret platformlarında kontör bazlı satış sistemleri, klasik satışlardan farklılık taşır:
-Fatura kesilmeden hizmet veriliyorsa belgesiz işlem sayılır.
-KDV, tahsil edilen her bedel için değil, hizmetin verildiği veya malın teslim edildiği anda doğar.
-Kurumlar vergisinde tahakkuk esası, şirketlerin doğru dönemlerde gelir beyan etmesini zorunlu kılar.
Örnek Senaryo
-Müşteri 100 TL karşılığında 100 kontör aldı – Bu avanstır, fatura kesilmez.
-Aynı müşteri 10 kontörle ihaleye katıldı – Hizmet gerçekleşti, fatura kesilir ve KDV hesaplanır.
-Kazandığı ürünü 90 kontörle aldı – Mal teslimi olduğu için fatura düzenlenir ve KDV beyan edilir.
-Kalan kontörler kullanılmazsa – Süre sonunda gelir yazılır, fatura kesilir.
Sonuç
İnternet üzerinden kontörle yapılan ihaleli satışlarda;
–Hizmet gerçekleştiğinde veya mal teslim edildiğinde fatura düzenlenmeli,
-Ön ödemeler (avanslar) için fatura ve KDV gerekmemekte,
-Ancak kullanılmayan kontörlerin gelir olarak beyan edilmesi ve fatura edilmesi gerekmektedir.
Bu sistemlerde muhasebe kayıtlarının avans, gelir ve hizmet gerçekleşme ayrımına göre düzenlenmesi büyük önem taşır.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
1. Kullanılmayan kontörler için fatura kesilir mi?
Evet, geri alınmayan kontörler gelir sayılır ve fatura kesilmelidir.
2. Kontör satışı anında KDV hesaplanır mı?
Hayır. Kontör henüz kullanılmadıysa, bu bir avanstır; KDV doğmaz.
3. İhale hizmeti sonrası fatura kesmek zorunlu mu?
Evet. Hizmet verildiyse fatura en geç 7 gün içinde düzenlenmelidir.
4. Kazanılan mal için fatura şart mı?
Evet, mal teslimi yapıldıysa mutlaka fatura ve KDV düzenlenmelidir.
5. Avans ile fatura aynı şey mi?
Hayır. Avans henüz hizmet veya teslim içermediği için fatura gerektirmez.
6. İade edilmeyen kontör vergiden muaf mı?
Hayır, bu tutar gelir sayılır ve vergilendirilmelidir.
7. Her kontör kullanımı KDV’ye tabi midir?
Evet, kontör hizmete dönüştüğünde KDV hesaplanır.
8. Tıklama hizmeti nedir?
İhaleye katılım hakkı sağlayan dijital hizmettir.
9. Bu işlemler için e-fatura zorunlu mu?
Belirli ciro sınırlarını aşan firmalar için e-fatura zorunludur.
10. Denetimde bu kayıtlar nasıl incelenir?
Fatura, avans, tahsilat ve kullanım kayıtları ayrı ayrı kontrol edilir.
ÖRNEK ÖZELGE
| T.C. GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI ANKARA VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI (Mükellef Hizmetleri KDV ve Diğer Vergiler Grup Müdürlüğü) |
||||
| Sayı | : | 84974990-2010/KDV-4/14001-59-122831 | 19.04.2017 | |
| Konu | : | İnternet üzerinden yapılan satışlarda bedelsiz fatura düzenlenmesi ve KDV boyutu. | ||
İlgide kayıtlı özelge talep formunuzda, firmanızın internet üzerinden ihale yoluyla satış yaptığı ifade edilerek yapılan kontör (tık) satışları ile mal satışlarına ilişkin olarak yapılan işlemlerin KDV Kanunu, fatura düzeni ve Kurumlar Vergisi Kanunu açısından doğru olup olmadığı konusunda Başkanlığımız görüşü talep edilmektedir.
A-Vergi Usul Kanunu Yönünden Değerlendirme:
Bilindiği üzere, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 227 nci maddesinde; “Bu kanunda aksine hüküm bulunmadıkça bu kanuna göre tutulan ve üçüncü şahıslarla olan münasebet ve muamelelere ait olan kayıtların tevsiki mecburidir.” denilmiş olup, söz konusu kayıtların ise aynı Kanunun 229 ve müteakip maddelerinde yer alan belgelerden herhangi biri ile tevsikinin zorunlu olduğu hükme bağlanmıştır.
Anılan Kanunun 229 uncu maddesinde de; “Fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır.” şeklinde tanımlanmış, 231/5 inci maddesinde; “Fatura, malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azami yedi gün içinde düzenlenir. Bu süre içerisinde düzenlenmeyen faturalar hiç düzenlenmemiş sayılır.” denilmiş, 232 nci maddesinde ise; birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilerin sattıkları emtia veya yaptıkları işler için fatura vermek, satın aldıkları emtia ve hizmetler için de fatura istemek ve almak zorunda oldukları hüküm altına alınmıştır.
Şirketiniz tarafından verilen bahse konu özelge talep formundan; söz konusu sitenin bir alışveriş sitesi olduğu, sistem üzerinden satış ihalelerine katılmak için sisteme üye olmanın ve tık (kontör) satın almanın gerektiği, sisteme üye olan kişilerin tıklama yaparak katıldığı mal satış ihalesinin en son tıklama işlemini yapan üyeye sistem tarafından bırakıldığı, mal bedellerinin ihaleyi kazanan üyelerden nakden ya da sahip olunan tık (kontör) miktarından mahsup edilerek tahsil edildiği anlaşılmıştır.
Şirketiniz tarafından gerçekleştirilen gerek kontör (tık) satışının gerekse mal satışının (bedelli ya da bedelsiz) tevsiki açısından malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azami yedi gün içerisinde fatura düzenlenmesi gerekmektedir.
Buna göre, şirketiniz tarafından ihaleye katılma hizmet (tıklama) bedeli ve mal satışına ilişkin olarak ileride mahsup edilmek üzere alınan avans niteliğindeki bedeller için fatura düzenlenmemesi, ancak ihale sırasındaki tıklama bedelleri ve satılan mal bedeli için fatura düzenlenmesi gerekmektedir.
B-Kurumlar Vergisi Kanunu Yönünden Değerlendirme :
5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 6 ncı maddesinde; kurumlar vergisinin, Kanunun birinci maddesinde yazılı mükelleflerin bir hesap dönemi içinde elde ettikleri safi kurum kazancı üzerinden hesaplanacağı, safi kurum kazancının tespitinde Gelir Vergisi Kanununun ticari kazanç hakkındaki hükümlerinin uygulanacağı hükme bağlanmış olup, ticari kazançta vergiyi doğuran olay tahakkuk esasına bağlanmıştır.
Kanunda yer alan düzenlemelere göre, kurum kazancı, ticari kazanç niteliği taşıdığı ve ticari kazanç gibi tespit edildiğinden elde etme yönünden tahakkuk esası geçerlidir. Gelir ve giderler tahakkuk esasına göre muhasebeleştirilerek hâsılat, gelir ve karlar aynı döneme ait maliyet, gider ve zararla karşılaştırılır.
Tahakkuk; gelirin ve giderin miktar ve mahiyet itibariyle kesinleşmesini ifade eder. Tahakkuk esasında, geliri doğuran muamelelerin eksiksiz olarak tekemmül etmiş olması, gelirin elde edilmiş sayılması için yeterlidir. Diğer bir ifade ile tahakkuk esasında vergilendirme yapılabilmesi için, alacak hakkının doğmuş olması gerekir.
Buna göre, satış ihalelerine katılmak isteyen müşterileriniz tarafından, ihalelere girişlerde veya ürün bedellerinin ödenmesinde kullanılmak üzere önceden şirketinize yatırılan tutarların avans olarak değerlendirilmesi; bu avanslardan müşterilerin ihalelere girişlerinde veya satın aldıkları ürünlerin bedellerinin ödenmesinde kullanılan tutarların ilgili döneme ait kurum kazancınıza dahil edilmesi gerekmektedir.
Öte yandan, satış ihalelerine katılmak isteyen müşterileriniz tarafından yatırılan avanslardan, ihalelere girişlerde veya ürün bedeli ödenmesinde kullanılmayan ve müşterilerinizce geri alınmayarak şirketiniz bünyesinde kalan tutarların bulunması halinde bu tutarların da kurum kazancınıza dahil edilmesi gerektiği tabiidir.
C-Katma Değer Vergisi Kanunu Yönünden Değerlendirme :
3065 sayılı Katma Değer Vergisi (KDV) Kanununun;
-1/1 inci maddesinde, Türkiye’de ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetlerin katma değer vergisine tabi olduğu,
–10 uncu maddesinin (b) alt bendinde, malın tesliminden veya hizmetin yapılmasından önce fatura veya benzeri belgeler verilmesi hallerinde, bu belgelerde gösterilen miktarla sınırlı olmak üzere fatura veya benzeri belgelerin düzenlenmesi halinde vergiyi doğuran olayın meydana geldiği,
-20 nci maddesinde, katma değer vergisi matrahının teslim ve hizmet işlemlerinin karşılığını teşkil eden bedel olduğu; bedel deyiminin, alıcının ödediği veya borçlandığı para, mal ve diğer şekillerde sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaat, hizmet ve değerler toplamını ifade ettiği,
hüküm altına alınmıştır.
Bu hükümlere göre, internet üzerinden ihale yoluyla satış yaptığınız sitede, ihaleye katılmak için üyeler tarafından ödenen kontör (tık) bedelleri ile ihaleyi kazanan üyelerden nakden ya da sahip olunan kontör (tık) miktarından mahsup edilmek suretiyle tahsil edilen bedeller, vermiş olduğunuz hizmetin karşılığını teşkil ettiğinden bu bedeller üzerinden genel hükümler çerçevesinde KDV hesaplamanız gerekmektedir.
Öte yandan, ileri bir tarihte sitenizde yapılacak herhangi bir ihaleye katılmak üzere üyelerinizden aldığınız kontör (tık) bedelleri, henüz bir teslim veya hizmet söz konusu olmadığından avans niteliği taşımaktadır. Avans olarak alınan söz konusu bedeller için fatura düzenlenmediği sürece KDV hesaplanmasına gerek bulunmamaktadır. Ancak bu durumda, ihaleye katılınması veya yapılan ihalenin kazanılması sonrasında önceden kullanılan (avans olarak alınan) tık bedeli ile müşteriye yapılan ürün teslim bedelinin tamamı üzerinden KDV hesaplanacaktır.
…
Kaynak: GİB Özelge Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. karenaudit veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
