Vefat eden kişinin varislerinin bu yolla kendilerine intikal eden varlıklar için bazı vergisel yükümlülükleri vardır. Bu özet bilgilendirme yazısında bu yükümlülüklerin ve yapılması gereken işlemlerin neler olduğuna dair özet bilgiler verilecektir.
Özet bilgilerin verilmesinde konu hakkında literatür taraması yoluyla edinilen bilgilerin aktarılması yöntemi uygulanacaktır.
ÖZET
-Mirası kabul eden varisler tarafından vergi dairesine veraset ve intikal vergi beyannamesi verilmesi gerekmektedir. Beyannameler elektronik ortamda verilebilmektedir.
-Veraset İlamı/Mirasçılık belgesi noterden veya mahkemeden alınabilir.
-Veraset yoluyla intikal eden malların, evlatlıklar da dahil olmak üzere çocuklar ve eşten her birine düşen miras paylarının (2021 yılı için) 334.534 TL’sı, eşin yalnız başına mirasçı olması halinde ise kendisine isabet eden miras payının (2021 yılı için) 669.479 TL’sı VİV’den istisnadır. İstisna olması beyanname verme zorunluluğunu kaldırmaz. Her hal ve şartta VİV beyannamesi verilmelidir.
-Ölüm Türkiye’de meydana gelmiş ise ölüm tarihinden itibaren, mükelleflerin Türkiye’de bulunmaları halinde dört, yabancı bir ülkede bulunmaları halinde altı ay içinde VİV beyannamesi verilmelidir.
-Veraset ve intikal vergisinin matrahının tespitinde vefat edene ait borç ve masrafların indirilmesi mümkündür.
-Veraset ve intikal vergisi, tahakkukundan itibaren üç yılda her yıl Mayıs ve Kasım aylarında olmak üzere toplam altı eşit taksitte ödenir.
-Örf ve adete göre verilmesi mutat bulunan hediye, cihaz, yüzgörümlüğü, drahomaların (Gayrimenkuller hariç) VİV’den istisnadır.
Hangi olaylar veraset ve intikal vergisine tabidir?
Bir kişinin ölümü üzerine, sahibi bulunduğu menkul ve gayrimenkul mallarla bütün hak ve alacaklarının mirasçılarına intikali veraset ve intikal vergisine tabidir. Öte yandan, malların herhangi bir suretle ivazsız (karşılıksız) bir şekilde bir şahıstan diğer şahsa intikali halinde de veraset ve intikal vergisi ödenmesi gerekmektedir.
Veraset ve intikal vergisi beyannamesi nereye verilir?
Veraset ve intikal vergisi beyannamesi;
– Veraset yoluyla intikallerde ölen kimsenin, ivazsız intikallerde tasarrufu yapan kişinin ikametgâhının, tüzel kişilerde ve diğer teşekküllerde bunların merkezlerinin bulunduğu yerdeki vergi dairesine,
– Muris veya tasarrufu yapan kişinin ikametgâhı yabancı bir ülkede ise bunların Türkiye’deki son ikametgâhının bulunduğu yer vergi dairesine,
– Mükellefin yabancı memlekette bulunması halinde beyanname, mükellefin bulunduğu yerdeki Türkiye Konsolosluğuna, verilir. Ancak, muris veya tasarrufu yapan şahsın Türkiye’de hiç ikamet etmediği veya son ikametgâhının tespit olunamadığı takdirde veraset ve intikal vergisi beyannamelerinin, veraset yoluyla veya sair surette ivazsız tarzda intikal eden malın bulunduğu veya mükelleflerin ikametgâhlarının bağlı bulunduğu yer vergi dairesine verilebilir.
Beyannameler ilgili vergi dairelerine bizzat elden verilebileceği gibi taahhütlü olarak posta ile de
gönderilebilir.
Ayrıca veraset ve intikal vergisi beyannamelerinin elektronik ortamda interaktif vergi daireleri aracılığıyla gönderilmesi de mümkün bulunmaktadır.
Veraset ve intikal vergisi beyannamesine eklenecek belgeler nelerdir?
İntikal eden malların çeşidine göre hazırlanması gereken belgeler
-Veraset ilamı (mirasçılık belgesi) (Noterden veya mahkemeden alınmaktadır)
-Vasiyetname, miras mukavelenamesi,
-Borç ve masraflara ait belgeler,
-Ticari bilanço ve gelir tablosu,
-Gayrimenkuller için, tapunun fotokopisi ve emlak vergisi değerini gösteren ilgili belediyeden alınmış bir belge,
– Ölüm ve Mirasçılık Bildirimi; Bu bildirim formu, veraset ve intikal vergisini tarha yetkili vergi dairelerinden alınıp doldurulduktan sonra, ölenin son ikametgâhının bağlı olduğu muhtarlığa tasdik ettirilmesi zorunludur. (Murisin Türkiye’deki son ikametgâhı bilinmiyor ise söz konusu belge aranılmayacaktır.),
* Mirasçılık belgesi, 01.10.2011 tarihine kadar yalnızca sulh hukuk mahkemesinden alınırken, 6217 sayılı İdari Yargı Hizmetlerinin Hızlandırılması Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile 1512 sayılı Noterlik Kanununda yapılan değişiklik sonucunda, 01.10.2011 tarihinden itibaren mirasçılarca sulh hukuk mahkemesinin yanı sıra noterlerden de alınabilmektedir.
Veraset yoluyla veya diğer suretle meydana gelen intikallerde intikal eden malların değerleri toplamı istisna haddi altında kalırsa beyanname verilir mi?
Veraset yolu ile meydana gelen intikallerde intikal eden malların değerleri toplamı istisna haddi altında kalsa dahi beyanname verilmesi zorunludur. Diğer suretle meydana gelen ve değerleri toplamı istisna hadlerinin altında kalan ivazsız intikaller için beyanname verilmez.
2021 Yılı için veraset ve intikal vergisinde istisna tutarları nelerdir?
Veraset ve İntikal Vergisi Kanununun 4 üncü maddesinde yer alan istisnalar aşağıda belirtilmiştir:
– Veraset yoluyla intikal eden ev eşyası ile murise ait kişisel eşyalar ve aile hatırası olarak korunan tablo, kılıç, madalya gibi eşyalar,
– Veraset yoluyla intikal eden malların, evlatlıklar da dahil olmak üzere çocuklar ve eşten her birine düşen miras paylarının (2021 yılı için) 334.534 TL’sı, eşin yalnız başına mirasçı olması halinde ise kendisine isabet eden miras payının (2021 yılı için) 669.479 TL’sı,
– Örf ve adete göre verilmesi gelenek olmuş hediye, cihaz, yüzgörümlüğü ve drahomalar (gayrimenkuller hariç),
– Bütün sadakalar,
– İvazsız suretle vaki intikallerin (2021 yılı için) 7.703 TL’sı,
– Para ve mal üzerine düzenlenen yarışma ve çekilişlerde kazanılan ikramiyelerin (2021 yılı için) 7.703 TL’sı,
vergiden istisnadır.
Yukarıda belirtilen istisna tutarları, 2021 yılı için geçerli tutarlar olup, bu tutarlar her yıl yeniden değerleme oranında artırılmak suretiyle dikkate alınmaktadır.
Veraset ve intikal vergisi beyannamesi ne zaman verilir?
Veraset yoluyla meydana gelen intikallere ilişkin veraset ve intikal vergisi beyannamesi;
-Ölüm Türkiye’de meydana gelmiş ise ölüm tarihinden itibaren, mükelleflerin Türkiye’de bulunmaları halinde dört, yabancı bir ülkede bulunmaları halinde altı ay içinde,
-Ölüm yabancı bir memlekette meydana gelmiş ise mükelleflerin Türkiye’de bulunmaları halinde altı, ölen kişinin bulunduğu ülkede bulunmaları halinde dört, murisin bulunduğu ülke dışında yabancı bir ülkede bulunmaları halinde sekiz ay içinde,
-Gaiplik halinde, gaiplik kararının ölüm siciline kaydolunduğu tarihi izleyen bir ay içinde,
-İvazsız intikallere ilişkin veraset ve intikal vergisi beyannamesi; malların hukuken iktisap edildiği tarihi izleyen bir ay içinde,
-Gerçek veya tüzel kişilerce düzenlenen yarışma ve çekilişler ile 5602 sayılı Kanunda tanımlanan şans oyunlarında, yarışma ve çekiliş ile müsabakaların yapıldığı günü takip eden ayın 20 nci günü akşamına kadar
verilir.
Veraset ve intikal vergisi ne zaman ödenir?
– Veraset ve intikal vergisi, tahakkukundan itibaren üç yılda her yıl Mayıs ve Kasım aylarında olmak üzere toplam altı eşit taksitte ödenir.
– Gerçek veya tüzel kişilerce düzenlenen yarışma ve çekilişler ile 5602 sayılı Kanunda tanımlanan şans oyunlarında, yarışma ve çekiliş ile müsabakaların yapıldığı günü takip eden ayın 20 nci günü akşamına kadar ödenir.
Veraset ve intikal vergisi nasıl hesaplanır?
Veraset ve intikal vergisinin oranı, 7338 sayılı Kanunun 16 ncı maddesinde belirlenmiştir. Vergi tarifesi aşağıdaki gibidir. (2021 yılı için)
|
Matrah
|
Verginin Oranı (%) |
||
| Veraset Yoluyla İntikallerde | İvazsız İntikallerde | ||
| İlk 380.000 TL için | 1 | 10 | |
| Sonra gelen 900.000 TL için | 3 | 15 | |
| Sonra gelen 1.900.000 TL için | 5 | 20 | |
| Sonra gelen 3.600.000 TL için | 7 | 25 | |
| Matrahın 6.780.000 TL’yi aşan bölümü için | 10 | 30 | |
Bir şahsa, ana, baba, eş ve çocuklarından (evlatlıktan evlat edinenlere yapılan ivazsız intikaller hariç) ivazsız mal intikali halinde vergi, ivazsız intikallere ilişkin tarifede yer alan oranların yarısı uygulanarak hesaplanır.
Veraset ve intikal vergisinden tenzil olunabilecek borçlar ve masraflar nelerdir?
Veraset ve intikal vergisinin matrahının tespitinde aşağıda yazılı borç ve masrafların indirilmesi mümkündür.
1. Veraset yoluyla meydana gelen intikallerde, murisin geçerli belgelere dayanan borçları ile vergi borçları,
2. Diğer suretle iktisaplarda (ivazsız intikallerde) malın aynına (kendisine) ait borçlarla vergi borçları (Hibe edilen mala isabet eden borçları hibe eden üstlenmiş ise bu borçlar indirilmez),
3. Türkiye Cumhuriyeti uyruğunda bulunan şahıslara ait mallardan yabancı memleketlerde bulunanlara isabet eden borçlar ile yabancı memleketlerde bu mallar dolayısıyla ödenen veraset ve intikal vergileri (Ancak, söz konusu borçlar ve vergiler beyan edilen malların değerini geçemez),
4. Cenazenin donanımı ve gömülmesi için yapılan giderler.
Bu borç ve masrafların matrahın tespitinde indirim konusu yapılabilmesi için, mükelleflerin bunları beyannamenin ilgili bölümünde göstermeleri ve bunlara ilişkin geçerli belgeleri beyannameye eklemeleri
zorunludur.
İhtilaflı Borçlar
Vefat edenin sağlığında icra dairesine veya mahkemeye intikal etmiş ve takip edilmekte olan alacak ve borçlarının beyannamede açıkça gösterilmesi şarttır. Bu alacak ve borçların vergileri tahakkuk ettirilerek tahsisleri icra dairesi veya mahkemenin vereceği kesin karar veya hüküm sonucunda bekleme durumuna geçecek şekilde tecil olunur. Bu tecil her ne suretle olursa olsun, hiçbir zaman on seneden fazla devam edemez.
Engellilik indiriminden faydalanılarak alınan araç sahibinin vefatı nedeniyle yapılacak işlemler
Vefatı ile kendisine ait aracın veraset yoluyla intikali ve mirasçılardan birinin miras hissesini diğer mirasçılardan birine bağışlaması veraset ve intikal vergisine tabi bulunmakta ve veraset ve intikal vergisi beyannamesinin yukarıda belirtilen sürelerde ilgili vergi dairesine verilmesi gerekmektedir.
MTV Kanununun 4′ üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde, sakatlık dereceleri % 90 ve daha fazla olan malûl ve engellilerin adlarına kayıtlı taşıtlar ile diğer malûl ve engellilerin, bu durumlarına uygun hale getirilmiş özel tertibatlı taşıtların motorlu taşıtlar vergisinden istisna olduğu hükmüne yer verilmiştir.
Malul ve engelli adına kayıt ve tescilli olan motorlu taşıtların, motorlu taşıtlar vergisinden istisna olması için; engellilik derecesi % 90 ve üstü olan malul ve engellilerin taşıtlarında özel tertibat yapılmasına gerek bulunmamakta, ancak engellilik derecesi % 90’dan az olan malul ve engelli taşıtlarının, bizzat kullanacak olan malul kişinin engeline uygun özel tertibatlı hale getirilmesi gerekmektedir.
Buna göre vefat eden engellilik derecesi % 90 ve daha fazla olan olan kişinin kayıt ve tescilli araç nedeniyle motorlu taşıtlar vergisi istisnasından faydalanılabilmesi için aracın adına tescil edilecek kişinin malul ve engelli olmasının yanı sıra Tebliğ’deki şartları taşıması ve belirtilen belgelerle ilgili vergi dairesi müdürlüğüne müracaat edilmesi gerekmektedir.
Muristen mirasçılara sadece bir aracın intikal etmiş olması, bundan başka mirasçılara intikal etmiş başka bir mal bulunmaması halinde, aracın miras hisselerinin tekbir mirasçıya devredilmesinin, devralan mirasçı açısından (kendi miras hissesine karşılık gelen kısmı hariç olmak üzere) “veraset yoluyla intikal” olarak değerlendirilmesi mümkün bulunmamaktadır. Bu işlemin, bir ivaz karşılığında yapılmasının satım, ivazsız olarak yapılmasının ise bağış olarak değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu şekilde satım veya bağış olarak gerçekleşen devir işleminde Kanunun 15’inci maddesinin 2’nci fıkrasının (a) bendi kapsamında ÖTV uygulanması gerekecektir.
Ancak, muristen mirasçılara intikal etmiş olan terekenin birden fazla mal veya haktan ibaret olması halinde, diğer mirasçıların lehine miras hakkından feragatini gösteren belgenin ibrazı şartıyla istisnadan yararlanılmış olan aracın lehine feragat edilen mirasçıya intikalinin, “veraset yoluyla intikal” olarak değerlendirilmesi mümkün bulunmaktadır. Bu durumda istisnadan yararlanılan aracın bu şekilde varise intikali ve murisin istisnadan yararlandığı tarihten itibaren 5 yıllık sürenin bitimine kadar varis adına kayıt ve tescilli kaldıktan sonra satışında da ÖTV uygulanmayacaktır.
Gayrimenkuller hariç olmak üzere örf ve adete göre verilmesi mutat bulunan hediye, cihaz, yüzgörümlüğü ve drahomalarda veraset ve intikal vergisi istisnasının bulunup bulunmadığı (Özelge: 20/08/2013- 97895701-160.01.03[3-2013/5-1.23.4403]-1287)
338 sayılı Veraset ve İntikal Vergisi Kanununun 1 inci maddesinde, Türkiye Cumhuriyeti uyruğunda bulunan şahıslara ait mallar ile Türkiye’de bulunan malların veraset yoluyla veya herhangi bir suretle olursa olsun ivazsız bir tarzda bir şahıstan diğer şahsa intikalinin veraset ve intikal vergisine tabi olduğu hükme bağlanmıştır.
Aynı Kanunun 4 üncü maddesinin (c) fıkrasında; “Örf ve adete göre verilmesi mutat bulunan hediye, cihaz, yüzgörümlüğü, drahomaların (Gayrimenkuller hariç);” veraset ve intikal vergisinden müstesna tutulacağı hükme bağlanmış olup maddede sayılan istisnaya konu mallar için bir limit bulunmamaktadır.
Öte yandan, 4 üncü maddenin (c) fıkrasının gerekçesinde de, içtimai hayatta büyük yeri olan cihaz, yüzgörümlüğü, hediye ve drahoma gibi bazı intikalleri de örf ve ananelerimizin zaruri bir icabı olarak, vergi mevzuunun dışında bırakıldığı, bu istisnayı miktar itibariyle tahdidetmekte bir fayda görülmediği, zira öncelikle olayın tespiti güç olduğu gibi aile arasında verilip alınan hediye, cihaz veya drahomanın taksimi suretiyle istisna içinde bırakılmasının da mümkün olduğu, fıkrada muvazaa imkanlarına yol açmamak üzere bu kabul iktisaplar için muayyen ve tahdidi bir miktar belirtilmemiş, sadece büyük intikalleri kavrayabileceğini nazari itibara alınarak parantez içinde gayrimenkullerin bu istisnanın dışında bırakıldığı belirtilmiştir.
Ayrıca, 1 Seri No.lu Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu Genel Tebliğinde de, tescile tabi olsun olmasın, örf ve adete göre verilmesi mutat bulunan hediye, cihaz, yüzgörümlüğü ve drahomalar vergiden istisna edilmiş ve yalnız bu mahiyette verilen gayrimenkuller bu hükmün dışında bırakılmıştır. Buna göre, hediye, cihaz, yüzgörümlüğü ve drahoma adıyla verilen gayrimenkullerden dolayı ilgililer adına vergi tarh olunacağı açıklanmıştır. Örf ve ananelerimiz gereği verilen cihaz, yüzgörümlüğü, hediye ve drahomalar genellikle kıymet itibarıyla yüksek olmamakta ve esas itibarıyla bir servet intikaliyle sonuçlanmamaktadır. Bu nedenle, değeri yüksek olan bu nevi hediyelerin örf ve ananeler içinde olup olmadığı hususu değerlendirilerek veraset ve intikal vergisine tabi tutulabilecektir.
Öte yandan, konuya ilişkin olarak İzmir Vergi Dairesi Başkanlığınca verilen 26/3/2013 tarih ve 176 sayılı yazıda, kızınıza verdiğiniz 400 bin Amerikan doları tutarındaki hediye, örf ve adete göre verilmesi mutat bulunan hediye kapsamında değerlendirilmediğinden veraset ve intikal vergisinden istisna edilmeyerek vergiye tabi tutulacağı yönünde görüş yer almaktadır. Diğer taraftan 7338 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin (d) fıkrasında belirtilen istisna tutarının verginin matrahından indirilebileceği mümkün bulunmaktadır.
Ali KARAKUŞ
SMMM, Bağımsız Denetçi
14 Ekim 2021
info@karenaudit.com
Kaynaklar: Gelir İdaresi Başkanlığı, 7338 Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu, VİV Özelgeler,
Yasal Uyarı: Bu yazıdaki bilgiler sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen bilgilerden yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Karen Audit veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgilerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
