Basit usulde vergilendirme, belirli kriterleri taşıyan küçük işletmelere tanınan bir kolaylıktır. Ancak bu sistem kalıcı değildir; bazı durumlarda mükellefler gerçek usule geçmek zorunda kalabilir. Aynı şekilde, bazı şartları taşıyan gerçek usul mükellefleri de tekrar basit usule dönüş yapabilir. Ayrıca belge düzenlemelerinde usulsüzlük yapanlar için geçerli ağır yaptırımlar söz konusudur.

---

1. Sahte veya Yanıltıcı Belge Düzenleyenlerin Durumu

Basit usule tabi olup da:

• Sahte belge düzenleyenler
• Muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenleyen veya kullananlar

Bu mükellefler hakkında, durumun kendilerine tebliğ edildiği tarihi takip eden aybaşından itibaren, artık ikinci sınıf tüccarlar gibi gerçek usulde vergilendirme uygulanır.

Ayrıca bu kişiler hiçbir şekilde yeniden basit usule dönemezler.

---

2. Hangi Durumlarda Gerçek Usule Geçilir?

Basit usule tabi bir mükellef, aşağıdaki hallerde gerçek usule geçer:

• Basit usul şartlarından herhangi birini takvim yılı içinde kaybederse, ertesi yıl başından itibaren gerçek usule geçer.
• Basit usul şartlarını taşısa dahi, kendi isteğiyle yazılı olarak başvuruda bulunursa, dilekçede belirttiği tarih veya ertesi yıl başından itibaren geçiş yapılır.
• Yeni işe başlayan ancak basit usul şartlarını taşımayanlar doğrudan gerçek usulde başlar.

---

3. Gerçek Usulden Basit Usule Dönüş Nasıl Olur?

Gelir Vergisi Kanunu 46 ve 47. maddelerine göre;

• Gerçek usulde vergilendirilen bir mükellef,
• Son iki yıl boyunca hem alım hem satış hem de hasılat açısından 48. maddede belirtilen sınırların altında kalırsa,
• Ve 51. maddede belirtilen faaliyetler dışında bir iş yapıyorsa,
• Ocak ayı içinde vergi dairesine yazılı başvuruda bulunarak basit usule geçebilir.

Bu hak, Gelir Vergisi Genel Tebliği Seri No: 283 ve 93 No’lu Sirküler ile detaylandırılmıştır.

---

4. İşini Bırakanlar Tekrar Basit Usule Dönebilir mi?

• Gerçek usulde çalışan bir mükellef işini bırakırsa,
• Veya iş, eşine ya da çocuğuna devredilirse,
• Bu mükellef ya da ailesi, iki yıl geçmeden basit usule geri dönemez.

Terk tarihi + 2 yıl geçmeden basit usule dönüş mümkün değildir.

---

10 Soru 10 Cevap:

1. Sahte belge düzenleyen basit usul mükellefi ne zaman gerçek usule geçer?
Durumun tebliğini izleyen aybaşından itibaren geçiş yapılır.

2. Bu mükellefler yeniden basit usule dönebilir mi?
Hayır, bir daha basit usulden yararlanamazlar.

3. Basit usul şartları kaybedilirse ne olur?
Takip eden yılın başından itibaren gerçek usule geçilir.

4. Kendi isteğiyle gerçek usule geçilebilir mi?
Evet, yazılı dilekçeyle başvuru yapılabilir.

5. Gerçek usuldeki mükellef basit usule geçebilir mi?
Son iki yıl sınırların altında kalmışsa ve şartları sağlıyorsa geçebilir.

6. Hangi tarihlerde başvuru yapılmalıdır?
Ocak ayı başından 31 Ocak akşamına kadar.

7. Hangi faaliyetlerde bulunanlar basit usule geçemez?
GVK 51. madde kapsamındaki işler (örneğin sarraflık, ilan-reklam işleri, inşaat taahhüdü vs.)

8. İş terk eden bir mükellef ne zaman basit usule dönebilir?
Terk tarihinden itibaren 2 yıl geçtikten sonra.

9. Gerçek usulden basit usule geçişi hangi mevzuat düzenler?
6322 sayılı Kanun, 283 No’lu Genel Tebliğ ve 93 No’lu Sirküler.

10. Basit usulden çıkış hangi durumlarda zorunludur?
Şartların kaybı, sahte belge düzenleme veya gönüllü geçiş durumlarında.

 

---

Kazançları Basit Usulde Tespit Edilen Mükelleflerden Sahte veya Yanıltıcı Belge Düzenleyenler Hakkında Ne Gibi İşlem Yapılmaktadır?

Kazançları basit usulde tespit edilen mükelleflerden sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenlediği veya kullandığı tespit edilenler, bu hususun kendilerine tebliğ edildiği tarihi takip eden aybaşından itibaren ikinci sınıf tüccarlara ilişkin hükümlere tabi olacaklardır. Sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenledikleri tespit edilenlerin kazançları hiçbir suretle basit usulde tespit edilmez.

Kazançları Basit Usulde Tespit Edilen Mükellefler Hangi Hallerde Gerçek Usule Geçerler?

Basit usule tabi olmanın şartlarından herhangi birini takvim yılı içinde kaybedenler, ertesi takvim yılı başından itibaren gerçek usulde vergilendirilirler. Basit usulün şartlarına haiz olanlardan, bu usulden yararlanmak istemediklerini yazı ile bildirenler, dilekçelerinde belirttikleri tarihten veya izleyen takvim yılı başından itibaren gerçek usulde vergilendirileceklerdir. Yeni işe başlayanlar ise işe başlama tarihinden itibaren gerçek usulde vergilendirileceklerdir.

Gerçek Usulde Vergilendirilen Mükellefler Hangi Hallerde Basit Usule Geçerler?

Gelir Vergisi Kanununun 47 nci maddesinde yazılı şartları topluca taşıyan ve arka arkaya son iki yıl alış, satış ve/veya hâsılat tutarlarının her biri aynı Kanunun 48 inci maddesinde yazılı hadlerden düşük olan gerçek usule tabi mükelleflerin kazançları, bu şartın gerçekleşmesini izleyen yılın Ocak ayının başından otuz birinci günü akşamına kadar yazılı olarak bağlı bulundukları vergi dairesine başvurmaları halinde basit usulde tespit edilebilecektir.

Söz konusu mükelleflerin, anılan Kanunun 51 inci maddesinde belirtilen faaliyetlerde bulunmaması ve diğer şartları da topluca taşımaları gerekmektedir.

Gerçek Usulden Basit Usule Geçişi Düzenleyen Mevzuat Nedir?

31/5/2012 tarihli ve 6322 sayılı Kanunla Gelir Vergisi Kanununun 46 ıncı maddesinde yapılan düzenlemeyle, gerçek usulde vergilendirilen mükelleflerden, belirli şartları sağlayanlara basit usule geçme imkânı tanınmıştır.

Gerçek usulde vergilendirmeden basit usule geçiş ile ilgili ayrıntılı açıklamalar 283 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ve 18.12.2013 tarihli ve 93 Sıra No.lu Gelir Vergisi Sirkülerinde yapılmıştır.