Gelir İdaresi’nin 12.06.2018 Tarihli bir özelgesine göre 2024 yılı cirosu 3 milyon TL’yi aşan serbest meslek erbapları, 1 Temmuz 2025 itibarıyla e-Fatura sistemine geçmek zorunda kalabilir. Gelir İdaresi’nin yaklaşımını bu yazıda ele aldık.
Serbest meslek erbapları e-Fatura sistemine geçmek zorunda mı?
Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yayımlanan 509 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği, bu soruya büyük ölçüde açıklık getiriyor.
e-Fatura Geçiş Zorunluluğu Kimleri Kapsıyor?
509 Sıra No.lu Tebliğ’e göre, 2022 veya sonrası hesap dönemlerinde brüt satış hasılatı (veya satışlar ile gayrisafi iş hasılatı) 3 milyon TL ve üzeri olan mükellefler, bu rakama ulaştıkları yılın ertesi yılının 7. ayı başı itibariyle e-Fatura uygulamasına geçmek zorundalar.
Buradaki kritik ifade: gayrisafi iş hasılatı. Bu tanım, Gelir İdaresi’nin güncel yorumuna göre, serbest meslek kazançlarını da kapsıyor.
Serbest Meslek Makbuzu ve e-SMM Yükümlülüğü
Serbest meslek erbaplarının hâlihazırda mesleki gelirleri için e-Serbest Meslek Makbuzu (e-SMM) düzenleme zorunluluğu bulunuyor. Ancak mesele, serbest meslek mensubunun alış ve giderlerine ilişkin faturalarda e-Fatura kullanıcısı olup olmaması gerektiği noktasında düğümleniyor.
Önceki Dönem Uygulamaları Ne Diyordu?
509 Sıra No.lu Tebliğ yürürlüğe girmeden önce, 421 Sıra No.lu Tebliğ ve buna istinaden verilen 2018 tarihli özelge, serbest meslek erbabının e-Fatura sistemine isteğe bağlı geçiş yapabileceğini ve kağıt makbuz düzenlemeye devam edebileceğini belirtiyordu.
Ancak bu özelge kağıt e-SM Makbuzu yönünden artık güncelliğini yitirmiş durumda. Mevcut mevzuat ve şu an için adı geçen özelge hali hazırda yürürlükte olduğu için Gelir İdaresi’nin yaklaşımı, serbest meslek erbaplarının alış ve gider faturaları alıcısı olarak e-Fatura sistemine dâhil olması görüşünde.
2024 Yılı Cirosu 3 Milyonu Aşanlar Ne Yapmalı?
Cirosu 3 milyon TL’yi geçen serbest meslek erbaplarının, 1 Temmuz 2025 itibarıyla e-Fatura sistemine geçmeleri öneriliyor. Bu hem cezai yaptırımlardan kaçınmak hem de sistemin sağladığı avantajlardan faydalanmak açısından önemli. Ancak bu özelgedeki değerlendirme üzerinden ifade ediliyor.
Bu konuda Gelir İdaresi’nin daha net bir açıklama yapması beklenmekle birlikte, İSMMMO aşağıdaki duyurusunda tedbirli davranmakta ve e-Fatura’ya geçiş hazırlıklarını şimdiden yapmakta fayda var şeklinde bir duyuru yayımladı.
İSMMMO
Duyuru
26.06.2025
SERBEST MESLEK ERBAPLARININ E-FATURA UYGULAMASINA DÂHİL OLUP OLMAMASI HAKKINDA
Son zamanlarda serbest meslek erbaplarının e-Fatura uygulamasına dâhil olup olmaması hususu, meslek camiamızda tartışılmaktadır.
Bilindiği üzere, 509 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile yapılan düzenlemeye göre; 2022 veya müteakip hesap dönemlerinde, brüt satış hasılatı (veya satışlar ile gayrisafi iş hasılatı) 3 milyon TL ve üzeri olan mükelleflerin, ilgili hesap dönemini izleyen yılın yedinci ayı başından itibaren e-Fatura uygulamasına geçmeleri; e-Fatura sistemine kayıtlı diğer kullanıcılara faturalarını e-Fatura olarak düzenlemeleri ve bu
kullanıcılardan gelen faturaları da e-Fatura olarak almaları zorunludur.
Aynı tebliğ uyarınca, serbest meslek faaliyetinde bulunan mükelleflerin, mesleki faaliyetlerine ilişkin her türlü tahsilat için e-Serbest Meslek Makbuzu (e-SMM) düzenlemeleri zorunludur.
Ancak tartışma konusu olan husus; serbest meslek erbaplarının alış ve giderlerine ilişkin belgelerde e-Fatura sistemine dâhil olma zorunluluğunun bulunup bulunmadığıdır.
509 Sıra No.lu Tebliğ yayımlanmadan önce yürürlükte bulunan 421 Sıra No.lu VUK Genel Tebliği döneminde, Gelir İdaresi Başkanlığı’nın 12.06.2018 tarihli ve 11395140-105[VUK-1-20506]-549254 sayılı özelgesinde; e-Fatura sistemine isteğe bağlı olarak dâhil olan serbest meslek erbaplarının kâğıt ortamda Serbest Meslek Makbuzu düzenlemeye devam edebilecekleri, e-Fatura kullanıcıları tarafından bu mükelleflere
düzenlenecek faturaların ise e-Fatura kapsamında olması gerektiği belirtilmiştir.
Ancak söz konusu özelge, 509 Sıra No.lu Tebliğ yürürlüğe girmeden önce verilmiştir. Dolayısıyla bu görüş, güncel düzenlemeleri tam olarak yansıtmamaktadır.
İdarenin güncel yaklaşımı, 509 Sıra No.lu Tebliğ’de yer alan parantez içi ifadede geçen “gayrisafi iş hasılatı” ifadesinin serbest meslek ücretini de kapsadığı yönündedir. Bu kapsamda, yıllık gayrisafi iş hasılatı 3.000.000 TL’yi aşan serbest meslek erbaplarının, e-Fatura sistemine kayıtlı kullanıcılardan yaptıkları alış ve giderler için kendilerine e-Fatura düzenlenmesinin gerektiği şeklindedir.
Gelir İdaresi Başkanlığı’nın bu konuda daha açık ve net bir açıklama yapmasına ihtiyaç duyulmakla birlikte, serbest meslek erbaplarının olası bir cezai yaptırımla karşılaşmamaları ve sistemin sağladığı kolaylıklardan faydalanmaları adına, 2024 yılı cirosu 3.000.000 TL’yi aşan serbest meslek erbaplarının, 01.07.2025 tarihinden itibaren e-Fatura sistemine kayıt yaptırmaları tavsiye edilmektedir.
Saygılarımızla.
Erol Demirel
Oda Başkanı
| T.C. GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI İSTANBUL VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI Gelir Kanunları Usul Grup Müdürlüğü |
||||
| Sayı | : | 11395140-105[VUK-1-20506]-549254 | 12.06.2018 | |
| Konu | : | Serbest Meslek Erbabının e-fatura ve e-deftere geçme zorunlulugu bulunması halinde belge düzeni. | ||
| İlgi | : | 08/02/2017 tarih ve 162421 evrak kayıt sayılı özelge talep formunuz. |
İlgide kayıtlı özelge talep formunuz ile; serbest meslek faaliyetinde bulunduğunuz, 2015 yılı cironuzun 10 milyon TL’yi aştığı için e-fatura ve e-defter sistemine 01/01/2017 tarihinde geçebilmek için başvuruda bulunduğunuz, 10/01/2017 tarihinde e-fatura portalı kullanıcı hesabınızın açıldığı, serbest meslek kazanç defterinin henüz elektronik ortamda tutulabilen bir defter olmadığı ve serbest meslek makbuzunun e-fatura kapsamında düzenlenemeyeceği, sürecin sehven başlatıldığının düşünüldüğü belirtilerek; e-defter ve e-fatura sistemine 01/01/2017 tarihinden itibaren geçmek zorunda olup olmadığınız ile, sisteme geçmek zorunda kalınması halinde belge düzeninin ne şekilde olacağı hususunda bilgi talep edildiği anlaşılmıştır.
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 172 nci maddesinde, defter tutma mecburiyeti bulunan gerçek ve tüzel kişiler sayılmış, 210 uncu maddesinde ise serbest meslek erbabının “Serbest Meslek Kazanç Defteri” tutmaları gerektiği hüküm altına alınmıştır.
Anılan Kanunun Mükerrer 242 nci maddesinin iki numaralı fıkrası ile Bakanlığımıza verilen yetkiye istinaden yayımlanan ve elektronik fatura kullanımına ilişkin usul ve esasları belirleyen 397 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile anonim ve limited şirketlerin elektronik fatura oluşturmalarına, alıcısına iletmelerine, muhafaza ve istenildiğinde ibraz etmelerine izin verilmiştir.
416 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 232’nci maddesi kapsamında fatura düzenlemek zorunda olan mükelleflere elektronik fatura uygulamasından yararlanma hakkı tanınmıştır.
Diğer taraftan, 13/12/2011 tarihli ve 28141 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 1 Sıra No.lu Elektronik Defter Genel Tebliği ile Vergi Usul Kanunu kapsamında tutulması zorunlu olan defterlerden www.edefter.gov.tr internet adresinde format ve standardı yayımlanan defterlerin elektronik ortamda oluşturulmasına ilişkin usul ve esaslar belirlenerek elektronik defter kullanımına izin verilmiştir.
Konuya ilişkin olarak yayımlanan 421 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile bazı mükellef gruplarına elektronik defter tutma ve elektronik fatura uygulamasına dahil olma zorunluluğu getirilmiştir.
Mezkur Tebliğ ile zorunluluk getirilen mükelleflere ilave olarak 454 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile aşağıda sayılan mükelleflere de elektronik defter tutma ve e-fatura uygulamasına geçme zorunluluğu getirilmiştir.
a) 2014 veya müteakip hesap dönemleri brüt satış hasılatı 10 Milyon TL ve üzeri olan mükellefler.
b) 6/6/2002 tarihli ve 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli I sayılı listedeki malların imali, ithali, teslimi vb. faaliyetleri nedeniyle Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK)’ndan lisans alan mükellefler. Bayilik lisansı olanlar, münhasıran bu lisansa sahip olmaları nedeniyle bu bent kapsamında değerlendirilmeyecektir.
c) Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli III sayılı listedeki malları imal, inşa ve ithal eden mükellefler.
(a) bendindeki şartı, 2014 hesap döneminde sağlayan mükellefler 1/1/2016 tarihinden itibaren, 2015 veya müteakip hesap dönemlerinde sağlayan mükellefler ise ilgili hesap dönemine ilişkin gelir/kurumlar vergisi beyannamesinin verileceği tarihi takip eden hesap döneminin başından itibaren, (b) ve (c) bentlerinde sayılanlardan bu Tebliğin yayım tarihinden önce lisans alan veya mükellefiyet tesis ettirenler 1/1/2016 tarihinden itibaren, bu Tebliğin yayım tarihinden sonra lisans alan veya mükellefiyet tesis ettirenler ise, lisans aldıkları ya da mükellefiyet tesis ettirdikleri tarihi izleyen hesap döneminin başından itibaren elektronik fatura ve elektronik defter uygulamasına geçmek zorundadır. Bununla birlikte, lisans ya da mükellefiyet tesis tarihi ile izleyen hesap dönemi arasındaki sürenin üç aydan kısa olması halinde isteyen mükellefler bir sonraki hesap döneminin başından itibaren elektronik defter tutabilecekler ve e-Fatura uygulamasına geçebileceklerdir.
Yukarıda yer alan hüküm ve açıklamalara göre; gelir vergisi mükellefiyeti bulunan şahsınızın, 01.01.2015 – 31.12.2015 dönemi brüt satış hasılatı, 454 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde belirlenen tutarı (10 Milyon TL ve üzeri) aştığından, 31.12.2016 tarihine kadar gerekli başvuruları tamamlayıp 01.01.2017 tarihinden itibaren elektronik fatura uygulamasına geçmesi gerekmektedir. Bu suretle e-Fatura uygulamasına dahil olunması, e-Fatura sistemine kayıtlı kullanıcılara düzenlenen ve bunlardan alınan sadece “fatura” belgesinin, elektronik belge olarak (e-Fatura) düzenlenmesi yükümlülüğünü getirmektedir. Şahsınıza ait faaliyetlerde fatura belgesini düzenleme yükümlülüğünüzün bulunmadığı, bir başka ifade ile faaliyetleriniz için serbest meslek makbuzu düzenlediğiniz durumda, e-Fatura düzenleme durumunuz da söz konusu olmayacaktır. Ancak, e-Fatura sistemine kayıtlı kullanıcılardan tarafınıza düzenlenmesi gereken “fatura” belgelerinin ise elektronik belge olan e-Fatura olarak düzenlenmesi gerektiği tabiidir.
Diğer taraftan; e-Fatura ve e-Defter uygulamalarına dahil olma zorunluluğu bulunan, e-Fatura uygulamasına geçen ancak Vergi Usul Kanununun 210 uncu maddesi gereğince “Serbest Meslek Kazanç Defteri” tutan şahsınızın, “Serbest Meslek Kazanç Defteri”nin elektronik ortamda oluşturulmasına ilişkin format ve standardın www.edefter.gov.tr internet adresinde henüz duyurulmadığı için, duyurulacağı tarihe kadar e-Defter uygulamasına geçme zorunluluğu bulunmamaktadır.
Bununla birlikte; e-Fatura, sisteme kayıtlı kullanıcılar arasında düzenlenmesi gereken bir belge olup, 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre düzenlenmesi zorunlu olan diğer belgeler arasında yer alan “Serbest Meslek Makbuzu”nun elektronik belge olarak düzenlenebilmesine ilişkin mevzuat düzenlemelerinin bulunmaması nedeniyle kağıt ortamında düzenlenmeye devam edilecektir.
Belirtilen açıklamalar çerçevesinde, e-Fatura uygulamasına dahil olmanız, serbest meslek makbuzlarının 213 sayılı Vergi Usul Kanununda belirtilen usul ve esaslara dikkat ederek kağıt ortamında düzenlemesine engel teşkil etmemektedir. Diğer yandan tarafınıza e-Fatura kullanıcıları tarafından düzenlenecek faturaların ise e-Fatura kapsamında düzenlenmesi gerekmektedir. Ayrıca format ve standardı www.edefter.gov.tr internet adresinde serbest meslek kazanç defterinin duyrulmaması nedeniyle de bu defterin kağıt ortamda tutmaya devam edebileceğinizden e-Defter uygulamasına dahil olma zorunluluğunuz bulunmamaktadır.
…
Kaynak: GİB Özelge – İSMMMO Duyuru
Yasal Uyarı: Bu yazıdaki bilgiler sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen bilgilerden yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Karen Audit veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgilerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
